Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

956. Uitgeverij A.A.M. Stols (J.-P. Barth) aan J. Greshoff, 21 juli 1953

Den Haag, 21-7-53.

Vriendelijke Heer Greshoff,

Eindelijk verbreek ik weer eens het stilzwijgen van mijn kant, nadat ik weer eens enkele maanden in een ware gekkenkermis geleefd heb.

Allereerst De Kat in de Boom. Dat dit boek (2×), te zamen met Verz.Ged. Bloem; Rouska, Cryptogamen [+U] nog niet bereikte, is mij een volslagen raadsel.

Sinds mijn goede, trouwe hulp, de Heer Petiet, overleden is, laat ik alle

[p. 122]

zendingen verrichten via het Centraal Boekhuis, aangezien 1^o) mijn handen voor het inpakken van boeken ten enenmale volslagen verkeerd staan 2^o) ik de tijd daartoe helemaal mis.

De lieden van het c.b. nu, die mijn volle vertrouwen hebben, beweren dat zij het pakje voor U onmiddellijk na het wegwerken van de bij aanbieding bestelde exx en nog vòòr het toezenden van de voor overige recensenten bestemde exx, verstuurd hebben. Ik neem dit aan; heb hun wel duidelijk gemaakt, dat zij in het vervolg alle zendingen voor U bestemd, de voorkeur moeten geven. Dit doen zij nu voortaan. Om de vervelendste zaak recht te zetten verzenden zij op hun kosten en op mijn aandrang 1 Kat per vliegtuig. Dat het pakje nóg niet aangekomen is, verbaast me zeer en ik zal dan ook in de toekomst op aangetekende zendingen [+aan]dringen; opdat ik èn precies de datum van verzending wete, èn na kan laten gaan waar het blijft.

Wat nu de kwestie van de bespreking in e.w. betreft het volgende: van de eerste proef van de Kat liet ik een aantal leesexx van de eerste schone proef vervaardigen en gaf die aan diverse boekhandels en recensenten ter voororientering, daar de verschijning van een nieuwe Gijsen nog altijd een soort gebeurtenis in de litt. wereld is. Ik verzocht een iegelijk met publicatie van de critiek te wachten tot het boek verschenen zou zijn. Men hield zich daar aan, uitgezonderd de Heer M. Roelants, die nog daarenboven een volmaakt waardeloze bespreking leverde. Gelukkig kwam mij dit geval nog tijdig genoeg onder ogen, om er iets tegen te doen; daar echter de pagina reeds opgemaakt was, kon ik hem niet laten vervallen. Wel echter kon ik een klein zinnetje laten opnemen, dat het boek nog uit moest komen. De voorbarigheid des Heren Roelants M. heeft me meer hoofdbrekens dan plezier bezorgd. Hij zal dan ook wat mij betreft, in den vervolge van een dergelijke service van de uitgeverij Stols verschoond blijven.¹ Uw bespreking kwam Zaterdag uit,² het boek zelve was echter pas de Maandagmiddag daarop in de boekhandel. U ziet dus dat zoiets vanzelfsprekends als een bespreking alle mogelijke hommage[?] bewezen[?] werd.

Moesten bij mijn terugkeer van vacantie: ca 15 Augustus de boeken nóg niet verzonden zijn (van de Kat 2 exx, zodat U dus krijgt 3 exx), dan laat ik U een nieuw pakje geworden, desnoods per lucht.

Ik heb het volgende productieschema voor het najaar op het oog:

1^o).	M. Gijsen: Van een Wolf die Vreemde talen sprak.^*
2^o).	G. Walschap: herdruk Bejegening Christus, dat in 1939 bij Nijgh en v.Ditmar verscheen, doch niet meer herdrukt werd.^3 Hr Stols verzocht mij om voor werk van Walschap te zorgen. Dit is mij gelukt, alhoewel ik niet weet bij voorbaat, of dit wel zo'n goede greep is. Men mag Walschap niet meer. Men trachtte mij eerst Manneke Maan in de maag te splitsen, doch dit heb ik standvastig

1 Zie br.950 n.1 voor Maurice Roelants bespreking van De kat in den boom. Onderaan deze bespreking stond gedrukt: ‘Deze nieuwe roman van Marnix Gijsen verschijnt tegen het einde van deze maand.’

2 Zie br.930 n.8 voor Greshoffs bespreking van De kat in den boom, die op 6 juni in Het Vaderland was gepubliceerd.

* is dit door U gecorrigeerd?

3 Gerard Walschap, Bejegening van Christus was in 1940 bij Nijgh & Van Ditmar n.v. te Rotterdam verschenen. In november zou bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage de tweede druk van deze roman verschijnen met een stofomslag van Theo de Haan.

