Julia

Regelnummers proza verbergen

[p. 73]

Aan Mevrouwe***^t

1Welk een onbedachtzaame eisch, Vriendin! - Hoe! mijne julia in¹ 2't openbaar verschijnen? en gij - gij, die alles op mij vermoogt - dit² 3van mij vorderen? - Waarlijk, dit heet een misbruik van zijne magt te³ 4maken. Bedenk toch een oogenblik wat mij aanleiding gegeven heeft 5om deeze weinige bladen te vervaardigen, en beslis zelve of er toen het 6doelwit bij kon zijn van ze ooit gemeen te maken? - Gij herinnert u ligt⁶ 7nog de dichterlijke partij, die gij, voor twee jaaren, aan eenige uwer⁷ 8beste Vrienden en Vriendinnen op uw vermaaklijk Landgoed gaaft? -

t Aan Mevrouwe ***: Er hoeft geen sprake te zijn van een opdracht aan een reële persoon. De opdracht aan een vrouw is een bekende toop (literaire gemeenplaats). De naam Sophie suggereert dat we met een ideale, want wijze vrouw te maken hebben. Deze opdracht vormt het kader voor het Julia-verhaal.

1 eisch: wens.

2 die alles op mij vermoogt: die alles van mij gedaan kunt krijgen.

3 vorderen: verlangen.

6 gemeen te maken: te publiceren.

7 dichterlijke partij: ontvangst waarop over literatuur gesproken wordt, literaire soirée.

[p. 74]

9De vermoeiende hette van dien dag deed u, die altijd op het genoegen 10van anderen bedacht zijt, op eene wijze, die men geen' wederstand kan^9-10 11bieden, aanhouden om er den nacht bij te voegen. Nooit zal ik dien 12verrukkelijken nacht vergeten! Hij was de schoonste, dien ik immer 13zag. - Nog kan ik mij verbeelden in uw donker Prieel aan den oever 14van den Rhijn te zitten, en deezen stroom door de maan bij streeken 15verlicht te zien. Geen blaadje verroerde zich. - 't Is in zulke oogen-16blikken, dat het hart zich, onder 't genot der strelendste kalmte, 17vertedert. - Wij kwamen in een vriendlijk verschil over de Liefde. Ik 18had bijna elk tegen mij - Gij alleen, bevallige Sophie! koost mijne 19zijde. Aan welken kant zich de waarheid ook bevond, dit is zeker, wij 20dachten meer verheven over de Liefde, dan onze tegenstrevers. Ons²⁰ 21gesprek liep ten einde en gij vorderde toen van mij, dat ik mijne 22gedachten omtrent de Liefde in een tafreel van twee gevoelige harten²² 23ontwikkelen zou. - Ben ik geschikt om u iets te weigeren? - Mijne 24julia ontving haar aanwezen, en naauwlijks heb ik aan uwen eersten²⁴ 25eisch voldaan, of gij voegt er eenen tweeden, die veel zwaarer is, bij - 26Gij wilt dat julia in het licht trede. Begrijp toch wat ik wage met u te^21-26 27gehoorzamen! - Aan wie zal mijn Schilderij behagen? - Aan Sophie?²⁷ 28ja! en aan die weinigen, die haar gelijken, die zulk een schoon, gevoelig, 29hart in haaren boezem dragen. Ach! ik gevoel het al te wel, mijne 30julia is niet voor de achtiende eeuw geschikt. Een eenvouwdig tafreel 31van twee tedere harten, die oprecht beminnen, zo als onze Voorouders,

9-10 op ... bedacht zijt: aan ... denkt.

20 tegenstrevers: opponenten.

22 tafreel: voorstelling, hier met exemplarische bedoeling (zie Inl. hfdst. 4).

24 ontving haar aanwezen: werd geschreven.
aanwezen: gedaante.

21-26 Dat een werk geschreven en vervolgens uitgegeven wordt op uitdrukkelijk verzoek van een hoogstaande vrouw, is een literaire gemeenplaats. De opdracht is echter niet in alle opzichten topicaal te noemen: de bescheidenheidstoop ontbreekt. De schrijver vreest niet zozeer dat zijn werk te gering van waarde zal zijn voor de lezers, maar dat het in zedelijk opzicht voor hen te hoog gegrepen zal zijn!

27 Schilderij: schildering.

[p. 75]

32waar van wij de eigenschappen zo zeer beginnen te haten, mooglijk voor³² 33eenige honderd jaaren bemind hebben, zie daar mijne geheele julia!^31-33 34Geen verleidende Gebeurtenissen, geen onverwachte toevallen - geen 35enkel bekoorlijk Nietje zelfs! - verzekert mij van de goedkeuring van^34-35 36't gemeen. Voeg hier bij, dat ik eene Liefde predike, die zonder de³⁶ 37deugd niet bestaat. - Ach! dit laatste bederft alles! - Men zal lagchen 38en het zal met mij gedaan zijn. - Nu, Vriendin! wat zegt gij? - Gij 39begrijpt dit alles en echter volhardt gij bij uwen eisch. - Welaan! ik zal 40gehoorzamen. Ten minsten - en dit alleen is toejuiching genoeg - ten 41minsten zal Sophie mij met haare goedkeuring belonen, en elk, die 42gelukkig genoeg is van haar te kennen, zal overtuigd zijn, dat mijne^42-43 43julia geen wezen van verbeelding is. - -

32 waar van ... haten: m.a.w. allerlei voorouderlijke deugden raken in diskrediet.

31-33 zo als onze Voorouders ... bemind hebben: Verg. Brieven over verscheiden onderwerpen dl. 4, 3e en 4e brief, waar Feith de verbastering van de liefde een van de ernstigste gebreken van zijn tijd noemt. Hij situeert een meer zuivere, edele en ‘natuurlijke’ beleving in minder verdorven tijden, in het bijz. in de middeleeuwen.

34-35 Geen verleidende ... zelfs: Hier wordt gezinspeeld op elementen die een roman aantrekkelijk maken voor het grote publiek; in de Julia zal de lezer echter niet meegesleept worden door spannende gebeurtenissen of onverwachte verwikkelingen, zelfs treft hij er geen charmante onbenulligheden in aan (Nietje: iets onbeduidends).

36 't gemeen: de menigte, d.w.z. het gros van de lezers.

42-43 dat mijne Julia ... is: d.w.z. Julia is niet een onbestaanbaar ideaal, Sophie is daarvan het ‘bewijs’.