Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 102]

5613. [1642 februari 22]. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Van 't kerckelijck zal ick niet meer zeggen dan dat ick meen met mijn voornemen voort te gaen ende op 'tgunt in Hollant daervan werdt gezegt niet meer letten dan off daer geen Hollant in de werelt en waer. 'tGunt monsieur Rivet zeit van Gap,² is geweest ten tijde van Heindrick de Vierde. Maer deze coning heeft door zijne gedeputeerden aen een synode nationael van de gereformeerde doen aenzeggen dat hij haer belast niet meer den paus den Antichrist te noemen, waerin zij aengenomen hebben te obediëren. De acte zelve, zoo het te passe comt, zal ick doen drucken.

Van de zaecken van Engelant is niet wel iet zeeckers te oordeelen. Doch ick meene dat het parlement niet altijd eenigh zal blijven ende dat de landschappen niet eensch en zullen zijn tot het uitjaegen van de bisschoppen.

De bischop van Keulen is een groote instigateur geweest tot de crijgh ende voelt nu wat de crijch medebrengt. De stadt van Kempten³ meene ick dat de neutraliteit zal becomen.⁴ Van den stant van Portugael twijffele ick zeer off die zoo goedt is als men daer zegt. Wat in Hollant passeren zal op 't stuck van de vredehandeling, zal ick zeer garen verstaen.

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 25k. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Deze ongedateerde brief vormt het antwoord op Reigersberchs schrijven dd. 11 februari 1642, no. 5600, en is om deze reden hier opgenomen op de eerstvolgende datum, waarop hij in de wekelijkse reeks van correspondentie zou passen. Tezamen met no. 5614.

2 Grotius en de Haagse hofpredikant André Rivet verschilden van mening over het bindend karakter van het in 1603, tijdens de nationale synode van Gap, aangenomen geloofsartikel inzake de identificatie van de Antichrist met de paus (Actes ecclesiastiques et civils de tous les synodes nationaux I, p. 257-259: examen de la Confession de foi, art. VI: ‘L'article touchant l'Antechrist sera inseré dans la Confession de foi, pour être le 31 ...’). In maart-april 1607 kwam de kwestie van 's konings misnoegen met de publicatie van genoemd artikel aan de orde op de nationale synode van La Rochelle (Actes ecclesiastiques I, p. 348-349: ‘lettre de remerciment au roi’; zie ook p. 299 alwaar de vermelding van de verkiezing van Rivet tot ‘scribe’ van de synode).

3 De plaatsnaam is niet duidelijk te lezen.

4 Het Frans-Weimarse leger van Guébriant veroverde in de loop van februari Kempen en Linn. Voor keurvorst-aartsbisschop Ferdinand was daarmee de toegang tot de noordelijke delen van zijn Sticht afgesloten (Foerster, Kurfürst Ferdinand von Köln, p. 206).

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, Feb. 1642. Kerckelijcke, Rivet.