|
| |
| |
| |
[Illustraties]
Huize ‘De Kamp’, Kampstraat 58 te Schaesberg, het in 1971 gesloopte geboortehuis van Frans Erens. Van rechts naar links: de deur van het puthuis; de toegang tot de stalling; de drie vensters van het zogeheten ‘Zimmer’, ook vaak aangeduid als de ‘zaal’; de voordeur; de ingangspoort naar het ‘carré’ en de poort van de schuur, waarin ook werd gedorst.
Van links naar rechts: twee dienstboden; Sabine Erens-Du Belloy met kind op de arm; haar echtgenoot ir. Frits Erens (1870-1943); Hein Erens (1868-1928), de latere pastoor-deken van Gulpen; Frans Erens en echtgenote Sophie Erens-Bouvy.
| |
| |
Hendrik Joseph Erens (1809-1877), vader van Frans Erens. (Foto: C. Schoenen, Damengraben 16, Aachen.)
Helena Bartholina Erens-Menten (1828-1912), moeder van Frans Erens. (Foto: Herman Bopp, Maastricht.)
Gedenksteen in de kerk van de H. Petrus en Paulus te Schaesberg, daar aangebracht op initiatief van de kinderen Erens na het overlijden van hun moeder in 1912. (Foto: Andries F.J.M. Munnichs, Nijmegen.)
| |
| |
Petrus Franciscus Menten (1781-1865), rechtsboven: Petronella Agnes Menten-Van Oijen (1800-1867), Erens' grootouders van moederszijde.
De barouchette die Frans Erens zo imponeerde ‘omdat hij van binnen met blauwe stof was gecapitonneerd en er gele kwasten aan de blauw-zijden gordijntjes hingen’.
| |
| |
De vierde klas gymnasium ofwel de ‘troisième latine’ van de kostschool Rolduc te Kerkrade, schooljaar 1871-1872. Zittend van links naar rechts: de latere landbouwer Smeets; Frans Erens; de jonggestorven Heerlenaar Bloem en zekere Pijls; staande van links naar rechts: 1. Roex, priester geworden; 2. zekere Hustinx; 3. Rudolf van Oppenraay (1856-1936), later classicus en daarnaast jezuïet, die tal van belangrijke functies in zijn orde bekleedde; 4. F. Lurasco, later journalist; 5. de latere landbouwer H. Cloot; 6. Quix, priester geworden; 7. Ernon, priester geworden; 8. P. Bloemarts, de latere president van de rechtbank te Breda; 9. Piet Peussens, de latere pastoor van Limmel.
| |
| |
Joseph Thissen (1839-1907), van 1863 tot 1883 leraar te Rolduc, daarna pastoor te Amstenrade.
Ernest Menten (1843-1920), oom van Erens en een van diens leraren te Rolduc. (Foto: Eug. Westendorp, Hochstrasze 8, Aachen.)
| |
| |
Frans Erens omstreeks 1882. (Foto: Dupont, 11 rue de Buci, Paris.)
Portret van Frans Erens, in 1882 of 1883 geschilderd te Parijs door Paul Belon.
| |
| |
Le Chat Noir van 6 januari 1883, waarvan de voorpagina geheel gewijd is aan het overlijden, op 31 december 1882 te Ville d' Avray - onder de rook van Parijs - van de advocaat en politicus Léon Michel Gambetta, geboren in 1838.
| |
| |
De Poolse graaf Jan Chr. M. Prawdzic-Szczawinski, die beweerde in de keizerlijke garde te Berlijn te hebben gediend en die Erens dikwijls in de ‘Source’ ontmoette.
Marie Krysinska (i864-1908). (Foto: Mélandri, rue Clauzel 19, Paris.)
| |
| |
Titelblad van Fernand Crésy, Le Soir de la Fête, met opdracht van Marie Krysinska aan Frans Erens. Van de verschijning wordt melding gemaakt in Le Chat Noir, tweede jaargang, nr. 55, 27 januari 1883.
| |
| |
De door Erens zorgvuldig bewaarde reproduktie van een der voorstudies van het beroemd geworden portret van Maurice Barrès (1862-1923), dat Jacques-Emile Blanche (1861-1942) in 1898 schilderde en waarover François Mauriac bewonderend geschreven heeft in diens Ecrits intimes (1953).
