Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

[p. 28]

3418. 1638 januari 11. Van J.F. Gronovius¹.

Illustrissime vir,

Qui has ferunt, D. Rhode² et D. Berchringer³, comites Palatini Principis⁴, ille eques Germanus, alter studiorum principis rector, uterque eruditus et famae tuae ex scriptis admirator, meis ad dignitatem tuam aditum munire voluerunt.

Etsi autem nec tua insignis humanitas nec illorum virtus singularis, cui solum judicium Sereniss. reginae⁵ satis magno testimonio est, indigos eos hujus pararii sineret, tamen nolui tam bellam occasionem perire, quin parerem rogantibus⁶ et tibi ave ferrem.

Quemadmodum enim, si Parisiis agerem, auctior esses uno Καϑημεϱινῷ salutatore, qui te assectaretur, deduceret, coleret, qui ex ore tuo penderet et verba tua pro aeternis monitis⁷ reconderet, ita postquam hoc concessum⁸ non est, εὐμοιϱίας⁹ instar habeo, quod literis¹⁰ identidem signa dare tibi possum devotae meae¹¹, si fas foret¹², praesentiae.

Epistolam tuam¹³ et conjecturas recte accepi, pro quibus nunc minus gratias ago, quod servo¹⁴ id loco illustriori, cum illud munus, si Deus coeptis faverit, publice edemus¹⁵. Omnes enim vehementer mihi probantur, praeter duas forte, de quibus proxime agam tecum et τὴν ἀϱεσϰουσάν σοι explorabo.

Factum enim, cum nuper Leidae essem, ut apud Nic. Heinsium¹⁶, filium viri maximi¹⁷, penes quem ex more diverteram, adversaria mea ad Thebaida¹⁸ una cum scheda tua nescio qua oblivione¹⁹ reliquerim.

1 Hs. Leiden, UB., cod. Gron. 557, 19¹; copie Leiden, UB. Gron. 55 f. 19¹; copie Bazel aant. UB. Gedrukt Ep. ex. Mus. Brant., p. 151; [N. Wilkens], Leben Gronovii, p. 69. Antw. op no. 3377 (dl. VIII); beantw. d. no. 3460. Uitgegaan is van de Leidse copie. Opmerkelijke verschillen met de ed. Brant en de ed. Leben Gron., die gelijkluidend zijn, zijn in de noten aangegeven, aan omzettingen van woorden e.d. is stilzwijgend voorbijgegaan. De aard der verschillen geeft de indruk, dat de tekst door Brant is ‘verfraaid’. Tenzij die van de Leidse copie is vereenvoudigd! Over de schrijver, Johann Friedrich Gronovius, zie men VIII, p. 229 n. 2.

2 Johann Rodt.

3 Daniel Berckringer († 1667) werd in 1627 te Groningen als student ingeschreven. In 1640 werd hij op aanbeveling van Elisabeth Stuart, koningin van Bohemen, benoemd tot hoogleraar in de praktische wijsbegeerte te Utrecht.

4 Karl Ludwig van de Palts, oudste zoon van Frederik V, de Winterkoning.

5 Elisabeth Stuart, weduwe van Frederik V van de Palts.

6 De ed. Brant heeft: quin officium rogantibus praestarem.

7 De ed. Brant heeft: praeceptis.

8 Dit woord ontbreekt in de ed. Brant.

9 De ed. Brant voegt nog toe: τιυος.

10 De ed. Brant voegt nog toe: interpretibus.

11 De ed. Brant heeft: futurae.

12 De ed. Brant heeft: foret.

13 No. 3377 (dl. VIII) dd. 10 december 1637.

14 De ed. Brant heeft: servem.

15 Gronovius' Statius editie P. Papinii Statii Opera ex recensione et cum notis I. Frederici Gronovii kwam eerst in 1653 in Amsterdam bij Elzevier uit.

16 Nicolaas Heinsius (1620-1681), neolatijns dichter; hij was van 1649 tot haar troonsafstand in 1654 in dienst van Christina van Zweden.

