De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

Humbert (Pierre) 1680/81-1758, Waals

Leven

Geb. Genève 1680/81, lid Waalse Gem. 2-4-1713 met attestatie van Dombresson, begr. Walenkerk 30-9-1758 (3de kl.), zoon van Leonard Humbert, auditeur te Genève, later koopman, en Elisabeth Huguetan, ondertr. kerk 1. 3-12-1708 Elisabet Magdeleine de la Boulonnière, geb. Parijs 1679/80, begr. Walenkerk 8-4-1711 (4de kl.), 2. 16-5-1721 Emilie de Superville, geb. Rotterdam 1697/98, begr. Walenkerk 12-11-1781 (3de kl.).

11-3-1711 test. van E.M. de la Boulonnière voor not. de Wilde (N.A. 6457, 219).

24-4-1721 bewijs voor not. van den Enden van f 8000. -, die hij onder zich zal houden (N.A. 8229, 63).

1-7-1739 test. voor not. Pieter van der Gaegh te Rotterdam.

Adressen

30-8-1707 (Gaz.) en 1708 Leidse gracht (bij zijn zwager, zie Bijzonderheden), 30-7-1709 (Gaz.) etc.

[p. 180]

tot 1758 Kalverstraat. Blijkbaar verhuisde hij hier enige malen (begr. Walenkerk 28-11-1714 naast het Franse Koffiehuis, 14-6-1723 bij de Dam, 16-10-1728 over 't Franse Koffiehuis, 30-9-1758 naast 't Franse Koffiehuis). Blijkens het kohier van 1742 betaalde hij f 655. - huur (wijk 25, 3113) en woonde toen naast het Franse Koffiehuis.

Boekhandel

30-3-1705 gildelid, betaalt voor de eerste maal jaarzang in 1707.

15-5-1705 benoemt Jean Henry Huguetan hem tot zijn gemachtigde (zie Marc Huguetan).

29-1-1721 verklaring van Pierre Humbert voor not. Wetstein, dat hij aan de erven van de wed. Pierre Mortier f 8334.18. - schuldig is voor 486 exemplaren van de Bible de Martin in fol. 2 delen, te bet. in 16 halfj. term., waarvan hij echter de vier laatste term. direct heeft betaald (volgens de ordinaris manier van de boekverkopers wordt van die f 2083.14.8 een bedrag van f 906.5. - gerabatteerd, zodat hij f 1177.9.8 heeft betaald). Borg Jean Frederic Bernard. (N.A. 8297, 137; zie ook 138 dezelfde dag, een obligatie van f 5862.4. - voor Pierre Brunel, te betalen in 16 halfj. term.).

1722 ondertekende hij het rekwest over Franse boeken (KS 931).

1737 wordt David Noortheem, 7 jaar knecht bij Humbert en 2¼ jaar bij Bernard, geciteerd om het gilde te kopen. Hij belooft dit begin mei te zullen doen. (G.A. 112). Het gebeurt echter niet.

1742 wordt hij getaxeerd op een inkomen van f 1500.-.

21-24-8-1764 veiling van ongebonden boeken van Humbert (G.A. 139).

Uitgeverij

Van 1708 tot 1742 verschenen een aantal uitgaven met de naam van Pierre Humbert, bijna alle in het Frans, een enkele in het Latijn, o.a. verschillende werken van Jacques Lenfant, Waals predikant te Berlijn.

