'Ma Rochelle Passée, Welkom El Dorado. De missie van misi Mc Leod'

Ma Rochelle Passée, Welkom El Dorado
De missie van misi McLeod

Dat Hoe duur was de suiker een boek van formaat is, is haast verworden tot cliche. Met formaat bedoelt men dan het verkoopcijfer en geeft men geen inhoudelijke waardering van deze roman. De schrijfster van deze historische roman heeft op haar beurt weer een plaats in de Surinaamse geschiedenis verdiend.

Wekenlang op de Libris toptien in Nederland: dat heeft Mc Leod gehaald, bij mij weten is dat geen enkele Surinaamse auteur eerder gelukt; in Suriname een verkoop van 12.000, in Nederland 11.000 exemplaren. Een record. Van formaat, jawel.

Nu hebben we, na Vaarwel Merodia, een studie over Elisabeth Samson en niet te vergeten de inleiding tot het kookboek van Muriel Sam-Sin- Hewitt, nu hebben we dan Ma Rochelle Passée, Welkom El Dorado om ons te amuseren. Mc Leod vertelt dat ze deze roman in drie maanden heeft geschreven, omdat er problemen waren met de uitgave van Vaarwel Merodia in Nederland. En er moest natuurlijk een ‘El Dorado’ boek uitkomen in de afgelopen boekenweek dat als thema El Dorado had. Ze wilde haar uitgever niet teleurstellen. Ons teleurstellen was waarschijnlijk geen probleem, want de haast van de drie maanden zijn de roman aan te zien.

Dwaalwegen en bonte mengelmoes

In Ma Rochelle Passée vertelt Mc Leod het verhaal van het ontstaan van de bonte mengelmoes van kleuren die de Surinaamse mens uitmaken. Het duurde een hele tijd voor ik dat in de gaten had, maar dat kan ook aan mijn verminderd conceptievermogen liggen, veroorzaakt door alle dwaalwegen waar Mc Leod mij eerst doorheen voerde. Ik moest me in het begin worstelen door allereerst een verklaring over het gebruik van het sranan/nengre gedurende de slaventijd en nu er daarna dan voorwoord over het belang van de factor huidskleur in de sociale structuur van Suriname. Daarover verklaart

Cynthia Mc Leod

misi Mc Leod: ‘Gelukkig speelt kleur in het sociale verkeer van het huidige Suriname nauwelijks meer een rol, en wij Surinamers zijn daar zeer dankbaar voor en we realiseren ons heel goed dat dit een verdienste is van het Surinaamse volk ....’, een toespraak die zo voor 23 mei uitgesproken had kunnen worden. Toen kwam ik nog een apart ding tegenover Franse hugenoten in Suriname. Dit alles voor ik kon beginnen aan het eigenlijke werk, het verhaal.

Literair
Waar was de redacteur?

Het was worstelen, met alle namen en familievertakkingen, maar vooral met de schrijfstijl. Een schoolse manier van neerpennen, die als in staccato gebeurtenissen weergeeft: van je een, twee, drie. Op p. 10 bijvoorbeeld:

‘Nauwelijks had de man de soep opgegeten of hij kreeg het benauwd(1), hij begon te beven(2), kreeg schuim op de lippen(3) en viel neer als een blok(4)’; ‘..de misi huilde, schreeuwde en kreeg flauwtes.’; ‘Afi huilde, schreeuwde, wrong haar handen...’.

Veel herhalingen kwam ik tegen op mijn pad. Er wordt veel gesproken en gedacht over de naderende afschaffing van de slavernij. Op pag 26 bijv., in drie haast identieke zinnen: hoe zouden de plantages kunnen produceren zonder slaven?

Wat ik heel erg gemist heb in dit boek was de aanwezigheid van een strenge redacteur, iemand die wat meer variatie in werkwoorden had aangebracht alsook in zinsconstructies. Die gedachten en gevoelens iets scherper had kunnen formuleren opdat die arme Otto wanneer hij eindelijk na jaren zijn zoon even in zijn handen mag houden, iets meer mocht voelen dan ‘opeens zo raar’.

Passie met een doel

Het boek is vooral in het begin een doolhof van namen, plantages en los van elkaar staande gebeurtenissen. Pas als de passie begint op te laaien, krijg ik er zin in (natuurlijk). Maar welke passie? Een voorbeeld.

Etienne, de blanke planterszoon heeft een oogje op de mulattin/slavin Esthelle. Hij versiert haar als volgt:

‘Stelletje, stelletje, wat ben je toch groot geworden en mooi, zo mooi..(...) Hij trok haar overeind en begon heviger te strelen, over haar borsten, haar heupen en ging met zijn hand onder haar rokken (1,2,3, gaan we weer) Ze stribbelde niet tegen, want ze vond het best leuk dat Masra Etienne dit bij haar deed. Esthelle begon toen zelf ook te strelen en te aaien (waar is de hond) en het duurde niet lang of ze lagen in een innige omhelzing op de vloer. Toen het voorbij was..’ (p. 96) Enfin, toen het voorbij was slaakte ik een zucht van opluchting. Dit schrikbarend passieloos beschreven incident markeert wel de omslag van het boek. Plotseling heb je een focus waar je je aan kunt vasthouden. Hield Mc Leod zich nu maar alleen bezig met deze passie, maar ze is een vrouw met een missie. Zoveel is duidelijk. Ze wil haar volk op een leuke, gezellige manier haar geschiedenis voorhouden. Dus zelfs de passie heeft een doel: uiteindelijk moeten we uitkomen op de vermenging van rassen en dan zijn bepaalde handelingen natuurlijk onvermijdelijk.

Eerst waren er naast de Indianen echter, slechts de negerslaven en de blanken in Suriname aanwezig. Dat leverde wel interessante kleurschakeringen op (zo van: een mulat is tot in de achtsten gekleurd) maar een hutspot kan en is veel interessanter. Dus wordt de hindostaanse immigratie er met de lange haren bijgesleept in de persoon van Sewgobind en zijn vrouw Bimlawati die kindertjes krijgen, o.a Dunyia, de dochter die uiteindelijk kindertjes zal maken met Henri, de zoon van de mulattin/ex-slavin Esthelle en de blanke masra Etienne (die van de tomeloze passie, juist).

Liever als TV serie

Er wordt nog veel meer met de haren erbij gesleept. Veel uitweidingen lijken zo overgeschreven uit kranten en historische verslagen, en het is de tragiek van deze roman dat juist die passages behoorlijk interessant zijn: de simpele beschrijving van de inrichting van een Gravenstraathuis, de perikelen rond de invoering van de schoolplichtwet; deze en andere vaak ergens in de lucht hangende historische feiten kan Mc Leod zeer wel tot leven brengen. Maar haar karakters lukt haar dat nooit. Ze denken wel een heleboel, maar zijn onderling verwisselbaar.

Wat de karakters beleven zijn series van cliche's, de ketting die gestolen wordt en waarvan natuurlijk de kleurling beschuldigd wordt, de onmogelijke liefde tussen een blanke vrouw en kleurling, het is een eindeloze reeks van eerder gelezen verhaaltjes en intriges.

Wat wel voor me ging leven is Ma Rochelle Passée als tv serie. Met een goede scenarioschrijver erbij: gegarandeerd een hit.

SHARDA GANGA

Ma Rochelle Passée, Welkom El Dorado, Cynthia Mc Leod, Conserve uitgeverij, ISBN 90 5429 053 6.