Maurice Rollinat (1853-1903). (Foto: Mélandri, Paris.)
| |
| |
Het door Maurice Barrès aan La Jeune France van februari 1883 bijgedragen opstel over Anatole France verscheen terzelfder tijd als brochure. Het voor Erens bestemde exemplaar kreeg als opdracht mee: ‘Au camarade Erens bien vive sympathie’.
| |
| |
Victor Hugo (1802-1885).
Concept of afschrift van het op 2 juli 1883 door Erens aan Victor Hugo gericht verzoek om bij de dichter zijn opwachting te mogen maken.
| |
| |
Café-restaurant H.B. Willemsen, Heiligeweg (en niet: Heiligenweg) 26-28, te Amsterdam, een der trefpunten van de Tachtigers. Het gebouw werd omstreeks 1916 gesloopt, behoudens een stuk van de voorgevel, dat zich in het tegenwoordige winkelpand ter hoogte van de eerste verdieping laat herkennen. De tekst op deze afbeelding werd aangebracht door Sophie Erens-Bouvy.
| |
| |
Flanors Feestzang, zoals die door Jacobus van Looy werd opgeschreven voor Frans Erens. De laatste strofe werd in de jaren dertig onder dictaat van Erens door zijn vrouw aan Van Looy's handschrift toegevoegd. De notitie in de linkerbenedenhoek is eveneens van haar afkomstig. (Collectie: Nederlands Letterkundig Museum, Den Haag; foto: Hein de Bouter, Amsterdam.)
| |
| |
Karel Alberdingk Thijm, alias Lodewijk van Deyssel (1864-1952). (Foto: Offenberg, Damstraat, Amsterdam.)
Arnold Ising Jr. (1857-1904). (Foto: Karl Schipper, Rheinstrasze 3, Wiesbaden.)
Frederik van Eeden en zijn gezin in de tuin van ‘Beukenoord’, Nieuwe 's-Gravelandscheweg hoek Graaf Wichmanlaan te Bussum, zomer 1889. Van links naar rechts: Frederik van Eeden (1860-1932), Hans van Eeden (1887-1981), Martha van Eeden-van Vloten (1856-1943) met op haar schoot Paul van Eeden (1889-1913). (Foto: B. van der Heide, Govert Flinckstraat, Amsterdam.)
| |
| |
George Hendrik Breitner (1857-1923).
Jan Pieter Veth (1864-1925), in 1885.
Willem Witsen (1860-1923). Zelfportret van 1892 of 1893.
| |
| |
Frans Erens, omstreeks 1887 geportretteerd door G.H. Breitner. Hiervan zei Isaac Israels, ‘dat Breitner nooit in zijn leven een beter portret had gemaakt’.
| |
| |
Titelblad van Erens' academisch proefschrift.
Stelling xiv en xv.
| |
| |
Isaac Israels als paranimf bij de promotie van Frans Erens op 25 juni 1888. Tekening door Jac. van Looy.
| |
| |
Frans Erens omstreeks 1893 in het derde, door Isaac Israels betrokken atelier, Eerste Parkstraat 438 (thans Oosterpark 82) te Amsterdam.
Paul Verlaine op het atelier van Willem Witsen, eveneens Eerste Parkstraat 438, bij gelegenheid van het verblijf van ‘le pauvre Lélian’ te Amsterdam, november 1892. (Foto: Willem Witsen.)
| |
| |
Frans Erens tweemaal gefotografeerd door Willem Witsen, waarschijnlijk in 1892. De eerste opname werd gemaakt op Witsens atelier.
| |
| |
Frans Erens, in het atelier van Witsen lezend in een Franse krant, waarschijnlijk tijdens het bezoek van Paul Verlaine aan Amsterdam, november 1892. (Foto: Willem Witsen.)
