Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

826. A.A.M. Stols aan J. Greshoff, 26 mei 1950

26 Mei 1950

Beste Jan,

Dank voor je brief. Wijk had beloofd zijn Rede op tijd voor de druk klaar te hebben, doch hij heeft deze l.l. Maandag uitgesproken, zonder de kopij in te leveren.¹ Zojuist is deze in mijn bezit gekomen! Jammer, want er was drukcapaciteit gereserveerd, die ik nu zó vlug niet meer vind. Doch zodra er proeven zijn, zend ik je een exemplaar ervan.

Ik ben van 5-22 Mei in Frankrijk geweest, met Greet in het Fordje. Heerlijke vacantiereis (Dordogne, Limousin, Auvergne, Berry). Miste echter Wijk's grote dag.

Nu iets anders.

Al maandenlang sukkel ik met het Swellengrebel-boek.² Gerrit Bakker liet de Nederlandse text vertalen in Johannesburg. Zelfs met mijn lekenoog haalde ik er vele verkeerde vertalingen uit. Ik wierp mij op een korte, intense studie van het Afrikaans en corrigeerde toen weer. Deze kostbare proef zend ik je hierbij, laat ze in 's-hemelsnaam niet wegraken!!!

De bedoeling is, dat een Kaaps historicus,³ althans iemand met grondige kennis van de Afrikaanse taal en topografie, deze proeven doorleest, en daarbij vooral zorgt voor de vertaling der namen van steden, dorpen, plase en rivieren, bergen enz, in de hedendaagse officieele spelling.

Zo moet overal ‘Kaap de Goede Hoop’ natuurlijk worden: ‘Kaap die Goeie Hoop’; er moet op worden gelet, of de officieele spelling is ‘Heren Logements

1 Die digter as intellektueel.

2 Van Die Kaap in 1776-1777 zouden twee edities verschijnen, een Zuidafrikaanse bij Stols en Constantia te Johannesburg, en een Engelse bij Stols, Constantia en Cassirer te Oxford.

3 Op 26 juni (br.828) zou Greshoff aan Stols schrijven dat hij hiervoor een niet nader geïdentificeerde dr. Hiemstra zou inschakelen. Er is niet achterhaald welke correcties door Hiemstra zijn aangebracht.

[p. 243]

Gebergte’ of bijv. ‘Herenlogementsgebergte’.

De grote brok zal zijn: de absoluut juiste spelling van de namen, die achter de nummers 1 t/m 66 op bladz 10 en 11 der proef zijn gezet, en waar de vertaler zeer veel namen in het (oud-) Nederlands heeft laten staan. Dat kan niet (tenzij die namen zo gebleven zijn, of door een totaal andere vervangen[)]. Overal moet dus hedendaags officieel Afrikaans komen! Bestond er een goede encyclopedie of een goede atlas, dan zou ik je niet hebben behoeven lastig te vallen.

De Nederlandse namen bleven in deze proef cursief staan; dit vervalt dus, als er Afrikaanse voor in de plaats komen.

Mij vielen enkele dingen reeds op: men schrijft toch ‘Valsbaai’ en niet ‘Falsbaai’ of ‘Baai Falsch’. Enfin, ik laat dit alles aan je deskundige over.

n.b. : De met een kruisje getekende nummers moeten ook dienen voor de onderschriften der platen. Daarom is een juiste text hiervan zo belangrijk.

Dan heb ik nog een verzoek.

Er komen ook exemplaren met Engelse text en met Engelse onderschriften onder de prenten.

Gerrit zorgde ook (via een vertaler) voor de Engelsche text. Toen ik deze in Oxford liet nalezen, vond met het Engels zó slecht, dat men stevig corrigeerde. Doch m.i. ontzag met Van de Merwe (de vertaler)⁴ nog te veel. Ik greep toen zelf in, maakte alles duidelijker Engels (en voor Engelse[+n] geschreven) en heb nu het nieuwe ms naar Oxford gestuurd met verzoek van mijn vertaling goed en echt Oxford-Engels te maken. De Engelse text is korter en vervalt minder in de ouwehoerige herhalingen.

Doch:....

Voor een goede vertaling der topografische namen (voorzover daarvan een Engelse vertaling in Zuid-Afrika bestaat) kan men in Oxford niet zorgen. De Engelsen zijn nu eenmaal niet zó goed bij....

Mijn verzoek is nu, dat [+van] de met een kruisje gemerkte nummers tussen 1 en 66 op bladz. 10 en 11 ook een Engelse vertaling wordt gemaakt.

Ik heb veel gevonden op een Engelse (Z-Afr.) spoorwegkaart die ik in Johannesburg kocht, doch er staan geen rivieren en bergen op!

Een en ander zal wel kosten meebrengen: Gerrit zal deze voor mij betalen.

De hoofdzaak is spoed, doch nog noodzakelijker is: puike cor[:rect]heid. (Ik wil geen slordig werk afleveren: niemand mag zeggen ‘dat komt wee [:r] uit Holland’...)

Wat ik hierboven schrijf, geldt ook voor de lijsten op bladz. 17 en 18 (ook voor wat de Engelse vertaling betreft) en in het algemeen voor iedere plaats in de proef, waar een topografische naam wordt genoemd.

Men is klaarblijkelijk in het Afr. Museum te Johannesburg niet voldoende op

4 Niet nader geïdentificeerd. De naam van de vertaler wordt in de Engelstalige editie van Die Kaap in 1776-1777 niet genoemd.

[p. 244]

de hoogte met de Kaapse topografie, om dit alles in orde te maken (gezien Gerrit's resultaten.)

Laat een echte Kaapse deskundige dus alles in orde maken en stuur mij de proeven per luchtpost (voor mijn rekening: Gerrit betaalt!) terug.

Geve de hemel, dat deze brief + proeven je in goede orde bereiken, en dat ik ze keurig terugkrijg. Ik zou gek worden, als alles nog eens moest worden overgedaan. Ik ben er dagen en nachten mee bezig geweest. (Kon Wijk in deze tijd niet lastig vallen).

De bedoeling is, dat ik daarna ook een boek van de Gordon Collectie maak, (als tenminste Swellengrebel verkocht wordt).⁵

Spoedig meer! Reeds nu bedankt voor je hulp.

Veel liefs voor jullie allen van

S.⁶

5 Die Kaap in 1776-1777 omvatte aquarellen uit het Swellengrebel-archief te Breda. De collectie tekeningen van de Zuidafrikaanse geografie door Robert Jacob Gordon uit de periode 1778-1779 berust in het Rijksprenten-kabinet te Amsterdam. Stols heeft hiervan geen uitgave vervaardigd.

6 Op de brief komt als kenmerk voor: ‘St/Rb.’