30-8-1707 ‘Pierre Humbert, libraire sur le Leidse Gragt, donnera dans peu de jours au public les Lettres du cardinal d'Ossat, nouvelle edition, corrigée sur le manuscript original, et augmentée par Mr. Amelot de la Houssaie, d'un grand nombre de notes très-considerables, qui ne se trouvent point dans la derniere edition de Paris de 1697, in 12^o 5 vol.’ (Gaz.). Op 30-12-1707 adverteerde hij de verkoop van dit werk in de Gaz., dat met het jaartal 1708 verscheen. Zoals uit de correspondentie van de Lorme (zie deel I) blijkt, zag deze uitgaaf, waarvoor Marc Huguetan reeds in mei 1698 privilege van de Staten had gekregen, in overleg met de familie Boudot, die de druk van 1697 van Parijs had verzorgd, het licht. Achterin heeft het een ‘Catalogue des livres Latins et François...’. (Zie ook voor adv. en bespr. Nouv. de la rep. des lettres mei 1707, 598, en dec. 1707, 690, Bibl. choisie XVII, 210 en Journal de Trevoux nov. 1707, 2043). Van dit werk verschenen later twee nadrukken. In 1740 adverteerde Humbert nog de uitgaaf van 1708, met de toevoeging: ‘NB. Cette edition est la meilleure & la plus exacte: il en est paru depuis en 1714 & 1732 deux editions contrefaites, remplies de fautes, & sur de méchant papier.’ (Bibl. Germ. XLVII voorin).

27-8-1709 ‘Tot Amsterdam bij Pieter Humbert boekverkooper in de Kalverstraat is gedrukt en werd uytgegeven Vavassoris Opera omnia; Traité du jeu par Jean Barbeyrac 8. 2 vol. Hij heeft onder pars La Suite de la Bibliothèque ecclesiastique de Mr. l'abbé Dupin en sal binnen weinig dagen uitgeven het 15 en 16 deel, behelsende les autheurs du seisième siècle.’ (A.C.). Op 18- en 21-1-1710 adverteerde hij behalve de bovengenoemde werken ook nog de Voyage du Port Royal, l'Acadie, ou de la Nouvelle France, par M. Diereville. (A.C.).

1710-1715 gaf hij deel XV-XIX van de Nouvelle bibliotheque van Du Pin uit (zie Marc Huguetan).

[p. 181]

Voorin deel XIX vindt men een: ‘Catalogue de divers livres concernant l'histoire ecclesiastique, qui se trouvent à Amsterdam chez Pierre Humbert’ (de meeste met jaartallen).

18-11-1713 adverteerde hij verschillende werken van Jacques Lenfant en ook een Abrégé de la vie du duc de Marlborough et du prince Eugène de Savoie, uit het Engels vertaald (A.C.).

15-2-1715 adverteerde hij in de Gaz., dat hij het drukken van 2 delen van de Bibliothèque des dames beëindigd had. Dit werk verscheen echter pas een jaar later bij Du Villard. (Zie deel II, 222).

1716 verscheen bij hem Etat present de l'eglise Romaine dans toutes les parties du monde, Ecrit pour l'usage du Pape Innocent XI. Traduit de l'Anglois (van R. Steele), dat voorin heeft ‘Catalogue de divers livres qui se trouvent en nombre chez Pierre Humbert, libraire à Amsterdam.’

28-12-1718 gunstig advies van overlieden op het verzoek van Louis en Hendrik van Dole en Isaac Vaillant te den Haag en Pierre Humbert te Amsterdam om verlenging van privilege voor de Dictionnaire royal en François et Anglois & Anglois et François par Mr. Boyer, dat zij op een veiling gekocht hebben met het recht van privilege van 24-7-1699. (G.A. 80, 133).