Mogelijk dateert deze opname van Erens uit 1894, ten tijde van zijn reis naar Spanje, samen met Jozef en Isaac Israels.
| |
| |
Het door Isaac Israels ontworpen omslag van de in 1893 bij W. Versluys te Amsterdam verschenen bundel Dansen en Rhytmen.
| |
| |
Omslag en titelblad van Ubu Roi door Alfred Jarry (i873-1907), met opdracht aan Erens.
| |
| |
Frans Erens en Sophie Erens-Bouvy op hun huwelijksdag, 12 september 1906. (Foto: E. Verschuur, Veerlaan 18, Bussum.)
| |
| |
Helena Bartholina Erens-Menten (1828-1912), circa twee jaar voor haar overlijden gefotografeerd in de ‘zaal’ van Huize ‘De Kamp’. Zij wordt hier omringd door Frans en Sophie Erens en twee van haar andere zonen: rechts de anjerkweker en hagiograaf Emile Erens (1865-1951) en links ir. Frits Erens (1870-1943), een internationaal bekend geworden spoorweg- en tramspecialist, die merkwaardig genoeg aan zijn einde kwam doordat hij in Brussel geschept werd door een tram.
| |
| |
Frans en Sophie Erens, eind 1912 op ‘De Kamp’ te Schaesberg, korte tijd na het overlijden, op 29 september 1912, van Erens' moeder; vandaar de rouwband om Erens' linkerarm. In de rechterbovenhoek hangen, naast een ets door Willem Witsen, zes voorstudies door Isaac Israels voor het omslag van Dansen en Rhytmen. (Foto: P.G. Atamian, Oranje Nassaustraat 22, Heerlen.)
| |
| |
Frans Erens geportretteerd door Henri Jonas (1878-1944), tegenover het titelblad van de door Charles Nypels verzorgde tweede druk van Dansen en Rhytmen (1924).
Voorlaatste en laatste pagina van de betreffende uitgave.
| |
| |
De Sint Maartenshof aan de Provincialeweg 288 te Houthem-Sint Gerlach, waar het echtpaar Erens zich in juni 1927 definitief zou vestigen.
Erens in gezelschap van Frank van der Goes (1859-1939), op de binnenplaats van de Sint Maartenshof. De foto, gemaakt door Sophie Erens, moet dateren van donderdag 10 oktober 1929. Het door Van der Goes meegebrachte boekgeschenk, Le secret de l'échafaud, een afzonderlijke herdruk van een van de dertien verhalen uit de bundel L'Amour suprême (1886), door de Comte Villiers de l'Isle-Adam, bevat in het handschrift van Van der Goes de inscriptie: ‘Herinnering aan/Donderdag 10 Oktbr. '29/F.van der Goes/Houthem’.
| |
| |
Een van de laatste portretfoto's van Isaac Israels (1865-1934)
De actrice Jacqueline Royaards-Sandberg (1876-1976) in gezelschap van Frans Erens op de binnenplaats van de Sint Maartenshof, 22 oktober 1929.
| |
| |
Frans Erens in een der vertrekken van het ‘Oude Slot’ te Heemstede, de woning van zijn broer Emile, in geanimeerd gesprek met Karel Alberdingk Thijm (Lodewijk van Deyssel) en prof. dr. P.H. van Moerkerken. Op dit tijdstip, maart 1930, was Erens tweeënzeventig, Van Deyssel vijfenzestig en Van Moerkerken drieënvijftig. (Foto: Sophie Erens-Bouvy.)
| |
| |
Gedenksteen aangebracht in de voorgevel van Huize ‘De Kamp’ te Schaesberg, op zondag 16 september 1951. (Foto: Andries F.J.M. Munnichs, Nijmegen.)
Door mr. Charles G.J. Rutten vervaardigde plaquette, op 14 december 1985 aangebracht in de voorgevel van de Sint Maartenshof te Houthem-Sint Gerlach. (Foto: Andries F.J.M. Munnichs, Nijmegen.)
|
|
Auteursrechtelijk beschermd