Logo DBNL
Maskeraad (1927)

Maskeraad

(1927)–E. Franquinet–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

De bedeleer

De bedeleer

WAT zèkste van deen erreme nónk Zjeraar, dee dao zoe inins gans ónverwachs et tijdelik mèt et ieuwig heet verwisseld?’ begós Lewie, ónderwijl dat er et ziech gemeekelik maakde-n-in de wijje zedeleer bij de kachel, - want et waor kaajd boete.

‘Et is toch neet woer?’ vroog iech óngeluivig; nog gein twie daog geleije had iech em nog in volle fleur oppe Vriethof zien wandele mèt zene vrund Zjang Lemiers.

‘Jewel toch, e beslaag, iegisterenaovend, en gisteremörrege-n-al doed. Onder us gezag; iech geluif, er aot en drónk e bitsje flink veur iemes van zienen awwerdom en dikde - trouwes, dat kóste-n-ouch wel aom em zien. Veur de res, ene bèste brave mins, dee gein vleeg koed zou doen, en rejaol! Aon alle gooj wèrreke doog er mèt;

allein aon bedeleere gaof er geine cent - dat had er ins en veur altied aofgelierd.’

‘Wie dat?’ informeerde-n-iech. Iech had al lang in de gate, dat tao vanaovend van studeere toch niks komme zou, want Lewie had et praote-n-op zin, en daoveur kaom iech achter mene buro vandan, trok miech ouch ene stool bij et vuur en zat miech um te luustere.

‘Jê, dat is 'n ganse gesjiedenis; nónk Zjeraar heet ze miech dèkser es ins vertèld, es er miech weer ene kier aon me verstand wou bringe, wie slech te lui toch zien allewijl, en wie wienig ste diech op hun kins verlaote. De zaak zaot zoe - mer geef miech iers ins e zwegelke, want men sigaar is oetgegange; merci, - de zaak zaot tan zoe: Nónk Zjeraar waor, wie iech al zag, ene brave mins en ene rejaole mins. Veurdat tao gebäörde, wat iech tiech noe gaon vertèlle, kós tao geinen erreme maan aon zen deur komme, of er kraog twie, drei, soms zellefs vijf of tien cent, al wie et zoe oetkaom. Noe kaome

dao in de regel bij nónk neet zoeväöl bedeleere-n-aon de deur - en dat waor jaomer veur de bedeleere, want ouch al hejje-n-ers mie gekomme, dan hej nónk hun toch allemaol mèt plezeer e paar cent gegeve, want et geve waor em leef. Totdat op ene koejen daag - mer dat wou iech tiech noe zjus in finesse goon vertèlle.

Op ene zekeren daag tan woort tao bij nónk aongebeld door enen erreme maan - nein, mer wie dee oetzaog, zoe get hadste nog noets van ze leve gezeen. 'n Ongesjore en óngewasse geziech, 'n möts zónder klep, vol gater en mèt 'n umgevalle knuipke bovenop, ene jas mèt e sopkleurke en gevetsde mouwe, 'n gestökkerde brook mèt al de kleure van de regebaog trin en van ónder mèt fraanjele-n-aofgezat, bloetse veuj in sjeun zónder tiene d'raon en gein humme-n-aon ze lief; - in de plaots taovan droog er ene wölle boorsrok, boevan de kleur neet oet te make waor en dee veur e bijnao eve groet gedeilte oet looker es oet wöl bestónt.

Door die looker kraog me zoe et eint en ander van de mins ze bloets lief te zien, en dat waor lang neet propel! De rechtermouw van zene jas waor ouch nog op te huugde van zenen èllebaog aofgesjäörd en leet enen óndererrem zien dee iech lèstig zou kinne besjrieve, neet allein um zen gans bezunder vouligheid, mer ouch um ze voluum - me vroog ziech aof, wat tao eigelik nog wel tösse vel en knook kós zitte. Mer deen errem waor nog neet et einigste-n-aon de maan, wat jiemerlik oetzaog; ouch ze geziech zou iemes kompassie doen kriege. Et waor lèstig oet te make, of et minder mager ofwel magerder waor es ten errem, en daobij leep euver de ganse linkerwang 'n dik opgezwolle vuurroej en fiolètechtige sjriem, die begós bove de oer, um op te hawwe-n-ónder aon de kin, en dao róntelum waor et vel allemaol in rumpele getrokke. De ouge van de maan laoge wie weggezak in de kasse, en 'n spitse neus sjoot t'r tösse-n-oet nao óndere en hóng mèt e puntsje-n-aof euver den

ingetrokke mónd. Et waor e geziech, wat me, eine kier gezeen, neet gaw zou vergete. Euver de loch, die de maan van ziech aofgaof, zal iech mer zwiege.