[p. 123]

	geweigerd.^4 Het onderhandelen loopt via Mevrouw Walschap,^5 in wie ik qua zakelijkheid mijn evenknie meen te hebben gevonden. Ik vind Mevrouw W. meer zakelijk, dan, laten we zeggen, ‘begrijpend’. Enfin we zijn wel aan elkaar gewaagd....
3^o).	Ary Delen, Niemand ontsnapt zijn noodlot.^6 Vriendelijke Heer Greshoff, zo U de uitgeverij Stols, ondanks mijn vermeende nalatigheden enigszins welgezind bent, weest U dan zo goed en assisteert U ook bij hem, vooral waar Delen een vriend van U is. U zoudt ten eerste tot al-dan niet-uitgave kunnen adviseren; ten tweede, de taal kunnen kuisen resp. verbeteren. Wat het kuisen betreft: tot mijn schrik bemerkte ik, dat Delen, die ik persoonlijk zeer sympathiek en hartelijk vind, een neiging tot uitgesproken sterke woorden heeft. Nu ben ik bepaald geen puritein, doch zowel uit aesthetisch als uit zakelijk oogpunt vind ik een overdaad van vloeiende adjectieven en zelfs. nw. van bedenkelijk allooi niet juist. Ik zend U daarom op voorhand de eerste getypte pagina's, die ik voor het reisexx nodig denk te hebben. Misschien wilt U wel hieraan een voorkeur geven, opdat de aanbieding van dit boek geen vertraging behoeft te ondervinden. Ik zou U hiervoor zéér erkentelijk zijn! We moeten echter Delen, die een zeer licht geraakt man schijnt te zijn, wel tactvol en voorzichtig benaderen, doch hij heeft al in principe zijn toestemming geveven. Het zou mij verdrieten, moest zijn boek door een onjuiste taalkeuze onnodig benadeeld worden.
4^o).	Een roman van H. Lampo, waarvoor ik deze uren de titel en de eerste pagina's voor het reismodel ontvangen zal. De inhoud hoorde ik gisteren reeds uit zijn eigen mond en leek mij erg aardig.^7
5^o).	Een roman van Clare Lennart; de Hemel geve tenminste dat ze op tijd klaar is. Na Liefde en Logica (U schreef me nooit hoe U het vond!) en Rouska heb ik nu wel wat nodig waar ik geld mee kan verdienen.^8
6^o).	‘Ergenshuizen’, een bundel gedichten van Michel v.d. Plas; een soort bewerking van de Odissee, één of twee (grote) gedichten verschenen reeds in e.w.^9
7^o).	Hoop ik op een bundel van A. van Duinkerken[,] G. Smit en M.v.d. Plas (dus 3 Katholieken) met als titel Procedamus in Pace’.^10
8^o).	een bundel gedichten van Lucebert^11 en een van R. Kousbroek (deze laatste naam is géén ps.)^12
9^o).	durf ik bijna niet te zeggen dat ik nog stilletjes waag te rekenen op een werkje over Marnix Gijsen, dat iemand mij persoonlijk bij zijn laatste bezoek beloofde...^13

Mij dunkt, dit is alles. Voorwaar heel geen onplezierige aanbieding.

Waarschijnlijk hoorde U reeds, dat de Heer Stols tot ere-Prof. in Quito benoemd is.¹⁴ Eindelijk weer eens een officiele erkenning, die ik hem wel zeer gaarne gun.

4 Gerard Walschap, Manneke maan. Een verhaal voor jong en oud zou in 1954 bij Heideland p.v.b.a. te Hasselt verschijnen. Bij een deel van de oplage staat A.W. Bruna & Zoon te Utrecht als uitgever op de titelpagina vermeld. Het boek was geïllustreerd door W. Dolphijn. (Zie Rob Roemans/Hilda van Assche, Bibliografie van en over Gerard Walschap, Hasselt 1974, nr.35.)

5 Gerard Walschap was sinds 1925 getrouwd met Marie-Antoinette Theunissen (1901-1979). Er is geen correspondentie tussen Walschap of diens echtgenote en Barth bewaard gebleven die meer licht op deze passage kan werpen.

6 Ary Delen, Niemand ontsnapt aan zijn noodlot zou in november bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen.

7 Terugkeer naar Atlantis.

8 Clare Lennart, Stad met rose huizen zou in 1954 bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. Bandontwerp en stofomslag waren van Helmut Salden. De roman zou in 1954 drie maal worden herdrukt. (Zie ook br.984.)

9 In Elseviers Weekblad van 30 mei was een voorpublikatie opgenomen van het gedicht Penelope, het vijfde gedicht uit de bundel Ergenshuizen.

