De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

Chayer (Pierre).... - 1704, Waals

Leven

Geb. Sedan, lid Waalse Gem. 20-4-1687, begr. Anthonieskerkhof 16-7-1704 (onverm.), zoon van François Chayer, boekdrukker te Sedan, en Marie Descourteaux, tr. 1. Sedan ± 1674 Françoise Piernay, ondertr. 2. kerk 24-3-1691 Anne le Dan, geb. Francheval 1653/54, begr. Westerkerkhof 15-3-1711 (onverm.).

1-6-1687 ondersteuning van hem en zijn vrouw door de Waalse Diaconie met f 100. - ‘par nécessité’, 1697-1698 met f 19.10. -, 1708-1711 met f 201.6.-.

5-7-1704 test. voor not. Hoekebak, waarbij hij aan de kinderen uit zijn 2de huwelijk ieder 5 écus legateert om een ambacht te leren (N.A. 5951).

23-7-1704 inv. nalatenschap voor idem (N.A. 5951).

31-8-1707 scheiding nalatenschap voor not. de Wilde (N.A. 6486, 301).

[p. 72]

Adressen

1691 Elandsgracht, 1-5-1698 Steenhouwerssteeg, 2-7-1698 dwarsstraatje Halsteeg, 1704 Pieter Jacobdwarsstraat, 1704 Slijkstraat (dr.), 1707 (huw. dochter) en 1711 N.Z. Achterburgwal bij de Raamsteeg.

Boekdrukkerij en boekhandel

18-6-1687 poorter als boekdrukker en boekverkoper met vrijbrief, 20-12-1688 gildelid. Hij weigerde jaarzang te betalen van 1693-1699 en betaalde in 1700 voor 8 jaar. De weduwe betaalde tot en met 1709.

Van 1690 tot na de dood van Pierre Chayer zagen verschillende uitgaven het licht met de vermelding ‘par Pierre Chayer’ of ‘de l'imprimerie de Pierre Chayer’. Het zijn Van der Wulp 6629 van 1690, voor 1691 zie D. Du Fresne, Les amours d'Abailard et d'Heloise van 1695, 1697 of 1699 (Gay, Bibl. Nat. en E., zie ook Weller II 56), Nouveau bouclier d'etat et de justice (met opdracht van H.G.P. Preudhomme aan de Staten-Generaal) van 1696, Les amours du comte de Clare met het foute adres ‘A Amsterdam, Chez Pierre Schaier, près la Bourse’ van 1700 en de Satyres nouvelles de monsieur Benech de Cantenac bij de Veuve Chayer, dans le Sleestraat’ zonder jaartal. Ik neem aan, dat de meeste van deze uitgaven, die hetzij tot het lichtere genre behoren, hetzij anti-Frans zijn, een gefingeerd adres hebben. Verschillende hebben als vignet de sfeer.

1-5-1698 ‘Un particulier a fait imprimer la traduction Françoise du livre latin de Ratramne autrement Bertram prêtre touchant le corps et le sang du Seigneur auteur non suspect, et témoin de la foi de l'Eglise au IXe siècle. Avec le moyen facile pour réunir tous ceux qui se disent Chrétiens. On trouvera ce livre chez Pierre Chayer qui l'a imprimé dans le Steenhower-steeg à Amsterdam (Gaz.).

2-7-1698 verklaring van Louis Duval (zie aldaar) over drukken door Chayer.

15-7-1698 proc. voor not. Hoekebak aan David Roger, boekdrukker te 's Gravenhage, om van de weduwe of erfgenamen van Jean François du Four, in zijn leven nouvelliste te den Haag en elders, te vorderen, wat deze hem nog verschuldigd was (N.A. 5866).

1704 drukt de weduwe voor de Lorme (zie deel II).

23-7-1704 inv. van nalatenschap voor not. Hoekebak. De inboedel getaxeerd op f 174.15. -, de drukkerij, bestaande in twee persen etc. (preciese opsomming) op f 390.8. - (N.A. 5951).

31-8-1707 scheiding van nalatenschap voor not. de Wilde. Activa f 633.8. -, passiva f 330.-. Van de te verdelen f 303.8. - gaat de helft naar de weduwe, f 120. - naar de twee kinderen uit het tweede huwelijk, zodat f 31.14. - ter verdeling overblijft onder de vijf kinderen. (N.A. 6486, 301).

Bijzonderheden

Over de drukkersfamilie Chayer uit Sedan vindt men nadere gegevens in een opstel: Les ateliers typographiques de François Chayer à la Ferté-sous-Jouarre et à Sedan (Le Livre et l'image 1893 Paris I, 154-162).

6-5-1699 legde Pierre Chayer een verklaring af over een erfenis van f 100. - voor de kinderen uit zijn eerste huwelijk. Hem werd toegestaan, dit geld te gebruiken om het in zijn sobere staat te besteden tot kost, kleren etc. (KS 124, vergel. ook acten not. Hoekebak 18-11-1698 en 10-4-1699, N.A. 5868 en 5869).

20-3-1711 kwam Philippe Chayer, ged. 27-11-1695, in het Walenweeshuis. Hij werkte toen bij Assuerus Lamsvelt, drukker op de Anjeliersgracht. Juni 1711 werd hij voor 5 jaar besteed bij Hendrik Bruin (voor resp. 12, 18, 24, 30 en 36 st. per week). Op 19-4-1715 kochten regenten gereedschappen voor zijn werk voor f 3.15. - en 1-5-1716 gaven zij hem toestemming voor zich zelf

[p. 73]

te werken, mits 36 st. per week betalende en ook zijn achterstand van 4 à 5 weken. Daar hij weigerde te betalen en een slecht voorbeeld gaf, kreeg hij bij zijn vertrek uit het weeshuis niet de gebruikelijke giften. Op 2-2-1718 werd hij lidmaat van de Waalse Gem.