Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4142. 1639 juni 4. Aan L. Camerarius⁴.

Illustrissime domine,

Gratias habeo Excellentiae vestrae pro literis 21 Maii⁵ datis et pro iis, quae per eas significantur.

Ut princeps Arausionensis⁶ magni aliquid hoc tempore aggrediatur, multum in hac aula optatur.

Regia classis bona jam in Oceano est praesto futura, siquid in maritimam hostium oram tentare Batavi velint.

Pecunia et⁷ ad ducem Vinariensem⁸ et ad nostros jamjam perveniet. Sed Vinariensis exercitus capto Thano adhuc res Gallicas magis quam communes agit circa Burgundiae comitatum haerens. Ad Rhenum transeundum nescio, an praecepta habeat. Peditatus certe quantum ad id requiritur habet nondum.

D. Bannerio⁹ video manere cum virtute fortunam. Sed hi ipsi successus nostri Gallos lentiores ad multa faciunt, praesertim in Hassico negotio. Dabo operam, ut multum interpellando ac monendo hunc ipsis veternum excutiam.

Si Saxo¹⁰ bello eximi velit, ea utendum erit nostris prudentia, ut iis illigetur, quae receptum ipsi ad imperatoris¹¹ gratiam intercludant.

Pro Bohemia acriter certabit imperator, sed et ducis et militum nostrorum fortitudo omnia me sperare maxima jubent et solent crebrae victoriae tum copias augere, tum animos.

De magni D. cancellarii¹² in Pomeraniam transitu dubito. Video et quae id suadeant et quae id dissuadeant causas.

Galli non quiescunt. Princeps Condaeus¹³ in Ruscinonensem comitatum

4 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 182. Gedrukt Epist., p. 535. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

5 Ontbreekt.

6 Frederik Hendrik.

7 Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala.

8 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

9 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

10 Johann Georg I, keurvorst van Saksen.

11 Ferdinand III.

12 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

13 Henri de Bourbon, prins van Condé.

[p. 372]

mittit militem. Feuquerius¹ trans Mosam stat et Mommedio obsidium minatur. Hesdinum a Millereio² XXXII machinis verberatur. Repressa oppidanorum eruptio est vineaeque ad propugnacula accedunt. Ante hujus mensis finem deditio speratur.

Rex³ ad Abbatisvillam est cum cardinali⁴. Hostiles copiae sub Isemburgio⁵ ad Borburgum coeunt. Decem jam ferme sunt eorum millia. Castilionaeum⁶ Compendii detinet colicus dolor et gemina tertiana. Exercitus interim ejus Guisam petit. Et haec quidem sic satis⁷ bene.

At trans Alpes Trinum hosti cessit. Instat Chaviniacus⁸, ut quod viduae⁹ restat oppidorum - sunt autem praeter Augustam Taurinorum sex admodum - id omne tradat Gallis, ut suo malo edocta ab indigenis in patruos¹⁰ pupilli¹¹ pronioribus prodi oppida aut ignave defendi. Et detraxit pudorem perfidiae imperator scriptis ad praefectos literis, ut patruos pro tutoribus habeant. Verumtamen vidua odia jam in se magna non audet cuncta Gallis permittendo magis accendere malitque quae ipsa quaeque Hispani tenent pontificis¹² custodiae ad pacis usque tempus credi, quod vix erit ut Hispano¹³ probetur, qui multa jam armis, caetera autem spe devoravit.

Si privato ausu Angli Hispanorum arma adjuvant navibus, non erit dubium, quin iidem a Batavis hostiliter tractari possint sine ulla regis¹⁴ injuria. Scoti ad regem suum scripsere purgantes se non sine minis tamen, si ad extrema trudantur, constantiam sibi non defore addita et gravi insectatione eorum, qui consiliorum ipsis adversantium principes habentur. Parlamentarius conventus invito¹⁵ rege apud ipsos jam habetur et Anglorum multis allubescit exemplum. In Scotia publicae preces fiunt pro civitate Londinensi cum ingenti ejus laude, quod adversus religionis - ita loquuntur - vindices pecuniam conferre detrectaverit. Si quid erit, quod ad condonandas offensas regem permovere poterit, erit pecuniae penuria. Spem mitioris de se animi excitavit rex libertati redditis Saio¹⁶ et Brokio¹⁷, quos custodiae mancipaverat.

Rhaeti et Helvetii nutant adhuc; apud hos metu Hispani, apud illos odio valentiore. Nuntiant aliae literae arma principis Condaei in Navarram Hispano

1 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

2 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

3 Lodewijk XIII.

4 Richelieu.

5 Ernst von Isenburg (1584-1664).

6 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon, maarschalk van Frankrijk.

7 De copie te Uppsala heeft abusievelijk: factis.

8 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny.

9 Christine de France, hertogin van Savoye.

10 Kardinaal Maurizio van Savoye en Tommaso Francesco, prins van Carignano.

11 Carlo Emanuele II van Savoye (1634-1675).

12 Urbanus VIII. De copie heeft abusievelijk: Pontificiis.

13 Philips IV.

14 Karel I van Engeland.

15 De copie heeft abusievelijk: invicto.

16 William Fiennes, burggraaf Saye (1582-1662).

17 Robert Greville, baron Brooke (1608-1643).

[p. 373]

possessam¹ tendere. Galli² pro Nicaea maritima Sabaudiae urbe timentes et naves eo mittunt mari et terra milites. Classis regis in Oceano, ad Bellam Insulam est. Hispanicus ille Isemburgici exercitus jam ad Airam venit Ardresaeque praesidium auxit. Ex Italia et ad Constantiam alius contra Alsatiam exercitus paratur.

Quae de Turca³ scribit Excellentia vestra, eadem et hic audimus. Omnes sultani cogitationes ingenti impetu in Persas ferri apparet. Idque viam, ni fallor, sternet Venetis ad pacem non iniquam.

Deus Excellentiae vestrae det placidam senectutem prosperamque ipsi, illustrissimae ejus uxori⁴ ac domui valetudinem.

Excellentiae vestrae omni observantia devinctissimus
H. Grotius.

1 De copie heeft: professam.

2 De copie heeft abusievelijk: Gallos.

3 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

4 Anna Maria Modesta Pastoir (1580-1642 of 1643).

Lutetiae, 4 Iunij 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: R. Alfenae 1/11 Junij A.^o 1639.