Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3634. 1638 juni 19. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime Domine,

A sacris incipiam. Rex² edicto³ vetuit, ne quae hinc pecuniae aut literae pecunias solvi mandantes Romam mittantur ad comparandas bullas de episcopatibus, sacerdotiis, beneficiis, ideo quod supra pacta vetera onera ista petitoribus augeantur, aliaeque tricae addantur ab aulae romanae lucro sine lege modoque inhiantis ingenio. Id edictum hodie magno consensu gaudioque parlamenti probabitur ac vulgabitur. Puto ad haec terriculamenta cessuros romanos Gallorum postulatis.

Alioqui docent nos historiae saepe ex talibus initiis ventum ad pertinaciora dissidia. Sed sicut haec res bonae spei aliquid videtur ostendere, ita viris cordatis mire displicet quae cum magna pompa in hac urbe celebratur propagandae fidei congregatio, ad quam ex omnibus Galliae oppidis locisque adferuntur monachorum, ac capucinorum maxime, diligentia quaecunque Roma hic optet fieri.

Ad S. Audomari oppidum minus bene procedit obsidio, quanquam munito jam castrorum ambitu, propter magnas et profundas, quae intercedunt, paludes. Per eas 7 Junij die naviculis XL homines mille quingenti in oppidum penetravere; eo ipso nocturno tempore missae cohortes Gallorum sive regimenta duo, ut locum quendam idoneum antecaperent, tarditatis suae et longioris ambitus culpa in hostium septem millia, quibus ductor princeps Thomas⁴, inciderunt ac ferme omnes aut capti sunt aut interfecti. Narrationem ejus rei, ita ut hic levando malo editur⁵, mitto. Aucto praesidio augeri debuit et numerus obsidentium. Itaque Teruanam jam venit regio jussu Lafortius⁶ cum 8 peditum, 2 equitum millibus. Ipsi Castilionaeo⁷ putantur esse 10 peditum, 4 equitum millia.

Apud Retelam Bressaeus⁸ manet. Campaniae propinqua contra Lotharingum⁹ tuetur vicecomes Turenae¹⁰. Princeps Condaeus¹¹ Fontarabiam armis petere nuntiatur.

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 134. Gedrukt. Epist., p. 440. De uitgave der Epist. vertoont een aantal onnauwkeurigheden. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Lodewijk XIII.

3 Voor dit edikt zie men p. 344 n. 15.

4 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano.

5 Gazette de France, dd. 17 juni 1638, no. 70, p. 277.

6 Jacques Nompar de Caumont, maarschalk van La Force.

7 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

8 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

9 Karel IV, hertog van Lotharingen.

10 Henri de la Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne.

11 Henri de Bourbon, prins van Condé.

[p. 385]

Ac in Italia ingens hostium vis. Obsident Vercellas 12 peditum, 4 equitum millia. Alius decem millium exercitus in campo propinquo tenet. Galli sociique in illis partibus decem peditum, duo equitum millia in apertum possunt educere.

Vidua Mantuana¹ magis magisque suspecta est ad Hispanos se vertere. Sabaudi vidua² constat in Galliae cultu, sed multum turbatur studiis suae nobilitatis aversis ab hoc bello, cujus mala sentiunt, bona nulla sperant.

Brisacum ut claudatur, sive ad vim veniendum est sive fames exspectanda, magno habet opus exercitu. Itaque exspectamus, quantis cum copiis se duci Vinariensi³ adjuncturus sit Longavillanus⁴, optandaque concordia aequatis imperiis.

Johannes Waertius⁵ et Enchefortius⁶ a cardinali⁷ opiparo convivio, cui et frater regius⁸ adfuit, excepti sunt. Circumlata pocula cum voto pacis.

Pro literis Excellentiae vestrae ad me datis 5 Junij⁹ gratias habeo exspectoque nuntios de pecunia Gallica, quae numerari debet Amstelodami, deque transitu copiarum e Suedia. Nam naves equiti ferendo jam perlatas in mare Balticum spero.

Galasius¹⁰, si ei tempus detur, brevi refovebit¹¹ attritum exercitum. Dux Vinariensis provisum aliquid commeatus habet Rijnfeldii et Nieuburgi. Ut duret, e Gallia juvandus erit. Promittunt ministri regii omnia prolixe. Sui in Gallos odii exercendi materiam hoc anno, ni fallor, hostes non habebunt. Sed in longum prospicere prudentum est.

Princeps Arausionensis¹² jam satis tuto obsidium aliquod aggredi poteri, postquam ex parte Galliae bellum fervet. Leodici et avitae¹³ libertatis et veterum exemplorum ostendunt se memores, cum viam licentioso militi dare abnuunt, nisi indemnitati suae cautum sit. Anglis¹⁴ eadem inculcare non desino neque sane monitoribus opus habent, ut videant, quo in periculo sit res Palatina. Ne inducias faciamus, valde metuunt, et merito, quamdiu illa domus nulla bellantium societate fulcitur.

Id, de quo D. Wolfius¹⁵ Gallos admonendos censuit, jam a Gallis factum est fietque amplius, si necessitas postulet. Istae pactiunculae peculiares et fortium conatibus obstant et hosti addunt animos ex nostra discordia.

D. Rous¹⁶ recta nave regia ex Anglia Hamburgum se conferet. Utinam jam ibi sit et adferat qualia tempus exigit. Non desino hic laborare, ut eradicentur quaecunque exfurgunt simultatum inter Gallos Anglosque principia.

1 Maria Gonzaga, hertogin van Mantua.

2 Christine, hertogin van Savoye.

3 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

4 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

5 Johan van Werth.

6 Adriaen von Enkefort.

7 De Richelieu.

8 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

9 Ontbreekt.

10 Matthias, graaf Gallas.

11 De copie te Uppsala heeft ‘refundet’.

12 Frederik Hendrik.

13 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘auctae’.

14 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

15 Hermann Wolff.

16 Thomas Roe.

[p. 386]

Est jam in itinere ad vos D. Mullerus¹. D. Schmalchius² hic adhuc haeret.

Deum precor, illustrissime domine, Ecxellentiae vestrae ejusque domus fautor ut sit.

Excellentiae vestrae perpetua observantia obstrictissimus
H. Grotius.

1 Georg Müller, Zweedse hofraad en secretaris.

2 Peter Abel Schmalz, secretaris van de Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

Lutetiae, 19 Iunii 1638.

Nuntius³ multum cursitat ut edicti publicationem impediat et jam Franciae cancellarius⁴ ad primum praesidem parlamenti⁵ scripsit, nequid festinet.

In convivio, de quo scripsi, non assedit cardinalis infirmitatis usus excusatione. Frater regius in summo fuit, a latere relicto tamen intervallo dexteri Galliae proceres Incolismensis⁶ et Bresacius⁷ duces, princeps Geminius⁸, Gassio⁹, Noalius¹⁰, sinistri Waertius et Enchenfortius, hi duo nudo semper capite¹¹.

3 Giorgio Bolognetti.

4 Pierre Séguier.

5 Nicolas le Jay.

6 Charles de Valois, hertog van Angoulême.

7 François de Cossé, hertog van Brissac.

8 Louis de Rohan, prins van Guémené. De copie te Uppsala heeft de lezing ‘Gerninius’.

9 Jean Gassion. De copie te Uppsala geeft de lezing ‘Gossia’.

10 François, graaf van Noailles.

11 Het postscriprum ‘Nuntius... capite’ maakt in de copie te Uppsala deel uit van de brief zelf en volgt daar op ‘ ... adhuc haeret’.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: R. 16/26 Junij A.^o 1638.