Hoe hoort het eigenlijk?

Indië.

Hoewel in Indië op velerlei gebied gewoonten en gebruiken heerschen, die totaal van de onze verschillen, is hetgeen wij hier te lande verstaan onder wellevendheid en goede vormen, daar precies hetzelfde: vrijwel alles wat in deze bladzijden is gezegd over beleefdheid, over beschaving, over conversatie, tafelmanieren, manieren op straat, wijze van zich te gedragen in hotel, trein, restaurant enz. enz. geldt in de zelfde mate voor Indië.

Het is een zeer verkeerd denkbeeld te meenen, dat het klimaatsverschil lossere zeden en minder beschaafde manieren zou wettigen.

Daar er in de Indische samenleving steeds naar gestreefd wordt zooveel mogelijk Europeesch te zijn en te doen, valt het bijv. niet in goede aarde wanneer een bezoekster van de baby zegt, dat het

[p. 157]

zoo'n ‘lief echt Indisch kindje is’... Men kan dit beter niet zeggen. Alle toespelingen direct of indirect op indisch uiterlijk, indische spraak e.d. kunnen beter achterwege blijven.

Veel meer dan bij ons is in Indië de sociëteit (soos) de aangewezen plaats voor alle gezellig verkeer, voor kennismaken, dansen, concerten enz. enz.

Het vieren van Kerstmis, Oude Jaar, Sinterklaas, bepaalt zich hoofdzakelijk tot een gezellig samenzijn in de soos.

Het huiselijk familiefeest als zoodanig verplaatst zich naar de sociëteit.

Bezoeken worden des avonds gebracht tusschen half 8 en half tien, dat hangt af van de plaatselijke gewoonte, die in Indië nogal uiteenloopend is, hetgeen geen verwondering mag baren, gezien de enorme uitgestrektheid.

Des morgens om 6 uur wordt het eerste kopje koffie gebracht. Tusschen zeven en half acht wordt ontbeten. Des middags om één uur wordt warm gegeten. Des avonds tusschen acht en half negen vindt een tweede warme maaltijd plaats, hoewel tegenwoordig met het oog op de bedienden veelal des avonds een broodmaaltijd wordt genuttigd.

In Indië wordt over het algemeen meer werk gemaakt van het dagelijksch menu dan ten onzent: soep - croquetjes - vleesch, groenten, aardappelen - en pudding geldt niet als heel bijzonder feestelijk.

De diners zijn precies als hier, nu men tegenwoordig bijna alles uit de vrieskamers kan krijgen.

Het bezoekuur is des avonds tusschen acht en half tien, terwijl goede dameskennissen elkaar ook des morgens plegen te bezoeken.

Velen, die in Holland niet tot de notabelen gerekend worden behooren daar in Indië als deel uitmakende van de blanke bevolking wel toe.

Onderwijzeressen, verpleegsters, procuratiehouders e.d. gaan daar met de overige blanke bevolking ter audientie bij Resident of ass. Res.

Bij avondbezoek houden dames den hoed op maar trekken de handschoenen uit.

Wanneer men een avondje geeft wordt niet zooals bij ons eerst thee gepresenteerd en later andere versnaperingen. Men begint dadelijk met bier, limonade (stroop), whisky, grape-fruit enz.

[p. 158]

waarbij zoete koekjes, zoutjes en later op den avond sandwiches gepresenteerd worden.

Het geheel draagt een Europeesch karakter.

Doordat in Indië het saamhoorigheidsgevoel veel grooter is, is ook de belangstelling onderling voor elkaar veel grooter dan ten onzent.

Buren zijn over het algemeen buitengewoon hartelijk en hulpvaardig voor nieuw-aangekomenen.

Waar de behuizing in Indië aanzienlijk bekrompener is dan vroeger, heeft de beroemde Indische gastvrijheid een ander karakter aangenomen, waartoe eveneens de veranderde economische toestand ongetwijfeld heeft bijgedragen.

Hartelijk, hulpvaardig en gastvrij is men nog steeds al komt het niet meer voor dat vrienden en kennissen alleen of met hun gezin bij vrienden intrekken en maandenlang blijven toeven zonder dat over heengaan wordt gesproken.

Dienstboden worden of van vorige werkgevers overgenomen of zij recommandeerden elkaar. Hij of zij, die vertrekt zorgt voor een opvolger.

Verhuurkantoren zooals ten onzent zijn in Indië niet bekend.