17 Daniel Heinsius, professor in Grieks en geschiedenis te Leiden.

18 Zie IV, p. 216 n. 2.

19 De ed. Brant heeft: quomodo oblitus.

[p. 29]

Utinam, vir maxime, impetrare hoc a te possem, ut me in gratiam poneres apud aliquem eruditorum illius loci, qui haec studia colunt, sive is esset P. Puteanus¹, quicum literas commutare possem² et scire³, quid ibi aut ederetur aut esset nostris inceptis juvandis. Nam te quidem toties interpellando⁴ vereor, ne jam⁵ noxam contraxerim. Fieri posset, ut aliquis typographorum Parisiensium, quod solent, novam editionem Papinii cum omnibus interpretibus moliretur⁶. Vellem autem, ut textus daretur emendatior daretur⁷, quod nunc facile mihi est⁸ et gestio curare, non alicujus lucri aut gloriolae, sed publici boni caussa. Nollem vero Diatribe⁹ nostra recuderetur¹⁰, nisi ut a me emendata¹¹ et multis¹² in locis aucta est. Sunt multa¹³, quae nunc mutarem; nec pauciora, quae festinata¹⁴, illa editione praetermisimus.

In epicedio Pileti¹⁵ locum, qui misere nos exercuit p. 115. Vix¹⁶ dubito nunc scribendum esse:

vitae modo cardine adultae

Nectere tendebat juvenum pulcherrimus ille
Cum tribus Eleis unam trieterida lustris¹⁷.

‘Vita adulta’ nihil aliud est quam adolescentia, ut, vita laborata' alibi in Thebaide¹⁸ diurna vita, qua laboratur¹⁹. Ille ergo, ait²⁰, juvenum pulcherrimus in vitae adultae²¹ cardine constitutus tendebat jungere²² trieterida cum tribus lustris.

1 Pierre Dupuy, evenals zijn broer Jacques, historicus en bibliothecaris van de bibliotheek van de koning te Parijs.

2 De ed. Brant heeft: quirem.

3 De ed. Brant heeft: cognoscere.

4 De woorden ‘toties interpellando’ ontbreken bij Brant.

5 De ed. Brant heeft: dudum.

6 De ed. Brant heeft: susciperet.

7 Dit woord ontbreekt bij Brant.

8 De ed. Brant heeft: esset mihi.

9 Johannis Frederici Gronovii in P. Papinii Statii Silvarum libros V. Diatribe Ad. Th. Graswinckelium Equitem & JC. Hagae Comitis, Ex Officina Theodori Maire, MDCXXXVII.

10 De ed. Brant heeft: Diatriben recudi.

11 De ed. Brant heeft: recognita.

12 De ed. Brant heeft: plurimis.

13 De ed. Brant heeft: etiam multa.

14 De ed. Brant heeft: fortunata.

15 Philetus, blijkens Silv. 2. 6. 81, de naam van de knaap over wiens verlies Statius zijn troostdicht voor Flavius Ursus schreef: Consolatio ad Flavium Ursum de amissione pueri delicati.

16 De ed. Brant heeft i.p.v. p. 115. Vix: nullus.

17 Statius, Silv. 2. 6. 70-72. De editie Mozley (Loeb Class. Libr. Statius I, p. 124) heeft ‘temptabat’ i.p.v. ‘tendebat’, en Gronovius in zijn uitgave der Opera (zie boven, n. 9) ‘cardo’ gewijzigd in ‘carmen’.

18 Statius, Theb. 1. 341: grata laboratae referens oblivia vitae.

19 De ed. Brant heeft i.p.v. diurna ... laboratur: est vita quae labore exercita est.

20 De ed. Brant heeft: inquit.

21 De ed. Brant heeft i.p.v. vitae adultae: adolescentiae.

22 De ed. Brant heeft: nectere unam.

[p. 30]

In Abascanti pietate v. 215¹ scribendum est: Palaestinis simul Hebraeique liquores², et est tale genus loquendi, qualia³ p. 408 notavimus.

v. 230⁴ distinguendum est:

Hic te Sidonio velatam molliter ostro
Eximius conjux - nec enim fumantia busta
Clamoremque rogi potuit perferre - beato
Composuit, Priscilla, toro, - nil longior aetas
Carpere, nil aevi poterunt vitiare labores -
Siccatam membris. Tantas venerabile marmor⁵
Sepit opes.

Protreptico Crispini v, 61⁶ legendum: Jamque altum moliris iter, ex MS. Senensi, i. arduam, non alio.⁷ v. 84⁸:

Sed te puer optime cerno

Flectentem jussis et talia dicta parantem.

