De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

Jonge (Jacob de) 1629/30-1678, Geref.

Leven

Geb. Leiden 1629/30, begr. Nieuwe Kerk 5-11-1678, zoon van Engel Jacobsz (de Jonge), compositeur, en van Jacomina Adriaensdr. de Puyt, ondertr. kerk 9-5-1654 op acte van Leiden (26 mei huw. voltr. aldaar) Hester Jacobs van Ackere, ged. Leiden Hoogl. Kerk 11-5-1634, begr. Karthuizer Kerkhof 23-1-1701 (onverm.), dochter van Jacob van Ackere, garentwijnder, en Maycken Sirjans.

15-7-1663 test. voor not. van der Piet, elk kind zal bij huwelijk of meerderjarigheid f 20. - krijgen (N.A. 1033, 99).

Adressen

1657 rue de l'Eglantier au Jeune Prince d'Orange, 1658 Egelantiersstraat (dr.), 1675 en 1682 Weesper Kolk (KS 335), 1687 Egelantiersgracht.

Boekdrukkerij

1654 bij ondertrouw letterzetter, 3-3-1662 kleinpoorter als boekdrukker, 15-5-1662 gildelid als boekdrukker.

1657-1678 verschenen een aantal drukken, waarop hij zijn naam als drukker vermeldde. Ik laat ze hier volgen, daar er over Jacob de Jonge veel misverstanden bestaan. Willems (no. 1692) heeft naar aanleiding van de druk van 1657 een aantal uitgaven, die niet de naam van de Jonge dragen, aan zijn drukkerij toegeschreven. Rahir (no. 2122) is het hier niet mee eens, erkent echter wel, dat de druk van 1660, die wel de naam van de Jonge vermeldt (no. 2168) geheel gelijk is aan de drukken van Lodewijk Elsevier. Berghman Suppl. (no. 443) schaart zich aan de zijde van Willems. Daarbij komt nog, dat sedert 1660 een aantal uitgaven van de Elseviers en ook van anderen met de naam Jaques le Jeune verschenen, tot 1700 toe. Ik kan over deze ingewikkelde kwestie geen verdere mededelingen doen.

1657: Lettres de Mr. de Voiture. A Amsterdam ches Jean de Ravesteyn. Achterin met adres: A Amsterdam, de l'imprimerie de Jaques de Jonge, ruë de l'Eglantier, au Jeune Prince d'Orange.

1658: Institutio logica, dat is reden-konstigh onderwijs, beghreepen in twe boeken; Door Frank Burghers-dijk. T'Aemstelredam, Voor Gerrit Willemsz Doornick, boek-verkooper woonende in de Nieuwe Gasthuys Molen-steeg, in 't Groot Kantoor Boek. Achterin met adres: 't Amsteldam, Ter drukkerije van Jacob de Jonge, In d'Egelantier-straat, 1658.

1660: La vraye introduction à la langue Française... A Amsterdam, de l'imprimerie de Jaques de Jonge, 1660. (Rahir 2168).

[p. 184]

1675: Het Podagra... Door Hermanus Busschof. T'Amsterdam, Bij Jacobus de Jonge, boeckdrucker aen de Weesper Kolck, achter 't Koren-Meters Huys, in de Toelast, 1675. (KS 335).

1676: Hochnötige unterthanige wemütige Klage der fromme unschültigen. Durch Hermannum Löher der Stadt Amsterdam Bürger. Gedruckt zu Amsterdam. Vor dem Auctor/bey Jacob de Jonge. Anno 1676. (Zie ook KS 412).

1677: Petri Francii epicedium, in funere herois invicti, Michaelis Adriani Ruteri. Amstelodami, apud viduam Jodoci Plumeri, sub signo Senecae. Achterin met adres: Amstelodami, typis Jacobi de Jonge.

1677: P.C. Hoofts Nederlandsche historien. De derde druk. T'Amsterdam, Bij Johan van Someren, Abraham Wolfganck, Henrik en Dirk Boom, Boekverkoopers. (met privilege van 7-12-1668 voor Aernout Hooft, 13-9-1677 overdracht aan bovengenoemden). Achterin met adres: T'Amsterdam, Ter drukkerije van Jakob de Jonge, bij de Weesper Kolk, 1677.

1678: Stephanus De Urbibus, quem primus T. de Pinedo Latii jure donabat, etc. Amstelodami, Typis Jacobi de Jonge 1678.

1681, zie contract drukkers, dat de weduwe ondertekende.