4-10-1720 ‘Pierre Humbert, libraire à Amsterdam, a imprimé et débite un nouveau journal, sous le titre de Bibliothèque Germanique, ou Histoire littéraire d'Allemagne et des Pais du Nord, Juillet, Août, Septembre, 8^o 1 vol., dont il donnera un volume tous les trois mois.’ (Gaz.). Later kreeg dit tijdschrift de titel Bibliothèque Germanique, ou Histoire littéraire de la Suisse et des pays du Nord. Het verscheen in 50 delen en eindigde in 1741. De promotor en eerste redacteur was de reeds meermalen genoemde Jacques Lenfant. (Hatin 218). Uiteraard gebruikte Humbert het voortdurend om zijn eigen uitgaven of uitgaven, waarvan hij restanten had opgekocht (waarbij ook van de Huguetan's), aan te kondigen, daarnaast de nieuwe boeken, die bij hem te koop waren. Nog andere mededelingen deed hij er een enkel maal. Ik geef een voorbeeld: ‘Pierre Humbert, libraire à Amsterdam, ayant appris qu'on avoit contrefait en Suisse l'edition qu'il a publiée en 1718 du Nouveau Testament de Mrs. de Beausobre & Lenfant, 2 volumes in 4^o, avertit les particuliers et les libraires de ne pas se charger de cette edition contrefaite; parcequ'à quelque prix qu'elle se donne, il donnera encore à meilleur marché les exemplaires qui lui restent de son édition, tant en grand qu'en petit papier. On trouve encore chez le même libraire quelques exemplaires des livres suivans, qu'il a imprimé ou dont il a acquis le droit de copie...’ (Bibl. Germ. XLVII, 1740, voorin).

24-4-1723 adverteerde hij enige boeken van Lenfant en deel IV van de Bibl. Germanique, deel V ter perse (A.C.). Pierre Humbert had ook blijkens andere advertenties in de Gaz. veel relaties met Duitsland.

1738 verscheen bij hem ‘Catalogue des livres imprimés chez Pierre Humbert ou dont il a nombre. Ceux marqués d'une* sont avec le droit de copie. A Amsterdam, Chez Pierre Humbert, libraire dans le Kalverstraat. Pour l'année 1738.’ (Op de lijst van 40 pagina's boeken zijn 195 titels gemerkt met*).

Bijzonderheden

30-1-1718 werd Pierre Humbert uitgesloten van het avondmaal van de Waalse Gem., daar hij met zijn dienstmaagd leefde.

De moeder van Pierre Humbert, Elisabeth Huguetan, was de dochter van Jean Huguetan, de oudste oom van de broers, die zich in Amsterdam vestigden. Op 9-6-1698 gaf Leonard Humbert, de vader van Pierre, procuratie aan zijn vrouw, Elisabeth Huguetan, om een huis in Lyon over te dragen aan B. Deville (N.A. 5866, 445 not. Hoekebak). Op 14-10-1705 maakte Leonard Humbert zijn test. voor deze not., waarbij hij zijn zoon Pierre, libraire te Amsterdam, maar toen in Genève, tot erfgenaam benoemde, zijn andere kinderen de legitieme portie gaf (N.A. 5951, 1133). Op

[p. 182]

28-1-1709 werd Leonard begraven in de Walenkerk, komend van het huis van zijn schoonzoon David Salomon de la Boulonnière de la Grange op de Leidse gracht over de Kerkstraat. Op 29-10-1706 was deze 32-jarige koopman, geboren in Parijs, te Amsterdam ondertrouwd met Susanna Humbert, de zuster van Pierre, die twee jaar later dus dubbele zwager van hem werd. Zowel Leonard Humbert als David Salomon de la Boulonnière de la Grange waren relaties van de broers Huguetan en men vindt hun namen meermalen op de afrekening van de broers van 1718.

David Pierre Humbert, de zoon van Pierre Humbert, werd 6-12-1736 poorter als Dirk Pieter Humbert, 8-2-1743 gildelid, in 1748 diaken van de Waalse Gem. Hij werkte samen met zijn vader; o.a. in 1754 wordt gesproken van Humbert en Zoon (KS 362). Of de bovengenoemde veiling van 1764 een einde aan zijn boekverkopersactiviteiten maakte, kan ik niet zeggen. Wel is zeker, dat nog in 1772 een druk van de Ordres & reglemens de la maison des orphelins, des vieillards & des vieilles femmes de l'Eglise Walonne d'Amsterdam (1727 verschenen bij de wed. Jacques Desbordes en 1760 bij la veuve Mortier & fils) bij hem het licht zag. Op 11-4-1775 kreeg hij attestatie naar Zutfen.