Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

657. J. Greshoff aan A.A.M. Stols, 1 april 1940¹

[Kaapstad] 1 April '40

Beste Sander,

Heden, zie boven, kregen we de brieven van 15 Maart, waarvoor hartelijk dank. Aty zal Greet antwoorden. Het is mij opgevallen, dat Greet bijzonder levend en helder schrijft, waarom draag je haar niet eens op een roman voor je te schrijven! Ik begin met het zakelijke.

1.	Heden heb ik de laatste kopij voor Een Boek over het Boek naar de tikkerij gebracht. Alles komt dus aan het eind van de week klaar en je hebt het dan ongeveer half Mei zéker in je bezit. Je hebt dus alle tijd om het bijtijds te doen verschijnen. Ik laat de uitvoering geheel aan je over. Allen [lees: Alleen] zou ik dolgraag op de bandvoorplat mijn handteekening zien, wanneer zulks met jouw opvattinge[+ n] strookt. Nog véél liever echter zou ik de band net eender willen hebben als het door Salden gemaakte omslag.
2.	Ik reken echter op één ding; nl dat je de onkosten voor overtikken en verzending op de rekening der vervaardigingskosten zult brengen en die voorschotten mij p.o. vergoeden, want dàt kan de bruin, die steeds krachteloozer wordt bepaald niettrekken. Dat is voor Kabinetformaat een pond en voor Het Boek over het Boek vier pond. Samen vijf pond: zijnde 37 gulden vijftig Amsterd. Bank.
3.	Ik zal Uys^2 zeggen, dat je de zaak nog wat laat rusten. Je hebt groot gelijk dat je de kat een beetje uit de boom kijkt. En met je serie van Hoornik^3 heb je genoeg om je niet te laten vergeeten.
4.	Ik kan je nog niets zeggen over mijn nieuwe verzen.^4 Jij krìjgt ze in elk geval maar niet voor die serie, ook al zou ik er op tijd mee klaar zijn. Ik zou ze in een uniforme editie met Ikaros willen hebben. Ikaros blijft in elk geval buiten een herdruk van de Gedichten, tenzij ik vóór de herdruk daarvan sterven mocht. Maar het is zoover nog niet; ik heb boeken vol kladjes liggen maar kom nog maar niet tot definitieve redactie.

1 Bij deze brief is een censorbriefje gevoegd. (Zie ill. p. 451.)

2 Uys Krige. (Zie br.651 n.14.)

3 Helikon.

4 Bedoeld is waarschijnlijk de reeks Slaat Haman dood... of anders de reeks Schaduw en fakkel. (Zie br.639 n.8 en br.644 n.8.)

[p. 453]

5.	Zoodra ik klaar ben met kopij voor Een Boek over het Boek en met twee artikelen voor GN welke halfaf liggen,^5 begin ik aan een bijdrage voor je Halcyon,^6 waar ik zeer benieuwd naar ben!!!!
6.	Ik geloof dat je je vergist: bij Boucher verscheen, tijdens het leven van Stempels zijn bundel Klein Verlies.^7 Van zijn nalatenschap weet ik niets.
7.	Ik schreef je reeds, dat ik nu al je uitgaven ontvangen heb, behalve het gebonden ex. van Geboorte.
8.	Bob zal zich nu toch eens moeten uitspreken. Ik legde hem drie mogelijkheden voor: de reeks met no.10 afsluiten; er nog twee bij maken en met het dozijn stopzetten; en een nieuwe reeks van tien maken. Ik drong sterk op het laatste aan. Ik heb nog géén antwoord van hem ontvangen. Maar hoe dan ook er moet nu een beslissing komen. Bel hem eens op of ga hem eens bezoeken.
9.	Ja, ik heb hier een heel pak gedichten van Robert van Eyck, en ook hier waar men de Engelsche poëzie bijzonder goed kent, acht men ze belangrijk. Ik publiceer in October of November een reeks Engelsche gedichten van Robert^8 en een reeks Fransche van Kees^9 in GN. Is wel iets voor UM òf voor Hoornik.
10.	Dring sterk bij Jany aan!!!!!!^10 Houd mij op de hoogte van de vereeniging van Jan van Royen.^11

Ga toch vooral met Greet eens naar de Rantwijks: het zijn zulke bijzonder aardige lieden.

Aty schrijft Greet over de typografische toestanden hier. Als De Bussy niet zoo'n totaal uitgedoofde en verouderde firma was, zou er met de uitgeverij alhier op een moderne basis nog veel te doen zijn. Nu laten ze zich overvleugelen door de Nationale Pers.¹² Het zijn stommerikken. Ken jij er niemand, om eens mede te gaan praten?? Maar ik weet niet of het wel helpen zal. Op de basis die zij hier hebben is nog alles mogelijk; maar ze hebben al menige kans voorbij laten gaan.

Houd er de moed maar in. Ballingschap is ook zoo prettig niet, zelfs al is die vrijwillig.

Doe mij een omvangrijk plezier en stuur je voorjaars uitgaven niet per De Bussy, Vooral naar de Vestdijk¹³ hunker ik. En het duurt maanden, dat heb je nu gezien.