Bedienden kan men van een dag op den anderen wegsturen mits men ze tot op den dag betaalt. Het tevoren opzeggen volgens vaste termijn wordt niet toegepast.

Het is een bekend feit, dat inlandsche bedienden voortdurend van hun meester geld trachten te leenen (voorschot) waardoor wel eens onaangenaamheden ontstaan. De bedienden worden 1 x per maand betaald.

Ook de leveranciers worden eens per maand betaald.

Het laten opschrijven (bon-systeem) dat aan boord reeds begint (waardoor men onwillekeurig teveel koopt) heeft al veel narigheid veroorzaakt.

Bruiloften beginnen wegens de warmte zeer vroeg: tien uur ten stadhuize, om elf uur in de kerk. De receptie wordt na of voor de kerk thuis gehouden.

Over het algemeen is men zeer royaal met het geven van geschenken en bloemen vooral wanneer de vader van de bruid een eenigszins vooraanstaande positie bekleedt.

De bruidegom is soms in rok doch ook wel in jacquet gekleed.

Begrafenissen vinden met het oog op het klimaat veelal reeds den dag volgend op den dag van het sterfgeval plaats.

[p. 159]

De begrafenisgasten kleeden zich zooveel mogelijk in het zwart. Rouwbanden en rouwsluiers worden nagenoeg niet gezien Volslagen (zware) rouw wordt niet aangenomen. Overigens worden dezelfde gebruiken als hier te lande in acht genomen.

Alle auto's houden links.

Dokters, operaties en ziekenhuiskosten zijn over het algemeen veel hooger dan hier te lande.

Verstandig zal men doen tevoren naar den prijs te vragen, teneinde niet voor onaangename verrassingen te staan te komen.

Bij kraambezoek wordt geen bepaalde dag vastgesteld.

Wat de kleeding betreft: dames dragen sportieve zomerjurken des morgens en meer gekleede zomerjaponnen des middags en des avonds. Veel sokjes, veel bloote voeten in schoenen. Veel strandpyama's naar het strandbad en veel shorts voor sport. De heeren dragen drill of palmbeach met open jas, polohemd (zonder bretels). Alleen door planters en hier en daar in de binnenlanden wordt nog de toetoep jas (met dichtgeknoopte hooggesloten kraag) gedragen.

Des avonds voor heeren: witte smoking of dinner-jacket. Rok voor officieele doeleinden wordt altijd zwart gedragen. Indien deze officieele dracht wordt vereischt, wordt zulks op de uitnoodiging apart vermeld.

Indische dames beginnen meer en meer aan maatschappelijk werk te doen. (Werken voor het I.E.V.: Indisch Europeesch Verbond, A.S.I.B., Simavi e.d.).

Elkaar tutoyeeren doet men in Indië veel gauwer dan ten onzent. Echter gelden hiervoor dezelfde regels als bij ons.

In sommige kringen geldt in Indië een zoo groot mogelijk gebruik van vreemde woorden - te pas of te onpas te berde gebracht - als beschaafd!

Onnoodig te zeggen, dat een overmatig gebruik van vreemde woorden onvaderlandslievend en min of meer belachelijk is, vooral wanneer zooals maar al te vaak het geval is de vreemde uitdrukking te onpas wordt gebezigd.

Vrijgezellen wonen in een hotel, hetzij in een pension, hetzij bij particulieren, waar zij dan veelal een paviljoen tot hun beschikking hebben met eigen baboe en djongos (jongen) en eten van den kok.

Dit geldt zoowel voor dames als voor heeren.

De voorgeschreven kleeding voor audientie bij den G.G. (gouver-

[p. 160]

neur generaal) is: jaquetcostuum voor heeren, middagtoilet voor dames, donkere uniform voor militairen.

Bij uitnoodigingen is regel, dat de vereische kleeding op de invitatie wordt vermeld.

Voor diners is rok gebruikelijk; ten aanzien van vreemdelingen, die geen rok bezitten, wordt witte smoking toegelaten.

Voor audiëntie bij den G.G. is aanvraag en toestemming noodig.

Voor feestelijkheden ten paleize is een uitnoodiging vereischt, tenzij is bekend gemaakt, dat men zich kan opgeven.

Iedereen kan audiëntie aanvragen op het meestal maandelijks gehouden ‘gehoor’, dat steeds des morgens wordt gehouden.

Bij audiënties wordt ieder op zijn beurt bij den G.G. toegelaten.

Bij recepties worden de gasten ontvangen alvorens de landvoogd binnenkomt.

De G.G. en Mevrouw trekken zich het eerst terug.