MS. Sen. Rom. et Ven.⁹ ‘justis’, verissime. i. justa deprecatione. Sic alibi: ‘justa rogare’,¹⁰ ‘justa queri’, in Propempt. Mettii¹¹.

Epic. in Patrem v. 267 legendum:

Felix ille patrem vacuis circumdedit ulnis:

Vellet et, Elysia quamvis in sede locatum,

Abripere, et Danaas iterum portare per umbras.

Tentantem et vivos molitum in Tartara gressus

Depulit infernae vates longaeva Dianae¹².

Vulgo pessime distinguitur hic locus et legitur¹³ ‘Detulit’. Et plura sunt ejusmodi, quam ut tempore tuo abuti recensendis illis audeam.

Etiam atque etiam obsecro te, ut hanc petitionem meam, nisi grava est, curae habeas et de istis aliter si sentias, monere ne graveris¹⁴.

1 Silv. 5. 1. 213 (ed. Mozley); Statius schreef zijn Epicedion in Priscillam voor zijn vriend Abascantus. In de ed. Brant ontbreekt: v. 215. Toegevoegd is het woord ‘ita’.

2 De ed. Brant voegt hier in: non Palaestini.

3 De ed. Brant heeft: cujus modi.

4 Silv. 5. 1. 225 (in de ed. Mozley); zie ook Gronovius Diatribe, p. 316 (c. XLVIII). Gronovius heeft, ook in de uitgave der Opera ‘sepit’ i.p.v. ‘spirat’ (ed. Mozley vs. 231). In de ed. Brant gaat vooraf: Eodem carmine.

5 De copie te Leiden heeft - kennelijk een verschrijving -: murmur.

6 Silv. 5. 2. 61. In de uitgave der Opera heeft Gronovius weer ‘alio’.

7 De ed. Brant heeft: i. arduum, non alio, ut vulgo. Ibidem.

8 Silv. 5. 2. 82; Mozely neemt de conjectuur ‘visus’ (i.p.v. ‘justis’) van Postgate over.

9 De ed. Brant heeft na ‘et Ven.’: ed. Flectentem.

10 De ed. Brant heeft na ‘rogare’: et.

11 Silv. 3. 2. Propemption Metio (Maecio) Celeri, 78: iusta queror. Maecius was consul suffectus in 101.

12 Silv. 5. 3. Ed. Mozley vs. 266-270 met in vs. 270 de lezing ‘detulit’; ook Gronovius heeft deze lezing in zijn uitgave der Opera.

13 De ed. Brant heeft na ‘legitur’: inepte.

14 De ed. Brant heeft: dedigneris.

[p. 31]

Accipe etiam¹ specimen operis Casauboniani². In quo miror nullas comparere ad Nic. Rigaltium³ epistolas, cum tamen certum sit vel⁴ ex iis, quas ad Thuanum⁵ ex Anglia scriptas habemus, plusculas inde ad praestantissimum illum virum a Casaubono datas. Si nanciscendarum illarum copia est ulla, rogare ausim, ut egregium opus nostrum hoc augmento ornare⁶ studeas.

Vale, vir illustrissime, ac memento nostri.

Hagae, a.d. III Id. Jan. Ao. 38, quem tibi tuisque publice privatimque felicissimum ex animo precor.

Nominis tui maximi cultor devotissimus
Johannes Fredericus Gronovius⁷.

1 De ed. Brant heeft: quoque.

2 Isaaci Casavboni Epistulae, quotquot reperiri potuerunt, nunc primum junctim editae. Adjecta est Epistola de morbi ejus mortisque causa: deque iisdem narratio Raphaelis Thorii. Hagae Comitis Ex Officina Theodri Maire. MDCXXXVIII. De opdracht aan Adriaen Ploos van Amstel (zie over hem III, p. 377 n. 2) is door Gronovius gedateerd op 23 september 1638.

3 Nicolas Rigault; zie III, p. 188 n. 2.

4 Dit woord ontbreekt in de ed. Brant.

5 De Franse historicus Jacques Auguste de Thou († 1617).

6 De ed. Brant heeft: juvare.

7 De woorden: quem ... Gronovius ontbreken in de Leidse copie alsook het adres, behalve het woord Lutetiae.

Adres, boven aan de brief: Illustrissimo Viro, D. Hugoni Grotio, Serinissimae Reginae et Regni Suecorum ad Christianissimum Regum Legato. Lutetiae.