Zellefs et aajd Betsje, nónk zen maog, die toch al mie mezerie in häör leve had gezeen, stónt geslage, wie ze op et gebels waor goon opedoen. Ze takseerde de maan direk op e döbbelsje, en maakde ziech al gereid um et geld te goon hole, wie den erreme häör trökheel mèt te vraog, of ten Hier thoes waor en of er dee dèks ins effe zou mage spreke: et waor veur 'n zaak van groete-n-intres, en den Hier zou em zeker kinne hellepe.

Betsje, ein en al goojigheid, - daoveur waor ze ouch bij nónk Zjeraar in deens - kuierde nao achtere, um de kemissie aon nónk euver te bringe, en dee brave mins, dee direk te loch kraog van e sjoen wèrrek van barmechtigheid, leet ten erreme bij ziech komme.

Op nónk zen vraog: ‘En wat is et, jong?’ begós te maan e gans verhaol op te hange van

zen kraanke vrouw en zen veer klein kinderkes, en dat er zónder wèrrek waor op et momint, want ze hadde-n-ers zjus weerum 'n deil óntslage-n-oppet febrik; en noe moos er zen hoesheur betaole - er woende-n-in 'n noedkeet aon de Grónsfelder weeg, - drei gölle moos er betaole, vandaog nog, anders woort er mèt zene ganse-n-óngelökkige kraom op straot gezat en boe moos er dan naotou mèt zen kraanke vrouw, - en zoe door, 'n ganse littenei, tot er op et lèste-n-oetkaom mèt zen vraog: of ten Hier em toch neet ezzebleef aon get kós hellepe, dat er nog e weekske-n-in de keet kós blieve woene - in deen tössentied zou er wel weer wèrrek gevónde höbbe, en dan, zoe woer es er heij stónt, kraog ten Hier et van em trök, zoe gaw es er mer get kós euverlèGGe. Weijerop had er al ene gölle gekrege; er moos ers noe nog twie höbbe, dan waor er gered; - en er zjeneerde ziech toch zoe, te moote goon bedele; dat had er nog noets van ze leve gedoon. En

daobij sloog er zoe modès zen ouge nao de grónd, dat nónk Zjeraar, blij zoe groet sjaritatief wèrrek te kinne doen, zónder bedinke de twie nog mankeerende gölles oet zene portmenee haolde en ze-n-em in de voes duide. Noe wis ten erreme maan neet, wie er em moos bedaanke: er zou mèt zen vrouw en kinder ene ganse noster veur em aofbeije, en zeker kaom er em, veurdat et veertien daog weijer waor, et geld trökbringe. Enfin, er bedankde-n-em zoe, dat nónk ziech neet good voolt weurde van de emoossie en mer gaw op Betsje belde, um de maan oet te laote. Wie er de kamer oet waor, zat nónk Zjeraar ziech ins good op ze gemaak in zene zedeleer, staok ziech 'n fijn sigaar op en mediteerde nog eve-n-euver et geval nao - zene daag waor good.

Einige weke laank hoort of zaog nónk Zjeraar niks mie van zene bedeleer, en er zou de zaak gans vergete zien, es neet op zekeren daag te maan ziech op e nuits bij em had geprizzenteerd.

Betsje, die óndertösse-n-ouch et eint en ander van de gesjiedenis waor te wete gekomme, deende-n-em mèt e blij geziech bij nónk aon: ‘Menier, dao is teen erreme maan, dee lèstes nog ins heij is gewees; iech geluif tot er uuch et geld kump trökbringe; er zuut zoe propel oet noe’.

‘Laot binnekomme’, zag nónk, vol verwachting.

De maan kaom binne en werechtig, dao had 'n groete verandering mèt em plaots gehad: er had noe 'n ech humme-n-aon, wel erreg verslete en gestop, mer toch fetsoundelik um aon te zien, ene nuie jas, dee wel kaal en greun waor, mer ouch gans; zen sjeun waore gerippereerd en um zen bein droog er werempel kammasje. E slap heudsje heel er in zen han. Nónk stónt verpópzak tevan; de maan mèrrekde-n-et en lachde kóntent.

