Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

723. A.A.M. Stols aan J. Greshoff, 10 november 1947

10 November 1947

Beste Jan,

Om 12 uur ben ik teruggekomen van een 14-daags verblijf in België en Frankrijk. Daartusschen in ben ik nog 2 dagen in Holland geweest. Ik schrijf je

[p. 117]

nu direct om je verslag uit te brengen over mijn tocht naar Roubaix. Na eenig informeeren in de industrieele milieux in het Noorden van Frankrijk ontdekte ik dat de heer Pollet (een van de 50 van dien naam!) in Roubaix woonde. Na heen en weer getelegrafeer bleek dat hij me Dinsdag l.l. kon ontvangen. Ik ging de zaterdag tevoren naar Parijs en maakte Dinsdags dus de reis op en neer naar r. De heer Pollet moet je ontmoet hebben. Hij herinnerde zich jou heel goed. Maar van een drukkerij wist hij niets. Die drukkerij zou worden bevorderd door.... je vriend Jacques Malan! Hij is het, die je over de Worcestersche plannen kan inlichten: het schijnt dat hij daar le Grand Manitou is. Maar dat weet je beter dan ik. Als er dus in W. iets op drukkerijgebied gaat gebeuren, zal het zijn door Malan. En als deze edele Heer mij hebben wil, kan hij me krijgen.¹

De firma De Bussy heeft met geen woord gereageerd op mijn sollicitatie. Ik vind dit niet alleen onaangenaam, doch onbeleefd en vernederend: zoo iets doet men een collega niet aan. En ik kan maar niemand ontdekken die eenig contact met Rittershaus of De Bussy heeft. Eerlijk gezegd kan ik het niet over mijn hart krijgen om nòg eens te schrijven. Ik ben après-tout geen 18 jaar meer. Doch tijdens het eenige onderhoud, waarover ik je schreef, leek het mij al toe alsof ze iemand voor z.a. zoo goed als zeker aangenomen hadden.

Je brief van 13/10 inzake J.C. Bloem.

Jacques reageert nergens op.² Ook is hij al bijna door zijn honorarium van de 2^e druk (bij mij uitverkocht!) heen.³ Er valt met hem niet te praten. Hij reageerde heel kinderachtig op het Proza:⁴ ‘Ik zal het in z.a. gereed maken, daar laten drukken en je de oplaag sturen!’ Hij is onmogelijk geworden en ik steek geen hand meer naar hem uit. Helaas zal ik, hoe graag ik het ook gewild had, je niet kunnen helpen Jacques naar z.a. te krijgen. Mijn indruk is dat hij niet wil.

-. Heeft de heer Lawrence van de zijde van De Bussy eenige reactie gekregen op zijn mij aanbevelenden brief? Ik heb zoo'n idee dat ze Lawrence laten stikken.

-. Ik heb nu hoop, dat Malan, die alles in Kaapstad en Worcester kan doen, het belang van de oprichting van een drukkerij, annex uitgeverij, inziet. Als hij (of zijn consortium) het zouden willen, valt er een prachtig bedrijf te stichten: volgens Mr. Pollet is succes verzekerd. En goede vaklieden krijg ik uit Holland wel mee (onder aanvoering van Tamminga als technisch chef).

-. Per post stuurde ik je een dag of 14 geleden een laatste proef van Adriaan's boekje over UEd.⁵ We gaan dit boekje drukken als geschenk voor jouw en mijn relaties. Te verkoopen valt dat hier nu niet meer. Wannéér het kan worden afgedrukt is nog lang niet met zekerheid te zeggen.

-. Wellicht is dr. Albertijn nu van vacantie terug en heb je al bericht van de

1 Zie br.714 n.4. Jacques Malan was de eigenaar van een textielbedrijf, en mogelijk uit dien hoofde in het vestigen van een drukkerij geïnteresseerd. (Zie Karel Jonckheere, Wuiven naar gisteren, Baarn 1987, p. 66.)

2 Op deze plaats in de brief heeft Stols de volgende zin doorgehaald: ‘Men denkt dat Jacques de subsidie voor z.a. die hij van onze regeering kreeg, reeds opgesoupeerd heeft.’

3 Waarschijnlijk ontving J.G. Bloem ook voor de tweede druk van zijn Verzamelde gedichten een honorarium van fl 1,- per exemplaar.

4 Verzamelde beschouwingen.

5 Portrait of a Dutch poet.

[p. 118]

Nasionale Pers. Misschien is dus een brief hierover al onderweg.

En mocht ook hij niets kunnen doen, dan is er nog, zooals je schrijft, dr. Strijdom van de Volkse Pers.

Ik wil hier graag weg, temeer waar Mexico toch pas op den zeer langen duur zou kunnen lukken. En na mijn 50^e jaar (1950) kan ik moeilijk nog iets anders gaan doen. Nu voel ik me nog jong en frisch!