Wat ik nooit gekregen heb is die Halsbeke,¹⁴ waar ik je om vroeg, de mijne door een belg, die dikke oplichter wiens naam ik vergeten ben,¹⁵ achterover gedrukt zijnde. Ook met een Annibal¹⁶ zou je mij zéér verplichten. Dat vind ik een blijvend aantrekkelijke uitvoering, wat formaat en druk betreft.

De proeven van mijn boeken worden nagekeken door Maurits Esser 45 Oudkerhof Utrecht; maar het zou mij een groote rust geven, wanneer ik wist dat jij de slotrevisie voor je rekening neemt. Het is zéér onaangenaam niet zèlf de[lees:te] kunnen corrigeeren.

Nieuws is hier niet. Het begint te herfsten, zonnig en koel.

Héél véél liefs voor Greet en de kinderen een stevige hand van als van ouds geheel

je

Jan

5 Mogelijk betrof dit hoofdstukken uit Catrijntje Afrika. In Groot Nederland 38 (1940) 3 (maart), p. 252-271 was Greshoffs artikel Waarom daarom verschenen; in Groot Nederland 38 (1940) 5 (mei), p. 496-509 zou zijn Een afscheid verschijnen.

6 Zie br.603 n.5.

7 Zie br.656 n.15.

8 Endless interval.

9 Kees Greshoffs Franse gedichten zouden niet in Groot Nederland verschijnen. In juli 1944 zou zijn bundel Équilibres précaires. Poèmes bij L.B. Fischer te New York verschijnen. De bundel werd in een oplage van 400 exemplaren gedrukt bij de Presse du Belier (The Ram Press).

10 Zie br.656 n.27.

11 Zie br.656 n.28.

12 De Nasionale Pers was de uitgever van Die Huisgenoot.

13 Strijd en vlucht op papier.
Van Vestdijk zou in september Albert Verwey en de Idee bij Stols verschijnen.
In september zou bovendien als Helikon 10 (1940) 7 in een oplage van 300 exemplaren Vestdijks bundel Water in zicht verschijnen; de eerste oplage van deze bundel werd vernietigd bij het bombardement op Maastricht op 11 mei. Van de nakende verschijning van deze laatste bundel was Greshoff echter niet op de hoogte.

14 L'art typographique aux Pays-Bas depuis 1892.

15 Zie br.650 n.2.

16 Le jeune homme Annibal van Franz Hellens. (Zie br.644 n.3.)

[p. 454]

Ik zal je in het najaar een bloemlezing uit Leipoldt zenden. Vijftig gedichten ter eere van zijn zestigste verjaardag. Ik heb mijn best gedaan het boek door jou te laten verzorgen, maar de Hooge Oomes zwoeren bij Enschedé.¹⁷ Maar het ligt in de bedoeling nog méér zulke boeken uit te geven. En dan lukt het mij zeker er een of eenige aan jou op te laten dragen.

Je ziet hier weer wat een oude naam doèt! Want geen dezer heeren is in staat het verschil tusschen Enschedé, Stols of wie ook te zien!!

Heb je Criterium gezien??¹⁸

Ben er zeer benieuwd naar.

17 Blijkens een dagboekaantekening van 9 januari had Greshoff zich bovendien voorgenomen het decembernummer van Groot Nederland te wijden aan de Zuidafrikaanse dichter Christiaan Louis Leipoldt (1880-1947). (Nederlands Letterkundig Museum, collectie-Greshoff, sign. g 785 h 1, Dagboek 1940.)
De door W.E.G. Louw gekozen en voor rekening van Greshoff bij Joh. Enschedé en Zonen te Haarlem te drukken bloemlezing is nooit verschenen.
In 1946 zou Vijftig gedigte van C. Louis Leipoldt, gekozen door W.E.G. Louw, ter gelegenheid van Leipoldts zesenzestigste verjaardag verschijnen bij A.A. Balkema te Amsterdam.

18 De eerste aflevering van het Letterkundig Maandblad Criterium was in maart 1940 verschenen. Het tijdschrift stond onder redactie van Cola Debrot, Han Hoekstra en Ed. Hoornik en werd uitgegeven door J.M. Meulenhoff te Amsterdam.
Het tijdschrift, dat als opvolger beschouwd moet worden van Werk, bundelde de jongste generatie schrijvers. In het prospectus heette het: ‘De laatste jaren heeft de jongste dichters- en schrijversgeneratie in de Nederlandse literatuur, die men gedurende vele jaren afwezig meende, meer van zich doen hooren; hare uitingen hebben een vastere vorm aangenomen en verschillende “jongeren en jongsten” hebben in breeden kring reeds een bekendheid verworven. Naarmate deze nieuwe generatie zich ontwikkelt en haar stem doet hooren, stijgt de behoefte aan een eigen orgaan, waarin zij zich onbeïnvloed op haar eigen wijze kan uiten en waardoor zij, in gemeenschappelijke concentratie, een actief element van leven en vernieuwing in de Nederlandsche letteren kan vormen. Voldeed in het afgelopen jaar het thans opgeheven tijdschrift “Werk” in zeker opzicht aan deze behoefte, de wensch bleef bestaan naar een selectiever orgaan, dat een scherper omlijnd standpunt zou innemen en op critisch terrein een positieve waarde zou vertegenwoordigen.’
Criterium zou tot en met april-mei 1942 verschijnen. Na de oorlog zou Meulenhoff een gelijknamig tijdschrift uitgeven.