De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

Boom (Hendrik) 1644-1709, Geref.

Leven

Geb. 10, ged. Noorderkerk 12-6-1644, begr. Oude Kerk 1-4-1709 (1ste kl.), broer van vorige, ondertr. kerk 1. 3-5-1670 Susanna Veris, ged. Zuiderkerk 10-9-1645, begr. Zuiderkerk 15-9-1676, dochter van Pieter Melchertse Veris, apotheker, en Janneke Sladus, 2. 9-7-1682 Sara van der Burgh, geb. Amsterdam 1641/42, 3. 6-4-1684 Sara Grouwels, geb. Nijmegen, begr. Oude Kerk 19-2-1697, weduwe van Eduard de Wit.

8-4-1671 test. voor not. Baers (N.A. 3755).

2-7-1682 huw. voorw. voor not. Staffmaker Varlet (N.A. 4742, 326).

7-6-1707 test. voor not. Emaus ten Bergh (N.A. 5674, 361).

Adressen

1670, 1684 Singel (blijkens kohier 1674 in het huis van de familie), 1697 en 1709 Keizersgracht over de Westerkerk.

Boekhandel

27-1-1670 gildelid als boekverkoper.

1667, 1669-1672, 1674-1689, 1691 boeken van hen op de Messe (KS 1466).

1675 etc. overman van het gilde.

1668 tot 1680 dreven Hendrik Boom en Dirk Boom samen de boekhandel, sedert 1680 Hendrik Boom en de weduwe Dirk Boom, tot 1709 toe.

[p. 32]

1671 etc. boekenveilingen gehouden door deze firma (KS 67-68 en ook A.C. 16-6-, 7-7-, en 4-9-1674, 10-4-, 24-6-, 10-7- en 16-9-1677).

1677-1681 pachtten ze een winkel op het Binnenhof te den Haag en hielden daar veilingen, van 1681-1686 hun meesterknecht, Abraham Troyel, die op hun naam veilingen ‘in officina Boomiana’ hield (Kossmann 34-35).

7-6-1707 legateerde Hendrik Boom aan zijn neef Jan Boom ‘zijn testateurs partie van het opstal van de winckel, soo onder als boven in het huys bij de Jan Roonpoortstoorn, daer de winckel eygentlijck gehouden en gedaen wordt, mits gaders in de eysere pars, ende in alle het boeckbinders gereeschap.’ Na zijn dood zullen de zaken tot 1 januari van het volgend jaar gewoon voortgang hebben. Daarna zal Jan Boom voor f 5000. - van de inventaris aan boeken mogen overnemen, waarvoor hij een obligatie zal verlijden en 4% interest zal betalen. Tot executeur benoemt hij o.a. Rombertus Goethals.

1-5-1709 proc. voor not. Emaus ten Bergh van Johanna Veris, weduwe Dirk Boom, en de kinderen van Hendrik Boom op hun zoon en neef Jan Boom om de winkel en boeknegotie te drijven (N.A. 5675, 325).

1-10-1709 veiling van gebonden boeken (o.a. atlas Blaeu), 19-5-1710 van ongebonden Latijnse en Franse boeken, 11-8-1710 van eigen gedrukte en vreemde sorteringen van Hendrik en de wed. Dirk Boom (A.C. 12-9-1709, 28-1-, 15-5- en 26-7-1710).

6-12-1710 schuldbekentenis voor not. Emaus ten Bergh van Jan Boom voor Pieter Holthuysen, getr. met Johanna Elisabeth Boom, en Jacobus van Poolsum, getr. met Susanna Boom, ieder f 2500. - (N.A. 5676, 893 en 897).

4-10-1712 fiat van schepenen op rekwest van de kinderen van Hendrik Boom en de kinderen van de wed. Dirk Boom, die verzoeken ter liquidatie van de compagnie van boeknegotie van hun vader en moeder te mogen overgaan tot de verkoop van ongebonden boeken, die Jacobus Mocque, in leven boekverkoper te Leiden, als onderpand voor een schuld van f 400. - heeft gegeven, toen hij in 1689 naar Frankfort ging, waar hij is gestorven, zonder dat zijn zaken sedertdien door iemand zijn afgedaan (R.A. 817, 181vo).

25- en 26-10-1712 veiling van de restanten van Hendrik Boom en de wed. Dirk Boom en de wed. Petzold en Le Grand (G.A. 89).

30-3-1716 veiling van de erven Boom (G.A. 93).

19-9-1719 scheiding voor not. Emaus ten Bergh tussen de kinderen van de wed. Dirk Boom en de kinderen van Hendrik Boom van de compagnie, die opgehouden is met de dood van Hendrik Boom. De eersten krijgen het huis op het Singel. Gemeen blijft o.a. de helft van de copie en platen van de Anatomie van Bidlo, die de comparanten met de erfgenamen van Adriaan Verwer samen bezitten, enige afgedrukte exemplaren van de 6 laatste delen van de Hortus Malabaricus en enkele vorderingen op familieleden. (N.A. 5680).