‘Jao Menier’, zag er, ‘dao zien gelökkig nog gooj ziele-n-in de wereld. Iech höb men heur

kinne betaole, iech höb nui kleijer gekrege, zoedat iech noe weer prizzentabel oetzeen, de vrouw weurd gelökkig al get beter, en wèrrek höb iech ouch aon de hand. Op rikkommendaassie van enen Hier oet te Wollefstraot kin iech in Arrenem bij enen hovveneer goon wèrreke; iech kin direk in deens komme en et gief vieftien gölle-n-in de week en vrij woenes. Mer noe, zeet der’ en er drejde zenewechtig zenen hood in zen han rónd en zaog nao de grónd, ‘noe moos iech allein nog mer e paar gölle reisgeld höbbe. Et is 'n deur reis, Menier, veur miech en de vrouw en al de kinder nao Arrenem, en noe’ en heij begós er te stamele en drejde nog zenewechtiger mèt zenen hood rónd, ‘noe, zeet der, noe wou iech ins komme vraoge... Geer höb miech verleije kier zoe vruntelik gehollepe... iech höb zoeväöl aon uuch te daanke,... noe wou iech mer inser vraoge... iech kom nog 'n gooj vief gölle tekort... en geer zeet lèstes zoe good veur miech gewees...’ Er heel op.

Nónk kretsde ziech ins achter 'n oer; lèstes twie gölle, noe vijf, dat waor toch wel 'n errege deur sjariteit. Et is woer, de maan maakde 'n gooj impressie, en er sjijnde-n-et geld ouch good gebruuk te höbbe. Mer vief gölle! Zou er et em geve, of zou er et em neet geve? ‘Kom’, zag er toen inins, ‘mer dat is noe ouch et allerlèste watste van miech krijgs’. En er haolde zene portmenee weer oet.

Den daank van den erreme maan kinde gein grenze; God zou et ten Hier doezend kier loene, zenen eid wou er d'rop doen, dat er den Hier al et geld binne de week, zoe gaw es er zenen ierste kejzjem had gekrege, zou tröksjikke, alles, alle zeve de gölles, wie er ze gekrege had; enen twiede mins wie den Hier bestónt neet op te wereld.....’

Nónk waor blij wie de maan de deur oet waor.

En weer verleepe twie, drei weke, dat nónk niks mie van zene bedeleer hoort. Er dach nog

wel ins aon de maan, vónt et toch mer zoe zoe, dat tee gein-n-aosem gaof - neet, dat er et geld tökverlangde, dat gaaroet neet, mer enfin, es me get veur ene mins heet gedoon, dan zuut me toch ouch geere, dat tee e klein bitsje van zen beloftes naokump, al waor et tan allein mer door get van ziech te laote wete. Mer mesjiens waor de maan zen vrouw weer kraank gewoorde of waor dao get anders tössebeij gekomme, wat em den tied neet leet, um aon zen belofte te dinke. En ouch noe weer woort te herinnering aon de bedeleer langzamerhand oet nónk zen gedachte weggeveeg’.

Heij heel Lewie op, um weer get op aosem te komme, blaosde-n-e paar ringskes rouk, loerde-n-ins nao et puntsje van zen sigaar en góng toen weijer:

‘Den tied van de Luiker fwaar kaom aon. Noe waor nónk Zjeraar, wie de mieste aw sókkernunk, gelökkig mèt et bezit van einige van die leef neefkes en nisjekes, die ziech altied

op et gunstigste momint herinnere, dat tao nog zoe get wie nónk op te wereld besteit. En zoe waor et tan de geweente van dees aordige kinder, um nónk eeder jaor te laote trakteere-n-op e bezeuk aon de fwaar. En nónk, good wie altied, volbroch trouw dat wèrrek van barmechtigheid. Zoe zuuste nónk Zjeraar dan, werrem en in transpiraassie, mèt um ziech ene zwerrem van zes, zeve neefkes en nisjekes in den awwer van nege tot vieftien jaor, die allemaol tegeliek et hoegste woord wèlle höbbe-n-euver de plezeere, die in dees en in die gelegenheid te vinde zien, et ein tentsje en kräömke nao et andert binnetrèkke. Iech zal diech 'n opsomming van de versjèllende amusemintspaleizer, die door et trupke woorte-n-opgezeuk, bespaore, um te komme, tot tat, wat van dit bezeuk aon de fwaar veur nónk et einigste waor, wat em altied in de herinnering zou blieve en wat op em veel wie ene slaag mèt ten hamel op te kop van Jut. Op e gegeve momint tan waor nónk

ouch mèt zene zwerrem in de ‘Skating’ terech gekomme, en kraog zoedoende de gelegenheid um, ónderwijl dat te ganse wèl bende róndrölsde-n-op te baon, ins eve-n-aon e täöfelke-n-op ze gemaak te goon zitte-n-oetbloze-n-ónder et drinke van e bökske. Et geroesj en gedrejs róntelum doog ene mins van ziene leeftied wel get döl in de kop weurde, mer et waor toch 'n hiel aordig geziech, al die löstige kinder en leef, sjiek gekleide köppelkes langs ziech te zien veurbijrolle.

