Fee van Limburg

[p. 28]

Aantekeningen

De stenen brug

Eerder verschenen in Jacobsstaf 50, jubileumuitgave van het Nederlands Genootschap van St. Jacob Jrg. 13, nr. 1, 2001 en in De Weiden van Elske (2000). Als een pelgrim die een queeste maakt, zwierf de dichter door de Middenlimburgse contreien, waarbij haar de aanblik van de Stenen Brug in Roermond onmiddellijk trof met zijn historische betekenis voor pelgrims naar Santiago de Compostela en andere reizigers door het leven.

Winterreis

Bij de beroemde liederencyclus ‘Winterreise’ van Franz Schubert. Sint Christoffel is beschermheilige van zwervers en reizigers. Zijn beeltenis als beschermheilige van de stad Roermond torent hoog boven de stad op de kathedraal aan de rivier de Roer. Gedicht geschreven in 1996 en als bibliofiele uitgave verschenen in 1998 bij de Avalon Pers te Woubrugge.

De Wisselwachter

Bij de oudste wisselstations van Nederland in Reuver en Swalmen uit 1865. Eerder gepubliceerd in Sluier van Europa (2002).

Walkman

Walkman (Am.-Eng.) kleine draagbare cassetterecorder met koptelefoon. Hier: zwervende dichter Duiventoren: allusie op het traditionele poëtische beeld van de ivoren toren. Verwijst naar de oudste stenen duiventoren van Limburg naast het koetshuis van Kasteel Nieuwenbroeck te Beesel, de woonplek van de dichter, waar ook de ijsvogel in het struweel van de kasteelgracht nestelt. Eerder gepubliceerd in De weiden van Elske (2000) in het russisch vertaald en gepubliceerd in Mir (2003).

Silentium

Silentium (Lat.): stilte. Geinspireerd door de stoa van de Caroluskapel te Roermond. ‘Bij de hengstenbron de berg der dichters..’: In de Griekse mythologie wonderbron op de berg de Helicon die door de hoefslag van het paard Pegasus ontsprong en die de wonderbaarlijke eigenschap had dichters te inspireren. Inspiratiebron. Eerder gepubliceerd in De weiden van Elske (2000) en vertaald in het Russisch gepubliceerd in MIR (2003).

Wachten

Ook bij De Wachters (4) van Shinkichi Tajiri op de stadsbrug van Venlo die sinds 2007 daar blijvend waarschuwen tegen agressie, geweld en oorlog. Het gedicht werd vertaald in het perzisch door de Iraanse vluchteling, de dichter en vertaler Koushyar Parsi, verbonden aan de Universiteit Leiden. Hij vertaalde een zevental van de gedichten van Hanneke Eggels wegens een herkenbare en unieke problematiek van de vluchteling. De vertaald gedichten werden gepubliceerd op www.ketabeshear.com (Boek van Poëzie) van Iraanse vluchtelingen in USA. Eerder gepubliceerd in Een vrije huid (2011)

Aad de Haas

Bij de fresco's van beeldend kunstenaar Aad de Haas (1920-1972) in de Sint Cunibertuskerk te Wahlwiller. De Rotterdamse schilder was door de Duitse bezetter gevangen genomen vanwege zijn zogenaamd ‘entartete'kunt. De redemptorist-kunstenaar Gerard Mathot uit het klooster te Wittem zorgde ervoor dat hij na zijn vrijlating in Zuid-Limburg kon onderduiken. Na de oorlog kreeg De Haas de opdracht om de muren van het kerkje in Wahlwiller (Zuid-Limburg) te beschilderen. Hij voegde er ook een kruisweg in neo-impressionistische stijl aan toe, waarop bepaalde extreem-rechts katholieke kringen een hetze begonnen. Na interventie vanuit Rome zag de bisschop van Roermond zich in 1949 gedwongen de kruisweg te laten verwijderen. De publicist die in Nederland deze hetze rond Aad de Haas aanzwengelde was Albert Kuyle die o.a. in het in 1946 opgerichte jezuitische weekblad De Linie diverse verdachtmakingen tegen beide kunstenaars lanceerde. Zie verder: M. Poorthuis en T. Salemink: 'Een donkere spiegel. Nederlandse katholieken over joden 1870-2005. Tussen antisemitisme en erkenning. Nijmegen z.j. p. 561-562.

Pauw van Kessel

Bij een bezoek in 1998 aan de zoon van de auteur in Washington werd het beroemdste object in de Smithsonian Freer Gallery of Art bezocht, ‘a Harmony in Blue & Gold, an opulent London dining room, the Peacock Room’ van de Engelse 19e-eeuwse schilder James McNeill Whistler, geschilderd in 1876-77. Hierdoor geinspireerd bezichtigden zij in de National Gallery of Art daartegenover schilderijen van pauwen die gemaakt zijn door Jan van Kessel (1677-1741?) die echter niet - wat de naam wel suggereert - uit Kessel (Limburg) afstamt maar uit Antwerpen komt en die bekend staat vanwege zijn boeren- en vogelschilderijen.

Vergeten groente, Buggenummer muuske

Geschreven t.g.v. Nationale gedichtendag 2005 bij de Historische Groentehof, Rijkel gemeente Beesel, Maasduinen, Limburg. Voorgedragen in Het balkon van Limburg, L1 radio op 5 mei 2011. Eerder gepubliceerd in Een vrije huid (2011)

[p. 29]

Bij de bloemtuil van de jonker.

