Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 16

7372. 1645 maart 18. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

A Francofurto discimus² caesarianos sperare se breviori itinere posse praevenire marescallum Torstensonium, ne in Moraviam penetret et cum principe Ragozio se iun-

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 251; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 533 no. 576. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 451 (452). Zie voor een andere overlevering van de brieftekst, Grotius' brief aan Johan Oxenstierna en Johan Adler Salvius (no. 7373).

2 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch, dd. 18 maart 1645 (no. 7371).

[p. 567]

gat; esse cum iis Bavaricorum quinque millia, sed commodata ad dies quindecim, quibus elapsis novam a duce Bavaro petendam auxilii istius continuationem, et dubitari, an tam longe a suis finibus se duci sint passuri. Gallos autem, qui Francofurti sunt, dicere se daturos CCC millia thalerorum imperialium Ragozio,³ habiturum eum a Torstensonio duo millia Germanorum, daturum vicissim Ragozium de suis sex millia incessurosque et hunc et illum exercitibus divisis; etiam cum sex millibus ivisse Ragozium, ut Olmutzio subveniat. Bavarum autem hoc agere, ut, etiamsi res domus Austriacae retro eant et quidam principum se causae subducant, ipse tamen suis se viribus sustineat et seorsim pactione aliqua sibi consulat. Hassi ad Marpurgum dicebantur suas augere copias.⁴ Francofurtensis autem conventus erat mansurus.⁵

Gremonvilla legatus Galliae Romam venit multaque attulit secum contra cardinalem Antonium. Videtur papa confirmaturus episcopos quos elegit rex Portugalliae. Veneti autem non minus quam Melitenses a Turca sibi metuunt;⁶ habent quidem pacem, sed incertam, diciturque Turcarum sultanus portum in Creta petiisse commodato, quod cum negatum sit, rupta commercia. Addunt quidam etiam a Turcis capta quaedam Dalmatiae loca, quae tenebantur a Venetis. Venetos mittere quidem munera Constantinopolim, si sic placari ea aula possit. Interim augeri ab eis Cretae praesidia militemque scribi in Tiroli et Rhaetia. Casale in Italia diligenter muniunt Galli.

Marescallus Turennae Spirae est. Austria imperatori donare dicitur millia florenorum centum et supra sexaginta.⁷ In Belgica Hispanica magni fiunt dilectus.⁸ Rumor quidam est duci a rege Hispaniae⁹ sororem magni ducis,¹⁰ quae triginta et octo habet annos. Regina regens quatuor naves longas dono dat Melitensibus. Sunt qui suadent ad pecunias reperiendas ducentos florenos annuos exigendos de iis qui carrucas habent.

In Anglia audimus ita interrupta colloquia, ut spes sit ea repetendi. Capta a parlamentariis Shrowsburgum et Scharbourougum, et hic quidem captas naves XII, quatuor machinas, arma multa. Novas copias scribi a parlamentariis, ab eisdem mari invectos in Plimuthum commeatus et eruptione facta damnum datum obsidentibus.¹¹ Legati Italorum principum simul apud cardinalem fuere his diebus. Marsinus ad marescallum Turennae ducit augmenta copiarum.

3 De Zevenburgse vorst György I Rákóczi moest in het ‘traité d'alliance’, dd. 22 april 1645, genoegen nemen met een derde van dit bedrag; vgl. Hudita, Histoire des relations diplomatiques entre la France et la Transylvanie, p. 109-119.

4 De Hessische generaal-majoor Johann Geyso had op 14 februari de vesting Heldrungen bedwongen. Hij vervolgde zijn mars in de richting van Friedberg, naar men vermoedde, met de intentie om de Zwabisch-Beiersen uit Höchst te verjagen (Gazette 1645, no. 30, dd. 18 maart 1645).

5 De laatste dagen van de Frankforter ‘Deputationstag’. Op 11 april 1645 bekrachtigde de keizer het besluit van de ‘translation des Deputationstags’ naar Munster (Urk. u. Act. I, p. 867-868, en Dickmann, Der Westfälische Frieden, p. 113-117 en p. 173-177).

6 De Venetianen vreesden een Turkse vergeldingsactie en stuurden versterkingen naar Kreta en de havensteden Zadar (Zara), Dubrovnik en Vlorë aan de Dalmatische kust (Gazette 1645, no. 40, dd. 8 april 1645).

7 De afgevaardigden van de Oostenrijkse standen waren op 6 januari 1645 in Wenen bijeengekomen voor beraad over hun bijdragen aan het onderhoud van de keizerlijke legers (Gazette 1645, nos. 9 en 12, dd. 21 en 28 januari 1645).

8 De Spaans-Westfaalse wervingen van de keizerlijke legerleider Willem, baron van Lamboy (Acta pacis Westphalicae; Die Schwedischen Korrespondenzen I, p. 562-563).

9 Koning Philips IV van Spanje nam pas na het overlijden van zijn zoon Baltasar Carlos (1629-1646), prins van Asturias, een nieuw huwelijk in overweging. In 1649 vroeg hij de hand van Maria Anna (1634/5-1696), dochter van keizer Ferdinand III.