1683 adv. van herdruk van de bovengenoemde uitgaaf van 1675 door de weduwe (KS 335).

22-4-1686 veiling van de drukkerij (2 persen) door de weduwe; wordt echter uitgesteld (KS 335).

11-3-1687 ‘Wert bekent gemaekt, dat de verkooping van de druckerije van de Wed. van Jacob de Jonge, bestaande in twee schoone drukperssen, waaronder een met een koopere degel, curieuse Griexse, Romeinse, Cursyffe, Hoog en Nederduytse letteren, en verder gereetschap, sekerlijk sijn voortgang sal hebben op maandag, den 24 maart, s'morgens ten 9 uuren, ten huyse van de wed. voorsz. tot Amsterdam, op de Egelantiersgraft, waarvan de proeven in alle de steden in Hollant te bekoomen sijn.’ (A.C.).

Bijzonderheden

De ouders van Jacob de Jonge kwamen na de doop van hun zoon Pieter te Leiden op 11-5-1642 en vóór de geboorte van hun zoon Willem in 1643 naar Amsterdam. Wat het beroep van de vader als compositeur precies inhield, kan ik niet zeggen, wel dat hij iets met Joan Blaeu te maken had. Die was op 27-9-1646 peet bij de doop in de Nieuwe Kerk van een tweeling van Engel Jacobsz de Jonge. Tussen 2-7-1656 (D.T.B. 105, 71) en 17-5-1659 (KS 335) stierf hij. Hij woonde op 't Water (KS 334, men lees voor ‘Leiden’ 't Water). Drie zonen en een schoonzoon waren boekdrukker. Dat waren Jacobus (zie boven), Joannes, ged. Leiden 8-1-1637, die bij zijn ondertrouw op 17-5-1659 met Marritye Gerrits als beroep letterzetter opgaf (KS 335). Op 2-12-1686 werd Joannes als boekdrukker gildelid, waarbij hij zijn burgerceel van 20-6-1668 toonde (deze bewijst, dat het niet Joannes, de zoon van Jacob de Jonge was, over wie de boekverkoper Joannes van Ravesteyn op 26-11-1664 in de Westerkerk peet had gestaan). In 1688 komt Joannes de Jonge niet meer op de lijst van gildeleden voor.

De zoon Willem de Jonge volgt. De dochter Anna, geboren in 1644, ging op 12-10-1685 in ondertrouw, nog steeds op 't Water wonend, met de boekdrukker Jonathan van Oudega, oud 35 jaar en wonend in de Tuinstraat, geassisteerd door zijn moeder Stintie van Belle.

Twee of misschien drie zoons van Jacob de Jonge werden eveneens drukker. Leendert (ged. Nieuwe Kerk 7-3-1655 als Geleyn), ondertr. 31-1-1682 Catrina Jans de Wit, dochter van Jan Harmens de Wit, schoenmaker. Op 15-10-1682 werd hij behuwd poorter als boekdrukker, op 20-12-1685 gildelid als plaatdrukker. Tot zijn dood toe betaalde hij jaarzang. Op 15-1-1719 werd hij op het Noorder Kerkhof begraven van uit de Herenstraat (onverm.).

De zoon Adrianus ondertrouwde op 25-4-1698 op 26-jarige leeftijd en wonend in de Rozen-

[p. 185]

dwarsstraat met de 23-jarige Maria Straghem. Op 25-3-1708 werd zij begraven op het Karthuizer Kerkhof van de Anjeliersgracht voorbij de tweede brug (onverm.). De weduwnaar had geen middelen om zijn kinderen iets te bewijzen. Op 7-2-1710 ging hij, wonende op hetzelfde adres, in ondertrouw met Geesie Duyts, geb. Schuttrop, weduwe van Hendrik Smit. Hij werd begraven 29-9-1720, zij 28-7-1726, beiden op het Karthuizer Kerkhof (onverm.) en komend van de Egelantiersgracht noordzij bij de eerste brug. Op 2-3-1699 was Adrianus ingeboren poorter als boekdrukker geworden, ofschoon zijn vader slechts kleinpoorter was geweest. Ook bij zijn beide ondertrouwen gaf hij dit beroep op.

Tenslotte vermoed ik, dat Engel de Jongh, die 11-9-1691 werd veroordeeld tot een boete van f 12. - wegens het drukken van fameuse libellen (Schoutsrol), de op 2-7-1656 in de Westerkerk gedoopte zoon van Jacob de Jonge was. Verdere bijzonderheden vond ik niet betreffende hem.