Gedicht vertaald in het frans en perzisch en voorgedragen bij De muziekschuur, België in 2007. Eerder gepubliceerd in Een vrije huid (2011)

Lof der Zotheid

Eerder gepubliceerd in het oudste culturele tijdschrift van Nederland De Gids, 2007, in het themanummer over Erasmus Lof der Zotheid. Godin van de Zotheid was een vrouw in de hoedanigheid van ezel. Mores Thomas More aan wie Erasmus zijn satire opdroeg. Erasmus schreef Lof der Zotheid tijdens zijn tocht te paard van Italië over de Alpen naar Engeland. Bij de originele eerste druk van Erasmus' Opera 'uit de kloosterbibliotheek te Steyl, door Erasmus zelf drukklaar gemaakt en uitgegeven in Bazel bij drukkerij Froben in 1516. Eerder gepubliceerd in Een vrije huid (2011)

De mijnwerker.

Bij de Jezuitenberg, de tussen 1860 en 1960 door de Jezuïeten met reliëfs en beelden bewerkte kalksteengroeve in de Cannerberg.

Draaksteken

Oud volkstoneel in Beesel rond de mythe van St. Joris en de Draak, in dialect eens in de zeven jaar door amateurs opgevoerd rond kasteel Nieuwenbroeck.

Bestiarius

Fragmenten van een wandschildering van een man, mogelijk een bestiarius, uit Villa rustica, boerderij van een rijke romeinse hereboer te Maasbracht, 2^e eeuw n.C. In: Limburgs Museum

Het laatste oordeel

muurschildering begin 16^e eeuw in de broederkapel van het karthuizerklooster Roermond.

Heksenhamer

Heksenhamer Handboek Malleus Malificarum (1487) door dominicaner inquisiteurs. Dit handboek was leidraad bij heksenvervolging. Tussen 1522 en 1613 is in en rond Roermond een reeks grote heksenprocessen gevoerd. De heksen werden op de Galgenveld verbrand waar de huidige kapel staat. In de vroege Middeleeuwen is daar door een herder een Mariabeeldje in een put gevonden, waardoor Maria het middelpunt van verering werd. Een bezoek aan haar in Kapel in 't Zand werd als een anachronistisch Lourdes ervaren. Sinds de jaren 80 van de twintigste eeuw maken ook de Sinti-zigeuners deze plek tot een bedevaartsoord. Opgenomen in Dr. Petty Bange: Heksen (2010). Eerder gepubliceerd in Een vrije huid (2011).

Muze in het Cuypershuis

Caecilia Patrones van de muziek en de zangkunst, voorgesteld met een orgel en valk vanwege haar adellijke afkomst. Erato (beminnelijke), de negende muze van de snaarinstrumenten, het lied en de lyriek. Brouwer en Roomsche ABC Jan Willem Brouwer, orator en als neerlandicus groot Vondelkenner. Samen met zijn katholieke vrienden letterkundige Alberdingk Thijm en Cuypers vormde hij, ook afkomstig uit Roermond, in Amsterdam het Roomsche ABC. De auteur hield hierover in 2000 een lezing met poëzievoordracht in het Rijksmuseum te Amsterdam.

De Rijksbouwmeester

gedicht is onderdeel van een cyclus Cuypersgedichten geschreven en voorgedragen op 22 december 2004 bij een lezingenavond in het Nederlands Architectuur Instituut Rotterdam over de negentiende eeuwse architect Pierre Cuypers: Een middelmatig architect, briljant organisator. In Het Balkon van Limburg L1 radio op 13 september 2007 voorgedragen t.g.v. opening van de Cuyperstentoonstelling in het Stedelijk Museum Roermond. Publicatie van de cyclus in de Poëziekrant, Poëziecentrum Gent 2009, nr. 2 en in Een vrije huid (2011).

Fee van Maastricht

officieel aangeboden op 16 september 2009 aan burgemeester G. Leers van Maastricht en geschreven in augustus 1993 bij het Verdrag van Maastricht dat door de leden van de EU gesloten werd. Vertaald in het Perzisch en in 2006 gepubliceerd op www.ketabeshear.com (Boek van Poëzie) de vooraanstaande site van naar de USA gevluchte Iraniërs na de val van de Sjah. Naar: T.S. Eliot The Waste Land over idealen van de gewone man. Het verloren land - het invalide Westen - wordt gered door de komst van de vreemdeling die bepaalde rituele vragen stelt en zelf de antwoorden geeft. Europa hier gepersonifieerd als de halfgodin Europa. Eerder gepubliceerd in Een vrije huid (2011).

Gezelschap

Bij het alliantiewapenschild boven de poort van kasteel Nieuwenbroeck, Beesel. Tevens verwijzing naar het wapen dat de dichter voert volgens de wapenvoerder kapitein Johan Eggels, tijdens het Twaalfjarig Bestand gelegerd bij Caemen (1619): een getopte burcht met uitkomende engel, hoogstwaarschijnlijk de heilige Michael. Eerder gepubliceerd in Maatstaf 1, jrg. 45 en in Sluier van Europa (2002).