10 In februari 1949 hadden Anton van Duinkerken, Michel van der Plas en Gabriël Smit op uitnodiging van Albert Westerlinck een lezingentournee door Vlaanderen gemaakt, waarbij zij uit eigen werk voorlazen en elkaars poëzie bij het publiek inleidden. In 1955 zou de neerslag van deze tournee bij Uitgeverij Paul Brand n.v. te Bussum verschijnen onder de titel Onderlinge verstandhouding. In deze, door Karel Meeuwesse ingeleide, bundel schreef Van der Plas over de poëzie van Van Duinkerken, Van Duinkerken over die van Smit, en Smit over die van Van der Plas. Mogelijk had Barth het oog op deze bundel.

11 Lucebert, Van de afgrond en de luchtmens zou in november bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. Lucebert had zelf de omslagtekening gemaakt.

12 Begrafenis van een keerkring.

13 René Goris en J. Greshoff, Marnix Gijsen. Dit boek wordt niet aangekondigd in de ‘Herfstaanbieding 1953’ van Uitgeverij A.A.M. Stols.

14 In juli was Stols benoemd aan de faculteit voor letteren en wijsbegeerte van de Centrale Universiteit van Ecuador.

[p. 124]

Na een gunstige, in financieel opzicht, voorjaarsaanbieding is nu de ‘Grote Stilte’ weer eens ingetreden. Voorlopig en voorzichtig resumerend zou ik geneigd zijn te veronderstellen, dat ‘De Kat in de Boom’ het minder ‘doet’ en zal ‘doen’, dan de Vleespotten. Ik vind het erg jammer want mij lijkt de Kat na Joachim de beste Gijsen, waarvoor een belangrijk deel aan U te danken is!! M.i. is deze tegenspraak te wijten 1^o). dat het boek in het voorjaar uit kwam 2^o). dat het te vlug na de Vleespotten verscheen (verscheidene boekhandelaren waren kribbig, toen ik wéér een Gijsen aanbood!) 3^o). dat het i.v.t. de Vleespotten veel dunner was, iets wat hier toch wel erg meetelt, helaas. Bloem¹⁵ en Cryptogamen leverden op, wat ik min of meer verwachtte, Rouska viel me niet bar mee. Maar ja, je kunt niet alles hebben, zeggen ze.

Wat mezelf betreft:

Studie: enkele weken geleden deed ik eindelijk het examen dat ik gehoopt had vorig jaar om deze tijd te doen... Vraag nu niet, hoe ik het klaargespeeld heb; laat het U voldoende zijn, dat ik van 's nachts 12 uur tot 's morgens 5 uur studeerde; van 5 tot 10 sliep, en dan weer mijn gewone werk deed.

Gezondheid tegen alle redelijke verwachtingen in vrij behoorlijk.

Vriendschappen bederf ik door een pathologische niet-schrijverij, waardoor een ieder zich gekwetst toont.

Het is merkwaardig, maar als ik zo eens terugkijk op mijn werk van de laatste paar jaren, (ik kan dit nu veilig doen, waar dhr Stols weldra terugkeert[)], begrijp ik het eigenlijk niet goed. Ik begrijp n.l. 1^o) niet, wát ik gedaan heb en 2^o) waarom ik daar zoveel tijd voor nodig had. Het is vrij raadselachtig, waarmee ik al die tijd mijn dagen gevuld heb, en wel zó, dat ik [+het] waarlijk drúk had, niet meer kon studeren, niet meer me vermaken kon, wat toch eigenlijk wel bij iemand van nog geen 27 jaar behoort te zijn; niet meer lezen kon etc. etc.

Alles wat ik bereikt heb is, een tijd, gevuld met zorgen, zwoegen en twijfel, en vaak boze brieven...... Ik ben nu echter wel blij, dat dhr Stols weldra terugkomt en mij van mijn diensten zal kunnen ontheffen. Ik heb genoegen en eer gekend in mijn functie, maar nog veel meer verdriet en ergernis. Nu lijkt me wel het ogenblik gekomen om weer eens wat voor mezelf te doen. Eigenlijk heb ik er toch wel genoeg van; hopelijk lukt het mij een emplooi te vinden waar er nog wat tijd voor de mens J.P. Barth over blijft, en waar de onaangenaamheden me iets gespaard mogen blijven.

Eind van de week hoop ik met vacantie te gaan, tot ± 15 Augustus. Hoe ik het klaar zal spelen is me een raadsel, maar nu huldig toch het principe ‘après moi le déluge’...... Ik zal het zeker zo arrangeren dat ondanks mijn afwezigheid de productie niet stagneren zal. U kunt dus rustig gecorrigeerde pagina's naar mijn adres zenden, ze zullen [xxx] behandeld worden.

15 De vierde druk van Verzamelde gedichten.

[p. 125]

Met dit al heb ik niet geinformeerd naar Uw stand van gezondheid en zaken, ik hoop echter dat U mij nu eens een lange brief over U zelf schrijft, en geen korte met het signaleren van fouten bij de uitg. Stols. Met beleefde groeten mede aan Uw Vrouw en de meeste hoogachting

Uw dw.

J.P. Barth