-. Voor het verzamelen van je stukken uit de N.Ct. wordt gezorgd.

-. Mijn fotos van Jo Boer zijn bij de verhuizing weggeraakt. Ik vroeg nieuwe, doch ze zit in Normandië en antwoordt niet. Evenmin antwoord van Keuls. Binnenkort zie ik Nelly v.E. over fotos van Piet. Zelfs de kleinste kleinigheden worden hier bedonderd moeilijk!

-. Door Nijhoff liet ik je La Peste van Camus zenden.

-. Er komen voor 1 Dec allerhande boeken klaar,⁶ die ik je terstond zal zenden. Heb nog even geduld.

-. Zeer bedankt voor je brief van 25/10 en de ‘bijlage’ (om eventueel aan de B. te laten lezen).

-. Van Gra Rueb moet je nu de fotos in je bezit hebben. Ik vond hier vandaag duplicaten. In ieder geval zal ik me op de hoogte gaan stellen bij haar.

-. In Parijs (waar het leven, als we met een franc van 2¼ ct rekening houden, ellendig duur is) heb ik het zeer naar mijn zin gehad. Er valt nog heel wat te doen, en men is er wat optimistischer geworden. De communisten saboteeren wat ze kunnen, doch dat versterkt alleen nog maar de middenpartij en De Gaulle. De Fransche reacties op Rusland zijn m.i. zéér gezond.

De heer Kaleveld, waarnaar je informeerde, is een klein drukkertje uit A'dam (schuin t.o. Balkema, zei men mij?), ijverig, goed zakenman, doch over wiens moraliteit en betrouwbaarheid men zich liever niet uitliet, te zeer bevoegder plaatse. Dat geeft dus te denken. Laten de heeren in z.a. oppassen met een persoon als deze K.

-. In Brussel o.a. Jan van Nijlen gesproken, die erg naar een brief van je verlangt.⁷ Roelants werkt weer aan een cyclus: Afrodite op Aarde.⁸ Als deze af is, zal ik zijn Verzamelde Gedichten uitgeven.⁹

Vriamont is vreemder dan ooit. Au fond zeer onbetrouwbaar, en steeds in de alcohol. In de boekhandel gaat het er nog steeds slecht.

-. In Holland komt de boekhandelaarskrach vandaag of morgen. Toch doet zich het fenomeen voor dat mijn uitgaven hoe langer hoe beter verkocht worden. Zou het werkelijk goede boek toch eindelijk gaan triomfeeren? Jan, ik eindig nu. Ik heb het gevoel dat ik voor een groot vacuum sta, nu De Bussy in alle talen zwijgt. Van jou uit zal er dus iets anders moeten komen: Nasionale Pers, Worcester, wat?.... Mijn hoop is op je berichten gericht. Greet en kroost maken het best en laten jou en Aty hartelijk groeten.

6 In het Nieuwsblad voor den Boekhandel van 13 november zou in de rubriek ‘Advertentiën’ melding gemaakt worden van de recente verschijning van De wapens der duisternis en De droom van Vercors. Op 20 november zou in de rubriek ‘Nieuwe Uitgaven’ Les amours jaunes van Tristan Corbière, Essays über die Landschaftsmalerei und andere Bildgattungen van Max Friedländer, Lettres inédites van Francis Jammes en Valery Larbaud, Van Romantiek tot Realisme van J. Knoef, en de tweede druk van Twee tegen een van B. Rijdes voorkomen. In ditzelfde nummer van het Nieuwsblad zou in de rubriek ‘Advertentiën’ melding gemaakt worden van de recente verschijning van Verzamelde gedichten van Jan Campert. Op 27 november tenslotte zou in de rubriek ‘Advertentiën’ melding gemaakt worden van de recente verschijning van Onderweg en Tegen de wereld van H.[sic] Roland Holst, Muiterij tegen het etmaal van S. Vestdijk, Portret van een antisemiet van Jean-Paul Sartre en van Fransche kunstenaars en hun Hollandse modellen van A. Staring.

7 Greshoff had op 25 oktober een brief aan Jan van Nijlen geschreven, waarin hij hem onder meer om bijdragen voor Standpunte vroeg. Ook op 10 november schreef Greshoff aan Van Nijlen, in antwoord op diens brief van 4 november. (Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven, Antwerpen, collectie-Van Nijlen, inv.nr.76700/363 resp. 364.)

8 Afrodite op aarde van Maurice Roelants zou in januari 1950 worden opgenomen in zijn bundel De lof der liefde die als gezamenlijke uitgave van Elsevier en Stols zou verschijnen. (Zie br.799 n.3.)

9 Een verzamelbundel van Maurice Roelants' poëzie is noch bij Stols noch elders verschenen.

[p. 119]

Hartelijk dank, Jan, voor alles wat je voor me doet. Ik hoop van harte, dat ik je binnenkort in Kaapstad de hand kan drukken.

Met veel liefs, ook voor Aty,

je

Sander