Hoe hoort het eigenlijk?

Visitekaartjes.

Hoewel de vormelijkheid van een vorige generatie in onze dagen plaats gemaakt heeft voor een bedenkelijke onverschilligheid ten opzichte van de goede vormen, zijn er toch nog gelegenheden te over dat men zich aan beleefdheidsgebruiken onderwerpt.

Wanneer zij, die bezoeken afleggen aan de deur hooren, dat de vrouw des huizes niet thuis is, geven zij hun visitekaartje af en vouwen hiervan een hoekje om ten teeken dat zij persoonlijk aan de deur zijn geweest.

Zendt men zijn chauffeur met het kaartje, dan is dit niet meer dan een leege beleefdheidsformule, die echter als een persoonlijk bezoek geldt.

In dit geval wordt geen hoekje omgevouwen.

De kaartjes of het kaartje mag men nimmer in de bus doen, doch men dient aan te bellen en het kaartje (zonder envelop) af te geven. Alleen wanneer er niet wordt opengedaan werpe men het kaartje in de brievenbus.

Wat het niet thuis zijn van de vrouw des huizes betreft: niemand neme er aanstoot aan wanneer hij of zij de gastvrouw toevallig in den achtertuin of voor een bovenraam ontdekt, nadat aan de deur ‘niet thuis’ gegeven is, hetzij door de dienstbode, hetzij door middel van een opgehangen bordje of kaartje.

Dit wil alleen zeggen: de vrouw des huizes is niet thuis voor bezoek, hetgeen volstrekt niet uitsluit dat zij zich in huis bevindt. Sommigen spreken een belsignaal af met intieme vrienden, die als het bordje ‘niet thuis’ voorhangt toch toegang hebben. Correcter is het als de vrouw des huizes laat zeggen: tot haar spijt verhinderd te ontvangen. Men kan ook laten zeggen: Mevrouw ontvangt niet.

Aanbeveling verdient het de dienstbode tijdig mede te deelen wat

[p. 278]

er gezegd moet worden indien er bezoek komt, opdat evt. bezoekers niet den indruk krijgen van afgepoeierd te worden.

Gelegenheden bij welke men visitekaartjes afgeeft:

Wanneer ergens nieuwe bewoners zijn gekomen, laten deze twee huizen rechts, twee huizen links en bij de twee huizen tegenover, kaartjes brengen door de dienstbode, ten teeken dat zij ingericht zijn en gereed bezoek te ontvangen.

(Het plaatselijk gebruik verschilt in deze nogal). Wenschen de reeds aanwezige bewoners de nieuw aangekomenen te kennen, dan laten zij belet vragen op den eersten of tweeden Zondag na het brengen van het kaartje. Wenschen zij echter geen omgang, dan laten zij een kaartje terugbrengen. Men begroet elkander dan zonder meer.

Visitekaartjes als rouwbeklag, felicitaties e.d. worden - ook bij de naaste buren - niet afgegeven, noch in de bus gedeponeerd, maar over de post gezonden. In uitgaande kringen in den Haag heerscht de gewoonte, die in de provincie veelal wordt nagevolgd, dat een echtpaar, dat een bezoek brengt aan een echtpaar een visitekaartje afgeeft van den Heer en Mevrouw benevens nog een tweede kaartje alleen van den Heer ...

Dit kaartje van den Heer ... alleen is bestemd voor den Heer des huizes, terwijl het gezamenlijke kaartje voor mevrouw is. Dit gebruik is plaatselijk.

Wonen bij een echtpaar vader(s) of moeder(s) in, dan geldt het als zeer beleefd wanneer bezoekers twee kaartjes afgeven: één voor het echtpaar en één voor de oudere generatie. Hetzelfde geldt wanneer een echtpaar bij de ouders inwoont.

Wanneer het bezoek van een jonge man één bepaalde dochter des huizes geldt, zal hij de dienstbode verzoeken het kaartje aan juffrouw Annie of juffrouw Marie of hoe de naam is - te willen geven.

Is er één dochter, dan zal hij verzoeken zijn kaartje aan de juffrouw of de freule ter hand te stellen.

In uitgaande kringen worden ook niet adellijke jonge dames freule genoemd.

Legt een echtpaar met eenige volwassen of bijna volwassen kinderen gezamenlijk een bezoek af, dan geeft ieder van hen (het echtpaar samen één) een kaartje af wanneer men niet wordt ontvangen. Wordt iemand bij een onbekende gastvrouw voor een

[p. 279]

diner of avondpartij gevraagd, dan behoort men - of men de uitnoodiging aanneemt of niet - enkele dagen na ontvangst van de invitatie een kaartje af te geven. Men vraagt bij die gelegenheid niet of mevrouw ontvangt en legt ook geen vouwtje in het kaartje. Na een diner, bal of andere feestelijkheid leggen de gasten een digestiebezoek af binnen de twee à drie weken. Deze bezoeken worden Zondags of op een werkdag gebracht en zelden wordt men ontvangen. Het is een beleefdheidsplichtpleging, een vormelijkheid zonder meer.

Zij worden veelal op, een weekdag in de middaguren gebracht door dames alleen terwijl echtparen des Zondags zich van deze plicht kwijten tenzij een getrouwde vrouw een gezamenlijk kaartje afgeeft van den Heer en Mevrouw en één kaartje van den Heer ... (indien er een heer des huizes aanwezig is) op een weekdag. Dit is correct doch alleen mogelijk indien zij niet ontvangen wordt. Is zij dit van plan (teneinde haar echtgenoot een bezoek uit te sparen) en wordt zij wel ontvangen, dan kan zij volstaan met te zeggen, dat haar man gaarne meegekomen was indien hij niet verhinderd ware.

