De briefwisseling tussen P.N. van Eyck en H. Marsman

Bogève, 12.VI.'39

Waarde van Eyck,

Neem wat ik in brieven schrijf, vooral nooit àl te letterlijk, - ik schrijf ze zoo slordig. En vooral dat ‘al’ het overige, was er nogal vér naast. Ik heb n.l. erg veel hinder van den zorgelijken gezondheidstoestand van mijn vader (snel-toenemende aderverkalking, maar hij is het zich niet bewust).¹⁷³ Ik zou er je uitvoerig over kunnen schrijven, maar ik doe het maar niet; je kent hem niet, en het zou een te persoonlijk epistel worden misschien.

Maar: overigens gaat het toch goed. Ik werk aan een reeks nieuwe verzen,¹⁷⁴ en hoop dat ik niet gestoord word door Slauerhoff, Nietzsche en Spengler.¹⁷⁵ Ook Hieronymus moet nog eens onder de loupe. Ik zal Thelen dus wel hier zien verschijnen, binnenkort. Met Nietzsche, Slauerhoff en Spengler eigenlijk werk voor een jaar.

Zag je - in Dichters van dezen tijd - dat ik het begin van ‘Kloos’ schrapte?¹⁷⁶

173 Korte tijd na Marsmans dood overleed ook zijn vader.

174 In deze maand begon Marsman aan de verzen van de bundel Tempel en kruis, die in het voorjaar van 1940 bij Em. Querido's Uitgeversmij te Amsterdam zou verschijnen.

175 In de serie ‘Uren met...’, een reeks vertaalde bloemlezingen met inleiding, uitgegeven door de Hollandia-drukkerij te Baarn, zou Marsman een deel Spengler verzorgen. Hij is er echter niet meer aan toe gekomen.

176 Het gedicht Willem Kloos bestond bij de eerste publikatie in Groot Nederland van december 1938 uit zeven genummerde afdelingen. Het begin luidde:

Ik vraag eerbeid voor hem.

laat niemand dezen naam uitspreken
zonder vervuld van dankbaarheid te zijn.

wie onzer kan getuigen
dat hij zoo fel, zoo grootsch, zoo weerloos
heeft geleefd?

Hij was een storm, een schreeuw,
een zwalpend avondrood
boven het grauw van dit verdoemde land
waarin het altijd nacht is.
alleen
toen hij verscheen, [...]

In de versie die voorkomt in de door J. Greshoff bezorgde dertiende druk van Dichters van dezen tijd zijn de eerste strofe en de eerste vijf regels van strofe 2 weggelaten; het gedicht begint daar met de regel: ... toen hij verscheen,. In deze lezing werd het opgenomen in de tweede en latere drukken van het Verzameld werk.

[p. 130]

Ga je daarmee accoord? Ik vond het te veel het aanloopje, waarmee iedereen begint aan een graf. Maar - zooals het nú is, bevredigt het mij ook niet geheel. Ik denk nu ‘gewoon’: ‘Toen hìj verscheen ...’ te zetten, of de tegenwoordige aanhef klein rechts er boven te plaatsen( c.f. ‘Ichnaton’).

Ik moet opbiechten dat ik je lang niet alles stuur wat ik schrijf, of publiceer. Ik lijd aan opruimingsziekte, en het meerendeel gaat de prullemand in, copie, doorslagen, overdrukken. Ook Thelen klaagt hierover steen en been, maar ik ken mij zelf, op dit punt, en beloof geen beterschap. De arme Rien wordt dan soms, als er een boek moet verschijnen, naar een bibliotheek ‘gestuurd’ om over te tikken wat ik een jaar te voren nog in triplo, quadruplo bezat! Om een zelfde reden wil ik maar weinig boeken hebben, al ben ik iets minders eclectisch op dat punt dan vroeger. Vandaar ook slechts ± 12 van jullie 100! (Misleidend, overigens, dat het prospectus niet ronduit zegt, dat het (vaak) bloemlezingen zijn).

Schreef ik je, dat ik een bundel studies - deels reeds verschenen in de N.R.Ct of elders - over de ‘generatie-Hoornik’ wilde uitgeven? Querido stelde het uit, en het is misschien ook beter dat ik na het Verzameld Werk, eerst iets scheppends geef; dat is trouwens meer mijn opvatting dan de zijne. Voor hem geldt o.m. dat mijn werk niet goed wordt verkocht. -

Waarom schrijf je niet altijd zoo glas-helder, hoewel vrij ‘kaal’ als in je stuk over ‘Van der Feesten’?

Wat die ‘generatie-Hoornik’ betreft, ik neem, of nam al,: Mok, v. Hattum, Franquinet, Decorte, Hoornik, v.d. Steen, den Brabander, en aarzel nog over Vasalis en Achterberg. Dat zijn voor mij de menschen van nà ± 1930. Er is een merkwaardige ‘bloei’, de laatste 2 jaar, vooral.

hart. gr. van huis tot huis
je
H.M.