Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3038. 1637 april 21. Aan P. Holing⁴.

Literas a te, vir nobilissime, accepi binas; alteras⁵ anni sunt, ni fallor, quatuor, Hamburgi cum essem, alteras⁶, ex quo Lutetiae regni Suedici legatione fungor Erant autem hae posteriores tuae scriptae Memphide anno aerae christianae MDCXXXIV, traditae mihi per amicum et popularem tuum⁷, qui te in Aegypto reliquerat.

Respondi⁸ utrisque literis tuis ut debebam liberaliter pro amicitia nostra proque dignitate argumenti, quod tuae literae continebant.

Responsum Hamburgo Lutetiam misi ad Hotomannum⁹, amicum communem, qui nunc pridem obiit; alterum dedi amico illi tuo Lubecensi, qui Venetias se missurum dicebat, unde porro in Aegyptum curarentur.

4 Copie Gem. Bibl., Rotterdam, coll. Rem. Kerk., Cat. v. hss., no. 674. Gedrukt Epist., p. 319. Voor geadresseerde zie VI, p. 119 n. 4. aant.

5 Niet meer aanwezig.

6 Niet meer aanwezig.

7 In het begin van de jaren dertig onderhield Grotius contacten met een groep jonge juristen uit Lübeck. Hieronder waren o.a. Johannes von Warendorf, Theodorus Brömse, Dorne en Blumenhagen. Ook Dorne en Blumenhagen zijn naar het Oosten gereisd.

8 Voor het antwoord op de tweede brief zie no. 2207 (dl. VI, p. 119); Grotius' antwoord op Holings eerste schrijven is kennelijk verloren gegaan.

9 Jean Hotman (1552-1636), diplomaat en schrijver; zie over hem ook III, p. 1 n. 3.

[p. 235]

Nunc cum juvenis quidam honestissimarum rerum expetens et ipse tibi quondam Lutetiae, unde domo est, notus in orientem iter instituat, periclitari volui, an forte haec epistola, si priores ad te, quod in tantis locorum intervallis metuo, non pervenerint, prosperiore fato te forte ab Aethiopia in Aegyptum reducem inveniat.

Quod prioribus tuae pietati consentaneum tibi commendaveram, hoc erat, ut per christianas orientis ecclesias quicquid posses veterum versionum Veteris Novique Testamenti, liturgias, acta conciliorum tum universalium tum nationalium et fidei expositiones corraderes. Specialiter memineram concilii Niceni, cujus plures canones Arabice exstant - credo ex nationalibus synodis additi - quam Graece latineque, unde ingens inter eruditos enata est disputatio; ut, quaecunque posses, ejus exempla nanciscereris, tum si quid aliud ad disciplinam, ordinationes, appellationes, totum denique ecclesiae regimen pertineat.

Illud quoque monueram, sedulo inquireres, quaenam sint antiquissima christianismi apud Abyssinos indicia, sitne aliquid antiquius Constantini¹ temporibus; tum circumcisio et alia quaedam, sintne ab antiquissimis seculis, quod Herodotus et alii quidam scriptores indicare videntur², an a Iudaeis, qui illuc pervenerint, an a primis christianis orientis, quos et sabbathum et alia multa observasse satis constat; tum vero cibis a Mose interdictis abstineant valetudinis causa, an ex Iudaismo; Eytychetem³ quoque et Dioscorum⁴ secutae sint illae ecclesiae fato quodam et reverentia Alexandrinae sedis, cujus velut colonias se profitentur, an quod sententiarum diversitatem ac momenta scrutatae illuc se inclinaverint.

Simile est quod de veteribus per Indiam ecclesiis, si quis inde forte tibi obtigerit aut ulla sit literarum occasio, scire percupiam, fuerintne christianae jam olim, et a Thoma⁵, ut dicitur, an a Nestorii⁶ discipulis, qui Romano pulsi imperio per loca Persis subdita atque inde longius se propagarunt: hae quoque dogma Nestorii acceperint, quod tales accepere magistros, an cum aliqua controversiarum ejus temporis notitia et affectu. Sic et a maronitarum, coptitarum⁷, Graecaque lingua utentium ecclesiis non dubito, quin tua sedulitate habituri simus, unde vetustissima eorum dogmata, regimen, ritus cognoscamus.

De rebus harum partium nihil addam. Nam quia qui has fert, non festinat haesurus, ut puto, in Italia, vetera futura praevideo, quae scribam.

Hoc tamen dicam breviter Germaniae res esse miseras: vastitatem ubiquequalis in Arabum desertis; literarum, quod diuturno saevoque bello est conse, quens, internecionem maximam. Gallia Suediaque nec minus Batavia incipiunt cogitare, quid in pace sit boni et creditur Ferdinandus III, qui rex primum roma-

1 Constantijn I de Grote (±285-337), eerste christenkeizer van het Romeinse Rijk.

2 Herodotus II, 104; vgl. no. 1873 (dl V, p. 176).

3 Eutyches (378- na 454), archimandriet van Konstantinopel, dwaalleraar; zie VI, p. 120 n. 8.

4 Dioscorus I, 23ste patriarch van Alexandrië († 454); zie VI, p. 120 n. 5.

5 Volgens een sinds de 4de eeuw wijd verbreide traditie zou de apostel Thomas geijverd hebben voor de verbreiding van het christendom onder de Parthen en later in India; vgl. Ambrosius, In Ps. XLV (Migne, P.L. XIV, kol. 1143), Hieronymus, Ep. LIX (Migne, P.L. XXII, kol. 586), Paulinus van Nola, Carm. 18 frg. (Migne, P.L. LXI, kol. 672).

6 Nestorius, patriarch van Konstantinopel (428-431); zie over hem IV, p. 202 n. 5.

7 In de uitgave der Epist. staat abusievelijk ‘Cophtarum’.

[p. 236]

norum dictus ab electoribus¹ patris morte imperatorium nomen accepit², alienior a iesuitarum consiliis ad mitiora et magis aequa protestantibus se vertere.

In Italia dominabitur multo quam antehac imperiosius Hispanus³, quando Mutinensem⁴, Parmensem⁵, Rhaetos a Gallica abduxit amicitia ac de Sabaudo⁶ Mantuanoque⁷ sperat paria.

Galli insulam Margaritae, quam Hispani armis insederant, ingressi dubiam Hispano eam possessionem faciunt magnumque decus peperere repulsis a Burgundiae ducatu Hispanis et a Picardia praeter Capellam et Castelletum; nam Corbiam ipsi recepere. Tenet in litore Aquitanico et Socovam Hispanus Bajona non procul. Sed contra Galli ad haec pace, si bello non datur, recuperanda magna habent pignora Lotharingiam omnem et Alsatiae pleraque.

Batavorum bellum est, ut solet, sine magno processu et levi damno.

Angli Palatinatum pace sperant se obtenturos; arma non movent, sed minantur interdum.

Deum rogo, pacem det christianis tibique, vir egregie, felicem et bono rei christianae peregrinationem et ad tuos reditum.

Tuae Nobilitatis studiosissimus
H. Grotius.

1 Zie voor hun namen VI, p. 381 n. 13.

2 Ferdinand II was gestorven op 15 februari 1637.

3 De bevelhebber van de Spaanse troepen in Noord-Italië was Diego Mexia Felipes de Guzmán, markies van Leganés.

4 Francesco d'Este, hertog van Modena.

5 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

6 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

7 Carlo Gonzaga, hertog van Mantua.

Lutetiae, XI/XXI Aprilis MDCXXXVII.