Sluier van Europa

[p. 47]

Aantekeningen bij de gedichten

DE WISSELWACHTER Bij het oudste wisselstation van Nederland in Swalmen uit 1865. Eerder gepubliceerd in Roodkoper, jrg. 6, nr. 5.

PAPIEREN HARTEN Vrij naar Miguel de Cervantes Saavedra: Don Quichot. Eerder gepubliceerd in Roodkoper, ịrg. 6, nr. 5.

SLUIER VAN EUROPA Europa: Dochter van de Fenicische koning Agenor. Toen ze met vriendinnen langs het strand wandelde, verscheen Zeus haar in de gedaante van een prachtige, makke stier. Toen Europa een ritje op zijn rug wilde maken, liep de stier door de branding en zwom met haar naar Kreta. Daar vertoonde Zeus zich in zijn ware gedaante. Het gedicht is geschreven tijdens en na de oorlogen in Joegoslavië en Kosovo. Eerder gepubliceerd in Roodkoper, jrg. 3, nr. 8. Vertaald in het Russisch en Perzisch.

PEGASUS Het gevleugeld paard Pegasus werd door de humanisten het ‘dichterpaard’ genoemd, omdat hij met zijn hoefslag de bron Hippocrènè sloeg op de berg der dichters, de Helicon. Eerder gepubliceerd in Roodkoper, jrg. 6, nr. 5.

JUNGFRAU Sisyphus moest in de onderwereld een rotsblok tegen een helling omhoog duwen, dat steeds naar beneden rolde, als hij bij de top was. Eerder gepubliceerd in Roodkoper, jrg. 6, nr. 5.

DE TEKENAAR Bij een tekening van de Hongaarse tekenaar Ruttkay Sándor in het bezit van de dichteres. Vertaald in het Hongaars en Perzisch.

LUCIFER Bij een tekening van de Hongaarse tekenaar Ruttkay Sándor in het bezit van de dichteres. Vertaald in het Hongaars en eerder geïllustreerd gepubliceerd in Pulchri, Uitgave van het Schilderkundig Genootschap, jrg. 26, nr. 3. De lachende Muze: onderschrift bij de foto van Hanneke Eggels in het opinietijdschrift Vrij Nederland, waarin een artikel was gepubliceerd over het literaire congres De lachende Muze. Het congres was georganiseerd door Hanneke Eggels in 1993 in de Beurs van Berlage te Amsterdam.

GEZELSCHAP Het gedicht is eerder gepubliceerd in Maatstaf, jrg. 45, nr. 1.

DE MUUR 1989 Mstislav Rostropovitsj speelde cello bij de Muur in Berlijn in 1989 bij ‘die Wende’. Vertaald in het Perzisch en Russisch en persoonlijk aan Rostropovitsj overhandigd door de vertaalster in het Concertgebouw te Amsterdam in aanwezigheid van de dichteres in juni 2001.

[p. 48]

PRAAGSE LENTE Gedicht werd eerder gepubliceerd in het Kafka-katem, kwartaalblad van de Nederlandse Franz Kafka-kring, jrg. 6, nr. 3, 1998. De eerste Praagse Lente was de Tsjechoslovaakse opstand onder Dubcek in 1968, de tweede onder de huidige president/schrijver Vaclav Havel in 1989. De dichteres zag en hoorde Havel in levende lijve tijdens zijn eerste openbare redevoerinq op het balkon van het stadhuis van Praag in 1990. Karelsbrug in Praag gebouwd door de innovator Karel IV, koning van Bohemen in de 14e eeuw.

ANNA ACHMATOVA Het gedicht is eerder uitgegeven in: Poëtisch Bericht. Keerbergen (B) 1988. In gewijzigde vorm in: Roodkoper, 3e jrg. nr. 8. Vertaald in het Russisch en Perzisch. Anna Achmatova, Russische dichteres die 23 juni 1889 tijdens de regering van de voorlaatste tsaar werd geboren en op 5 maart 1966, dertien jaar na Stalin overleed. Hoorde tot een groep jongeren die zich acmeïsten noemden. Hun benadering van de poëzie was nuchter en ambachtelijk. Requiem: gedicht over de gevangenschap van haar zoon Lev in Leningrad. Zie ook: Anna Achmatova: In andermans handen. Vertaald door Hans Boland. Amsterdam 3e dr. 1983, p.52. ‘In plaats van een voorwoord’ (1 april 1957, Leningrad).

ELISABETH SCHWARZKOPF Bij de 1e Masterclass van Nederland door de zangeres Elisabeth Schwarzkopf in het Concertgebouw te Amsterdam in 1987. Het gedicht is haar door haar Nederlandse impressario overhandigd. Vertaald in het Duits.

MADÁCH, EEN KLEINE LIEFDE Het gedicht is geschreven tijdens een reis door Hongarije en een bezoek aan Alsósztregova, de woonplaats van beroemde Hongaarse schrijver Imre Madách (1823-1864), de schrijver van De tragedie van de mens (1862). Het centrale thema van De tragedie van de mens is de menselijke grootheid, die in staat is om ideeën en beginselen door daden te realiseren. De vertegenwoordiger van de ideeën die de dichter vooral aanstonden, waren “vrijheid, gelijkheid en broederschap”. De vertegenwoordiger van dit laatste begrip is de aartsengel Gabriël, en de hele rol van Eva in het leven van Adam is erop gebouwd. Emlekül: (Hongaars) Ik hou van je. Op de heuvels van Csestvé wordt de bekende Hongaarse wijn Tokay pinot noir verbouwd. Eger: Stad in Oost-Hongarije waar de verdrijving van de Turken wordt herdacht met een standbeeld Engelen van Eger.

LEIDSE ZOMER Leiden is Stad van Vluchtelingen en de geboorteplaats van Rembrandt van Rijn, Clair-Obscurschilderijen zijn zijn ‘uitvinding’. Prometheus: in de Griekse mythen weldoener van de mensheid die hij vormde uit slijk en voorzag van vuur (symbool van beschaving) dat hij Zeus ontstal en verborgen in een rietstengel op aarde bracht. Vertaald in het Perzisch en Russisch. In opdracht van boekhandel Kooyker te Leiden bibliofiel gedrukt ter gelegenheid van de Nationale Gedichtendag 2002.

[p. 49]

HART VAN DELFT Bij restauratiewerkzaamheden van het grafmonument van Willem van Oranje in Grote Kerk te Delft in 1998 is een gouden kistje gevonden. Louise de Coligny, zijn echtgenote, heeft het tot haar dood bij zich gedragen. Koningin Beatrix gaf opdracht het weer ongeopend terug te plaatsen. Het bevatte waarschijnlijk zijn hart en ingewanden. Vertaald in het Russisch.

MON AMI Het gedicht werd geschreven bij het overlijden van Johan Polak in mei 1992 en in opdracht van zijn nabestaanden voorgedragen te Amsterdam door de dichteres op 12 november 1998 ter herdenking van zijn 70e geboortedag.