Zuug, dao kaom weer zoe verleef paar aon; wat heele ze ziech stief vas, wie vertrouwelik waore ze mèt hun köp kort bejein! Dao keek te verleefde-n-op - en de slaag mèt ten hamel kaom op nónk Zjeraar zene kop neer. Eve wreef er ziech nog te ouge-n-oet en meinde, dat er druimde. Mer alweer kaom et köppelken-aongeroesj - en jao, et waor wèrrekelik zoe, er had ziech neet vergis: de maan waor geine-n-andere, kós geine-n-andere zien, es te

bedeleer dee lèstes, einige weke geleije, zoe erberremelik um e paar gölle waor komme smeike. Dezellefde errem van vel euver knook - al kaome ze noe ouch te veursjijn oet e paar impekkabel witte mansjètte, - etzellefde mager geziech mèt te deepliGGende ouge, de spitse neus en den ingetrokke mónd en mèt - boe me ziech zeker neet in kós verdaole, - euver de ganse linkerwang die sjriem, die, wie good ouch weggemaak ónder 'n laog sjmink en poejer, toch nog altied te zien bleef, - nein, dao waor gein vergissing meugelik. Nónk Zjeraar kós ziech in den ierste neet in de situaassie trökvinde - et geval góng em bove de kop oet. De vreempste, ónbegriepelikste kombinaassies krunkelde ziech door zen errem, döl herses rónd - niks pakde-n-inein; et waor of te ganse wereld oet ze verband gerete waor. Nónk moos ziech aon ze täöfelke vaspakke, um neet van zene stool aof te sloon, zoe raar woort et em in zen bovekamer.

Mer stèllekesaon kläörde zen gedachte-n-op en er begreep, begreep alles, de ganse masjinaassies, et gans nèt van leuges, boe er ziech zoe sjoen in had laote vange - en wee wèt wie väöl ander braaf luikes nog mèt häöm! Dao woorte zen zeve gölle, en mesjiens nog väöl miejer van andere, allemaol gegeve-n-um 'n errem, mer fatsoundelik hoeshawwe-n-oet te noed te redde, der door gedrejd, opgefuif. Et sjiemerde nónk veur zen ouge, en et waor mer good, dat er zoe'ne nette gepozeerde mins waor, anders hej et miech tao in de ‘Skating’ nog e groet sjendaol gegeve! Mer de rijtoer waor nog neet um, of nónk reep al zen neefkes en nisjekes bejein, verleet mèt hun de tent en, tot hun ónbesjriefelikke verwondering en sjagrijn, de ganse fwaar, en pakde ziech ten iersten trein trök nao Mastreech, dee er kriege kós. Wie er ónderweeg tege zen leefhöbbende toukomstige errefgenaome waor, laot iech tiech raoje; - dat zien femiliezakes.

Die ganse nach doog nónk Zjeraar gein oug tou, en 's mörreges waor Betsje blij, wie er de deur oet waor, um ze wandelingske te goon make-n-oppe Vriethof, same mèt zene vrund Zjang Lemiers. Er vónt em al dao, dee mèt zen han op zene rök leep rónd te kuiere. Ze zagte ziech te gooje morrege, en dat et sjoen weer waor, en leepe toen enen tied laank same zwiegenteere-n-op en neer. Toen kós nónk Zjeraar et neet mie hawwe - er moos losbeerste. Zene mónd góng al ope, um mèt gepasde indienjaassie zen hiel avontuur te vertèlle, wie Lemiers bleef stèlstoon, em bij zene mouw pakde, en zag: ‘Huur ins Zjeraar, wat iech noe höb mètgemaak, dat is miech nog noets van ze leve gepasseerd, en iech hoop, en zal ouch wel zörrege, dat et miech noets mie zal passeere - mer et is toch get zoe óngeluifeliks en versjrikkeliks, datste.....’

En noe kraog nónk van zen vrund percijs dezellefde gesjiedenis te huure, die heer zjus

wou goon vertèlle, allein mèt tie varjaassie, dat et ind van de historie ziech neet aofspäölde-n-in Luik op te fwaar, mer in Breusselt in enen dancing, e klein weekske geleije.

Nónk zen dagelikse wandeling waor kort tee mörrege - daonao heet er noets geine cent mie aon ene bedeleer gegeve’.


Vorige Volgende