'Als het moet, alleen tegen de geheele wereld'. De briefwisseling tussen E. du Perron en Jacques Gans 1933-1936

7. (1612) E. du Perron aan J. Gans: Bellevue, 17 mei 1933

Bellevue, Woensdag.

Beste Gans,

Al 4 dagen zit ik op het vinketouw om je te schrijven, maar ik heb zooveel te doen dat ik nauwelijks tot een wandeling kom. En de frissche lucht is één ding dat niemand je ontnemen kan.

Ik kreeg bijna tegelijk met jouw brief een lang schrijven van Last²². Niet ongeschikt, maar tegen het eind kreeg ik (ter aanmoediging misschien wel) een soort standje. Ik kon er niet uitgebreid op ingaan, zooals ik in andere omstandigheden misschien gedaan had. Hij verweet mij bijna dat ik jou ‘verraden’ had - maar het was uit stommiteit. Ik heb hem op dit ééne punt

22 Jef Last (1898-1972). Communistisch auteur. In een conflict over de koers van Links richten stond hij diametraal tegenover Gans. De CPH koos de kant van Last. Gans werd op 1 december 1933 geroyeerd. Zie ook brief 9.

[p. 26]

serieus geantwoord; als je hem ontmoet zal hij je zelf misschien wel zeggen wat. Of ken je hem heelemaal niet?

La Condition Humaine is uit. Ik heb je een ex. laten sturen door de N.R.F; misschien kun je het hier of daar bespreken, ook van communistisch oogpunt. (Waarom niet in Links richten?) Ik zag het antifascisten-nr. en werkelijk, wat is zooiets poover! Zoowel de ‘philosophie’ als de ‘gedichten’ en dan dat verhaaltje van Spoor²³ (feuilleton-stijl door een jongen van de 1^e klas H. BS. oud 13 jaar)! Het is treurig dat de middelen zoo gering zijn; en het zou nog treuriger zijn om de oogen daarvoor te sluiten. Ook als ik 10 x communist was, zou ik dat verdommen; ik geloof dat niemand daarmee is gebaat.

Het affiche daarentegen dat je me zond is erg aardig - veel beter dan de meeste van die affiches (ook ‘burgerlijke’!)

Wat doe je op het oogenblik in Holland? Bevredigt het werk je? Wat zou ik moeten doen, gesteld dat ik in Holland woonde en communist werd? Dit interesseert me erg. Ten eerste: wat zou er van mij vereischt worden als ik wilde toetreden? (Denk niet dàt ik het wil, maar gesteld dat...)

Je citaat uit Péguy is uitstekend. Ik ben blij dat je er wat aan had, al is dat zware herhalen toch afschuwelijk - niet om het Fransch, maar als methode. Enfin, ik kan er absoluut niet tegen als iemand tegen me spreekt op dien toon; ik denk dan dat hij mij aanziet voor idioot, vooràl als ik het met hem eens ben, wat bij Péguy dikwijls genoeg het geval is.

Ik stuurde je Vestdijk zoo maar - voor een verloren uurtje. Maar je hebt die zeker nog veel minder dan ik.

Is het werkelijk zoo fascistisch in Holland in sommige streken? Wie is Mussert? Een Hitler van Utrecht? Ik kan hem veilig vertellen dat hij in Bloem niet de Hercules zal hebben te verliezen van zijn partij - als Bloem er weer uit zal zijn; dat is iets.

Je idee van persoonlijk verzet en volstrekt geen liefde voor de menschheid is bewijsbaar onjuist. Of half juist. Het is het gezeever dat je tegenstaat, niet de liefde. Uit persoonlijk verzet alleen wordt niemand communist.

Ik ben te moe en te gehaast om dit behoorlijk met je te kunnen afdoen zoo per brief. Het is jammer dat ik zoo overstelpt ben door allerlei rotzooi of dat we niet even met elkaar kunnen praten.

Geloof me met hartelijke groeten ook van mijn vrouw, je

EduP.

23 Spoor, ‘Het brandmerk’. In: Links richten jrg. 1, nr. 8, april 1933, pp. 20-22.