Uitgeverij en boekdrukkerij (?)

1654 tot 1669 verschenen een aantal uitgaven met de naam van Jan Hendricksz (Boom) en van diens weduwe. Daarnaast zagen echter ook twee uitgaven, in 1663 en 1664, met de naam van Hendrik Boom het licht (U.B.A.). In 1657 (KS 1466), 1659, 1660 en 1664 verschenen werken met de naam van Henricus Dendrinus. Men neemt aan, dat deze identiek is met Hendrik Boom. Gezien diens jeugdige leeftijd (in 1657 13 jaar) lijkt het mij niet waarschijnlijk, dat hij bedoeld is. Vermoedelijk waren het echter wel drukken van de vader Jan Hendricksz (Boom). Met diens naam verschenen in 1656 en 1661 uitgaven van Stephanus Curcellaeus. De uitgaaf van Henricus Dendrinus van 1659 betrof ook een werk van Stephanus Curcellaeus, Quaternio dissertationum

[p. 33]

theologicarum adversus Samuelem Maresium. Het werd op 1-7-1661 door het Hof van Holland verboden (KS 1181). Van een vervolging van de familie Boom te Amsterdam vond ik niets.

1668-1680 gaven Hendrik en Dirk Boom, van 1681-1708 Hendrik en de weduwe Dirk Boom tezamen uit vooral in het Latijn, maar ook in het Frans en Hollands en een enkele uitgaaf in het Duits.

1673-1686 verscheen bij hen de Mercure Hollandois over de jaren 1672-1684.

24-6-1677 adv. van druk en uitgaaf van verschillende werken van Mr. Simon van Leeuwen, o.a. tezamen met Joan van Gelder te Leiden van de Censura forensis, verder van La Vie et actions memorables du Sr. Michel de Ruyter, van de Mercure Hollandois de l'an 1672, 1673, 1674, 1675 en van de Thesaurus selectorum numismatum antiquorum... auctore Jacobo Oiselio Ic. cum 118 figuris aeneis. In 4. (A.C.).

1680-1681 waren zij o.a. in contact met J. Lijserus over de uitgaaf van zijn werken over de polygamie en werden op 25-1-1681 veroordeeld tot een boete van f 500. - wegens het drukken van de Memoires van Louis Aubery (Schoutsrol). Waarschijnlijk hadden zij, hoewel zij in 1681 het contract van de meesterdrukkers niet tekenden, wel een eigen pers ter beschikking. (Knuttel V 41, KS 72-83 en Maandblad Amstelodamum 1963, 78-80).

10-9-1681 overeenkomst voor not. Venckel tussen Mr. Andries van Swaanswijck, advocaat voor het Hof van Holland, en Hendrik Boom over een boek in folio, genaamd Bellum juridicum ofte den oorloch der advocaten, verzameld door de eerste. Boom zal het op zijn kosten laten drukken in 4^o en op hetzelfde papier of beter met dezelfde letter of groter dan bij het Rooms-Hollands recht van Mr. Simon van Leeuwen, de laatste druk. Hij zal van Swaanswijck daarvoor betalen 30 st. voor elk gedrukt vel, welke betaling zal geschieden telkens wanneer een alphabet of 23 vel van het werk gedrukt zullen zijn, hetzij in boeken hetzij in geld, ter keuze van S. Correctie zal door Boom geschieden. Als Boom privilege wil vragen, zal dit op zijn kosten geschieden. Van S. zal 25 exemplaren, waarvan 6 gebonden, krijgen en belooft daartegenover van 1 oktober af regelmatig copie te leveren. (N.A. 3020).

1686-1706, zie Blaeu.

11-1-1700 ongunstig advies van het gilde aan burgemeesters op het verzoek van Pieter de Veer om privilege voor de werken van Vondel, waardoor Hendrik en de wed. Dirk Boom, Jan de Wees, de wed. Gijsbert de Groot, Andries van Damme en Lamsveld geschaad zullen worden (G.A. 52).

1701 ongunstig advies van het gilde op het verzoek van Laurens van der Wielen te Schiedam om privilege voor een Nederduitse bijbel in 4^o, met opgaaf van algemene bezwaren tegen het verlenen van dergelijke privileges en speciale bezwaren voor Hendrik en de wed. Dirk Boom, die reeds vele jaren bijbels in 4^o drukken en nu met een nieuwe druk bezig zijn (G.A. 87, 4).

Bijzonderheden

1-3-1701 Hendrik Boom de Jonge, zoon van Hendrik Boom, poorter als boekverkoper, 30-1-1702 gildelid, 8-5-1703 begr. Zuiderkerk komende van de Keizersgracht over de Westermarkt.

21-2-1710 Susanna Boom, de dochter van de overledene, ondertrouwt met Jacobus van Poolsum, boekverkoper te Utrecht.