10 Anna de' Medici (ca. 1616-1676), dochter van groothertog Cosimo II van Toscane, huwde in 1646 aartshertog Ferdinand Karl van Oostenrijk; vgl. Archivo de Simancas, Catálogo XVI. Papeles de estado de la correspondencia y negociación de Nápoles, p. 161.

11 Het ontzet van Plymouth of Weymouth.

[p. 568]

Deus, excellentissime et illustrissime domine, Sublimitatis tuae res optimo ponat loco,

Sublimitatis tuae devotissimus cultor,
H. Grotius.

Lutetiae, VIII/XVIII Martii 1645.

Sultano Ibraimo natus est filius.¹² Petit sultanus ab imperatore, si pacem velit,¹³ tributum pro Hungaria; munus annuum a principe Ragozio gratum ibi fuit. Harcurtius Narbona transiens sex millia militum ex illis locis in Catalaniam transmisit. Dux Carolus Mottam in Lotharingia sperat se liberare ab obsidio posse.

Legati Batavi parlamento proposuere, cum religionis causa communiter et Batavos spectet et parlamentarios, sperare se a rege Magnae Britanniae posse obtineri, ut quod synodus nationalis Angliae canonice congregata, advocatis etiam ex Germania et Hollandia doctoribus, decreverit, eo stet. Non placuit hoc parlamentariis, qui dixerunt suam religionem sibi esse cognitam. Indutias etiam aut dimissionem militis ab utraque parte noluerunt concedere. Interim qui sub Essexio fuere milites, postquam ille ex parlamenti decreto se ab imperio abdicavit, agunt tumultuose. Tres turmae ad regem concessere. Wallerus coactus fuit in Farnhamum arcem se recipere. Haltam arcem in Wallia¹⁴ cepere parlamentarii. Qui eiusdem in Hibernia partis sunt, Galwaiae, Drohedae et Dunkalkae oppidis improsperas struxere insidias. Hollandis autem custodienda offerunt oppida Corkam, Bandobridgiam, Kinsalam, Yeoghilam. Obsident Hiberni romanenses castellum Duncananum, occupatum a parlamentariis Hibernis.

Turcarum sultanus habiturus dicitur naves longas CC, bellicas CCC; cum multis tartanis, et ex illis navigiis quae barcae et polacquae dicuntur, initio Maii partim eae convenient Navarrinum in Peloponneso, partim mare obtinebunt inter Melitam et Siciliam, non minore regis Hispaniae quam Melitensium cum metu.¹⁵

Regi Poloniae audimus Austriacam offerri coniugem.¹⁶ Merciacum apud Sturgardiam observare conatus Rosae, qui Tubingam redierat.

12 De geboorte van prins Osman of prins Soliman (Süleyman) (Atsiz, Das Osmanische Reich, p. 20 en p. 24; Hammer, Histoire de l'empire ottoman X, p. 76-80 (‘padre Ottomano’), en Gazette 1645, no. 48, dd. 29 april 1645).

13 Sultan Ibrahim onderhandelde met de keizerlijke diplomaat Hermann, graaf van Czernin, over de bevestiging van het op 19 maart 1642 gesloten Turks-keizerlijke verdrag van Szöny. De keizerlijke koeriers reisden op en neer om aan de wensen van het hof te Constantinopel tegemoet te komen (Gazette 1645, no. 26, dd. 11 maart 1645). In maart verzoende de Sultan zich met de keizer (Doc. Boh. VII, p. 186 no. 540, en Hammer, Histoire de l'empire ottoman X, p. 67-68).

14 De Londense correspondent van de Gazette 1645, no. 30, dd. 18 maart 1645, maakte melding van de verovering van Holt in Wiltshire: ‘On a ici avis que Milord Ashly, Royaliste, a surpris deux cents Parlementaires dans le Chasteau de Holt en la Province de Wil’.

15 Juan Alfonso Enríquez de Cabrera, ‘almirante de Castilla’, hertog van Medina de Rioseco, Spaans onderkoning van Napels, trof nauwelijks maatregelen tegen de aanslagen van de Turkse vloot in Calabrië (golf van Squillace) en Sicilië: op 11 februari het hij 23 troepentransportschepen naar Spanje vertrekken (Gazette 1645, no. 27, dd. 11 maart 1645).

16 Een verzinsel naar aanleiding van het bezoek van Maximiliaan von Dietrichstein (1596-1655), buitengewoon ambassadeur van koning Philips IV van Spanje, aan het Poolse hof (Gazette 1645, no. 29, dd. 18 maart 1645). Op de laatste dag van januari was de speciale afgezant in Warschau verschenen om koning Wladislas IV de condoléances over te brengen met het heengaan van koningin Cecilia Renata († 24 maart 1644) (A.S. Radziwiłł, Memoriale III, p. 197-199; ‘Brieven van Hendrik Schrassert’, in Kronijk HG 17(1861), p. 327, en Doc. Boh. VII, p. 159 no, 468 en p. 165 no. 474).

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Germanica. Pactiones cum Ragozio. Turcica. Varia. Anglica. Batavorum parlamentariis facta propositio ad conciliandos regis et ipsorum animos.