Woont de gastvrouw in een andere plaats, dan neemt een gast die er met zijn wagen heen gaat, veelal een handvol kaartjes van anderen mede en geeft die tegelijkertijd af.

Wordt hij of zij echter ontvangen dan vervalt de mogelijkheid kaartjes van anderen af te geven.

Woont de gastvrouw een uur sporens of meer weg, dan kan men volstaan met een bedankbriefje, geschreven enkele dagen na het feest.

Wat het uiterlijk der visitekaartjes betreft, de étiquette eischt, dat deze kaartjes eenvoudig en van goede kwaliteit zijn, bij voorkeur met steendruk en zonder eenige buitenissigheid, geen ronde hoeken, geen opgelegde randen, relief versiering e.d.

Het jonge meisje zet voornaam en familienaam op haar kaartje. Christine Pietersen - Anna Jansen, of indien zij twee voornamen bezit - Christine M. Pietersen, of Anna B. Jansen.

Het is strijdig met de étiquette, dat jonge meisjes haar adres vermelden op haar kaartje.

Een adellijk jong meisje zet eveneens voornaam en familienaam met het haar toekomende kroontje er boven. Laat zij echter jonkvrouwe op het kaartje drukken, dan vervalt het kroontje.

[p. 280]

Voor een Ridder	3 fleurons zonder parels.
Voor een Jhr.	5 parels in het kroontje.
Voor een Baron	7 parels in het kroontje.
Voor een Graaf	9 parels in het kroontje.

Een ongehuwde dame boven de 30 zet meestal mademoiselle of mejuffrouw voor haar naam (voor adellijken: jonkvrouwe).

Een gescheiden vrouw, die een nieuw huwelijk sluit laat voor de periode tusschen haar scheiding en haar volgend huwelijk kaartjes drukken met haar meisjesnaam, vooraf gegaan door: mevrouw. Een gescheiden vrouw, die niet hertrouwt kan den naam van haar man behouden of haar meisjesnaam weer aannemen.

Een weduwe zet: mevrouw de weduwe. Zet zij het beroep van haar overleden echtgenoot erbij, dan vervalt het woord de en wordt het bijv. mevrouw Weduwe Notaris J.M. Pietersen, gevolgd door haar meisjesnaam.

Is mevrouw Marie Jansen de weduwe van Dr. A.J. Jansen en zet zij: Mevrouw Wed. Dr. A.J. Jansen-Pietersen, dan weet iedereen dat zij de weduwe is van Dr. A.J. Jansen. Zet men integendeel: Mevrouw de Weduwe Dr. M. Jansen-Pietersen dan heeft het den schijn dat zij zélf dokter is.

Het kaartje van een echtpaar vermeldt geen voorletters indien de naam van de vrouw vermeld wordt dus: De Heer en Mevrouw Pietersen-Jansen.

Of: De Heer en Mevrouw A.J. Pietersen.

(desgewenscht met vermelding van adres en woonplaats).

Een man zonder titels zet zijn voorletters en zijn naam en desgewenscht onderaan links zijn adres en onderaan rechts den naam van zijn woonplaats.

(Voor titels zie letter T: titulatuur).

Zakenkaartjes zijn uiteraard anders.

Een vertegenwoordiger kan onder zijn naam laten drukken:

Vertegenwoordiger van de ... Mppij; benevens onderaan zijn persoonlijk adres. Ook wordt vaak de naam van de zaak het eerst gedrukt en onderaan links de naam van den vertegenwoordiger en onderaan rechts zijn adres.

De zakenvrouw heeft behalve haar naam en beroep ook haar adres vermeld op haar visitekaartje. Zeer correct is het om voor privégebruik afzonderlijke kaartjes te bezigen zonder beroep of adres.

[p. 281]

Bij het verzenden van visitekaartjes in envelop, worden deze met de onbedrukte zijde naar de voorzijde van het envelop ingestoken. De overslag van het envelopje wordt naar binnen over het kaartje heen gevouwen en nooit dichtgeplakt. Los laten zonder invouwen staat slordig.

Betuigingen op visitekaartjes

Hieronder volgen eenige afkortingen, die op kaartjes worden gebezigd:

p.f. - pour féliciter.

m.h.g. - met hartelijke gelukwenschen.

t.a. - ten afscheid. p.p.c. - pour prendre congé.

m.d. of m.h.d. - met (hartelijke) deelneming. p.c. - pour condoler.

m.d. - met dank. p.r. - pour remercier.

Door sommigen, die niet weten hoe het hoort, worden soms als condoleance betuiging kaartjes met rouwrand gezonden. Dit is verkeerd. Slechts zij, die persoonlijk het verlies van een familielid te betreuren hebben, gebruiken indien gewenscht visitekaartjes en briefpapier met rouwrand.

Treft men goede kennissen niet thuis dan is het vriendelijk enkele woorden van spijt op het kaartje te schrijven, dat men achterlaat Tegenover hooger geplaatsten doet men dit niet.

Geeft men een kaartje af voor een logé in een onbekend huis of in een hotel, dan schrijve men in den linkerbovenhoek: voor den Heer - of voor Mevrouw - of Mejuffrouw ... opdat het kaartje niet in verkeerde handen gerake.