'Als het moet, alleen tegen de geheele wereld'. De briefwisseling tussen E. du Perron en Jacques Gans 1933-1936

[p. 49]

19. (2281) E. du Perron aan J. Gans: Parijs, 7 november 1934

Parijs, Woensdagmiddag.

(Vanmorgen stuurde ik je een mooie vrouw op briefkaart⁷⁹)

Beste Gans,

Ik las met groot plezier je betoog, en ik geloof dat je revolutionair gesproken van a tot z gelijk hebt. Vooral die opmerking over mooi weer spelen terwijl het weer slecht is, is overtuigend.⁸⁰ Maar met deze politieke problemen is het altijd hetzelfde: alleen de historie zal uitmaken wie werkelijk gelijk had.

Dat ik Stalin niet verdedig of anders zie dan altijd geloof je zeker wel. Maar wat er voor de kunst bereikt kan worden, als het weer ooit werkelijk goed wordt, dat interesseert mij opeens buitengewoon. En daarin is een mogelijkheid tot vrije ontwikkeling van het individu (‘van een elk’ volgens Marx) zooveel belangrijker en reëeler, dan de richtingen van Prolet-kult,⁸¹ Vapp⁸² en andere uit-de-grond-stamperij van stootbrigadeliteratuur. Om het kort te zeggen: buken alle revolutie, politiek en klassenvraagstukken om word ik hier geboeid door het recht dat de intelligentie weer schijnt te krijgen boven de imbeciliteit, zelfs de meest overtuigde en georganiseerde.

Maar je hebt gelijk als je zegt dat dit alles gepaard gaat met bedenkelijke anti-revolutionaire tendenzen. Wat mij interesseert is: het voorsmaakje (al is het dan ten onrechte) dat men nu krijgt van de cultuur van een werkelijk vrij proletariaat.

Overigens zal je over dit alles 10 x betere aanteekeningen in Januari-Forum ‘aantreffen’ Misschien treffen wij er zelfs samen?⁸³

Ik stuur je gelijk hiermee De Sm. Mens + een ex. dat ik dubbel had van Dr. Dumay. Dit laatste boek zal je misschien niet interesseeren, zijnde te veel gewone holl. roman; toch is het boeiend en zeer vlot geschreven. Laat zeggen:

79 Niet teruggevonden.

80 Du Perron citeert deze opmerking in zijn artikel voor Groot Nederland, jrg. 34, nr. 1, januari 1936, pp. 66-79, om precies te zijn op p. 75-76.

81 Proletkult was de proletarische cultureel-opvoedende organisatie in de Sovjet-Unie, die ten doel had de arbeiders ontwikkeling bij te brengen en hun creativiteit te stimuleren. Bestond van 1917 tot 1923.

82 VAPP, Associatie van proletarische schrijvers van de Sovjet-Unie. Bestand vanaf 1925. Heette vanaf 1928 RAPP, Russische associatie van proletarische schrijvers. Opgeheven in 1932. Deze literair-politieke organisatie streed voor de ideologische hegemonie van de proletarische literatuur.

83 Gans publiceerde niet in dit nummer van Forum. Du Perron droeg het stuk ‘O, toon der kultuur’ bij. In: Forum, jrg, 4, nr. 1, januari 1935, pp. 62-63.

[p. 50]

bijwijze van ontspanningslectuur, en voor den lezer die Ter Braak's essays ook kent.

Het antwoord van Joost Mendes is idioot.⁸⁴ Zet er gerust alle opmerkingen bij die je wilt.

Bep laat je hartelijk groeten, zeggen dat ze je brief ook met veel instemming en plezier gelezen heeft en dat je er bepaald een stuk van moet gebruiken voor je Forum-artikel. Juist in deze directe toon zit veel kracht. Ik stuur je den brief dus terug. Misschien kan je ook stukken gebruiken uit je ‘rapport’ over de Jordaan-episode, dat uitstekend was.

Over de fascistische pers kan je ook schrijven, stuur dat stak maar; dat is allicht weer fl.15. - Maar van opsturen van wat je van Forum krijgt, willen wij hier niets hooren! Overigens: met stukjes voor de N.R.C. verdien je makkelijker, dat is een dubbeltje per regel, dus fl 15. voor 150 regels. Dat betaalt Het Vad. niet.

Ter Braak vond je zeer opgewekt, maar verlangt erg naar je artikel.

Tot zoover. Ik ga weer wat werken. Ik ben toch nog niet de oude en vooral de nachten blijven voor 3/4 slapeloos. Maar misschien kan mijn constitutie zich wennen aan 5 à 6 uur slaap in plaats van 8.

Hartelijke groeten van ons beiden en hoû je taai.

Je EdP.

Laat jij De Kom die passage over zijn boek zien? Ik heb helaas geen ex. meer voor hem, want de heer Q. brengt mij nu ieder ex. in rekening!

84 Waarschijnlijk een brief van uitgeverij Querido aan Du Perron over financiële zaken, die hij aan Ter Braak doorstuurde. Kennelijk heeft Ter Braak de brief aan Gans ter inzage gegeven. Vergelijk de Briefwisseling Ter Braak - Du Perron deel III, p. 62 en 68.