'Als het moet, alleen tegen de geheele wereld'. De briefwisseling tussen E. du Perron en Jacques Gans 1933-1936

[p. 15]

De briefwisseling

[p. 16]

1. (1490) E. du Perron aan J. Gans: Bellevue, 21 februari 1933

Bellevue, 21 februari '33

24 avenue du 11 Novembre.

Zeer geachte Heer,

Ik ontving vandaag uw stuk tegen mijn ‘flirt’¹ Van opname is nog geen sprake geweest, omdat de andere redacteuren het nog niet zagen; ik stuur het u echter terug, omdat u toch in Parijs woont, met den raad mijn volgende stuk, De Smalle Mensch, af te wachten, waarvan de ‘flirt’ in zeker opzicht maar de voorbereiding is geweest. Ik weet niet of u mij - dit hangt van den graad van uw communisme af - nog mag ‘begrijpen’, maar zoo ja, dan is de kans op begrip grooter na het 2^e stuk, en zoo neen, dan heeft u daarna zeker nog wel méér punten ter bestrijding.

In uw stuk schreef ik met potlood eenige opmerkingen; zoo ongeveer zal ik antwoorden² als ik daar nog toe kom. Op een paar plekken (bv. die Marx-Engels-uitspraak over de ‘liefde’)³ weerlegt u mij niet, maar slaat u naast mij, want mijn verwijt gold menschen van wie u zelf de moreele inkleeding toegeeft. (Ik zou bovendien nog een stevig verschil maken tasschen Gorter en Henriëtte Roland Holst!) - En volkomen dwaas is de gevolgtrekking dat ik Lenin niet gelezen zou hebben, omdat ik Marcu⁴ las! Maar wat Lenin over de massa schrijft, in geschriften die voor de massa bestemd zijn, en deel uitmaken van de meest practische revolutionaire actie, is in dit geval van geen beteekenis. Kijkt u verder maar op die plek.

Wilt u over dit alles met mij praten, dan sta ik tot uw beschikking, maar om overbodige inspanning te vermijden, eerst nadat u mijn 2^e stuk zult hebben gelezen. De beide stukken bijeen beoogen tenslotte het opteekenen van een gevoelswaarheid. Ik verantwoord die zoo goed als ik kan; ‘apodictischer’ wensch

1 E. du Perron, ‘Flirt met de revolutie’. In: Forum, jrg. 2, nr. 2, februari 1933, pp. 81-99. Ook in Vw, deel 2, pp. 482-500.

2 ‘Nawoord’. In: Forum, jrg. 2, nr. 4, april 1933, pp. 316-317. In sterk gewijzigde vorm in Vw, deel II, p. 500. Het manuscript met de potloodaantekeningen is niet bewaard gebleven.

3 Gans schrijft in zijn artikel dat er bij Marx en Engels geen sprake is van ‘etiese zever’ en dat zij zeker niet minder wantrouwen hadden tegen de ‘liefde voor de menschheid.’ Hij bewijst dat vervolgens met enkele citaten uit Marx. Zie J. Gans, ‘Contraflirt met de revolutie’. In: Forum, jrg. 2, nr. 4, april 1933, pp. 304-316.

4 Valeriu Marcu (1899-1942). Zijn Lenin, 30 Jahre Russland verscheen in 1927. Du Perron recenseerde de in 1930 verschenen Nederlandse bewerking van C.C. Boender, Lenin, samenzweerder en dictator in het oosten in Den Gulden Winckel, jrg. 30, nr. 352, april 1931, pp. 86-88. Niet in Vw.

[p. 17]

ik niet te zijn. Leest u mij dus niet in dezen geest, dan is mijn ‘begripswereld’ voor de uwe afgesloten, de gevolgtrekking ligt voor de hand. -

Met vriendelijke groet, uw dw.

EduPerron

Ik schrijf u als persoonlijke reactie op uw stuk; een opname daarvan in Forum kan ik u niet garandeeren. Wel kan ik u zeggen dat ik persoonlijk er voor zal zijn. Ik zend u uw stuk terug omdat, ook voor uzelf, mijn 2^e stuk beter eerst verschenen kan zijn, vóór u reageert; daar komt het, voor zoover het Forum betreft, voorlopig dus op neer. - Mocht u met dit alles geen rekening willen houden, stuurt u mij dan uw stuk onmiddellijk terug, opdat ik het weer aan den secretaris en de andere redactieleden doorgeve, met mijn ‘voor’. U heeft dan kans dat het nog in het April-nr. komt, maar dat heeft u, als u het begin Maart nog wijzigt, evenzeer.