Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

3979. 1639 februari 19. Aan L. Camerarius⁴.

Illustrissime domine,

De Brisaco justa est Excellentiae vestrae sollicitudo in literis 7 Februarii datis⁵. Perstat aula cupere urbem. Dux⁶ in aulam nondum venit et causas habet justas appropinquante belli gerendi tempore, quod ipsum in Germania impendi quam in Burgundiae comitatu publice⁷ utilius fuerat. Gallorum multi, nec protestantes tantum, sed et alii, ipsi Galliae tutius ac conducibilius fore existimant Brisacum duci et rebus propinquo et vigilanti custodiendum relinqui, simul efficacius id fore ad amicitias Germanorum retinendas aut quaerendas. Videbimus, an rationes istae et ducis constantia plus valiturae sint quam cupiditates Gallorum.

Lotharingi ducis⁸ interceptae sunt literae, quibus non dissimulat ingens dedecus imperatoris⁹, ni hic annus prioris anni peccata corrigat.

Ubi redierit huc marchio Villa¹⁰, videbimus, ecqua spes sit ducem illum ad Gallorum partes transducendi. Ego id vix fieri posse arbitror.

D. Bannerii¹¹ tam bonus prae hostili exercitus, praeterea colloquium ita deproperatum cum D. Davausio¹² aliquid nobis magni pollicentur.

4 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 168; copie Kopenhagen, Kgl. Bibl., coll. Ny Kgl. Saml. 2330, 4^o met enige onbeduidende verschillen. Gedrukt Epist., p. 506. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

5 Ontbreekt.

6 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

7 In de copie te Uppsala staat: publicis.

8 Karel IV, hertog van Lotharingen.

9 Ferdinand III.

10 Charles Henri de Livron, markies de Ville.

11 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

12 Claude de Mesmes, graaf van Avaux, Frans diplomaat residerend te Hamburg.

[p. 106]

De pace nihil sperari potest, quamdiu pro Batavis negatur diploma, quale datum olim fuit. Haec hostium tergiversatio causam nostram meliorem facit.

Imperator videtur caetera post Brisacum ponere; itaque sedem positurus in aliqua urbe, quae a Rheno non multum absit. Rex¹ autem Galliae et cardinalis² concessuri putantur ad Belgicae fines magna ad eam partem successuum spe. Interim vastitas agrorum, populorum miseriae, et si Persa³, quod et hic creditur, ad pacem adigatur, gravis primum Pannoniae Turca⁴, mox metuendus et aliis, magna sunt ad dandam accipiendamve pacem argumenta, nisi spes ut agricolas, ita principes aleret, meliora sibi semper in futurum ominantes.

Nacti sunt largiendo Veneti potentes amicos, per quos sperant in gratiam sultani se posse restitui; quo et Gallia allaborabit parato jam ad iter legato illuc ituro Lahaio⁵ nomine.

D. Hagae⁶ periisse ex⁷ naufragio fructum diuturni laboris et literatis, quam is attulerat in qua se exercerent⁸, materiam, dolendum sane. Sed maxime mors patriarchae Cyrilli⁹ et, quae inde consecutura est, rerum mutatio.

De episcopis dejectis et coitionibus armatis Scotorum contra regis¹⁰ voluntatem intellexi et ego. Cumque etiam e Batavis duces ad se rex vocet, videtur res utrinque ad vim spectare et ad illa domestica versis regni curis mansura domus Palatina, quo nunc est in statu, id est, miserrimo. Nec aliud hic, quod dicam, habeo quam τῶν ἀδοϰήτων πόρον εὗρε Θέος¹¹.

Cepit jam dux Vinariensis in comitatu Burgundiae Nazaretum oppidum. Alterum S. Claudii oppidum ad pactiones venit. Arx Iouxia firmissima in eo tractu obsidione ab eo premitur. Castra et quae loca comitatus vicinorumque montium in potestate sunt ducis plena sunt¹² frumenti, vini, laridi. Neque minus Brisacum, quo et XXX machinas novas misit dux, videturque ipse eo se transferre velle. Comitatenses Burgundi ad Orsanum sub principe Francisco¹³ se colligunt ipso duce Lotharingo tenente se ad Remiremontium et consiliorum quae capiat incerto.

Caesariani quae circa lacum sunt Constantiensem implevere alimentorum copia; militem, qui in Franconia hyemavit, in Sueviam revocant; literis et promissis tentant primos Vinariensium¹⁴, atque ipsum ducem, qua de re literas immensa pollicentes, sed¹⁵ apud tam constantem animum inanes vidi. Ex iisdem caesarianis ductorum non pauci Viennam ivere consultatum de hujus anni rebus. Non nimis

1 Lodewijk XIII.

2 Richelieu.

3 Safī I (Sam Mirza).

4 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

5 Jean de la Haye, seigneur de Ventelay et de la Bouselle.

6 Cornelis Haga, Staats ‘orator’ te Konstantinopel.

7 In de copie te Uppsala staat abusievelijk: et.

8 De uitgave der Epist. heeft ten onrechte: exercent.

9 Cyrillus Lucaris, Grieks patriarch, vermoord in 1638.

10 Karel I van Engeland.

11 Euripides, Alcestis 1162; Andromache 1287; Bacchae 1391; Helena 1691; Medea 1418; zie ook dl. VIII, p. 665, en n. 10 aldaar.

12 Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala.

13 Waarschijnlijk François Nicolas, hertog van Lotharingen en niet François de Lorraine-Chaligny (1599-1661), bisschop van Verdun, die soms ook wordt aangeduid als ‘princeps Franciscus’ (le prince François).

14 De copie te Uppsala heeft abusievelijk: Vinariensem.

15 De copie te Uppsala heeft abusievelijk: se.

[p. 107]

expeditum erit imperatori, quo se vertat. Nam et haereditariae ipsius terrae sub onerum sarcina gemunt; suspectus Transilvanus¹ formido a Turca, perplexa multa.

Hohentwilae quoque praefectus Widerholtius² cessator non est. Cepit is modo Dutlingam. Magnae duci Bernhardo, magnae D. Bannerio ostentant se occasiones, si pecuniae non desint³.

Deus cuncta ad bonum regat universalis ecclesiae ac Excellentiam vestram sospitet.

Excellentiae vestrae sincero cultu observantissimus
H. Grotius.

1 Georg I Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

2 Konrad Widerholdt.

3 De copie te Uppsala heeft abusievelijk: desit.

Lutetiae, 19 Februarij 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: R. 16/26 Febr. 639.