Walden in droom en daad

Walden-dagboek en notulen van Frederik van Eeden e.a. 1898-1903

[Hs. F] Vergadering van 22 Sept. '02.

Aanwezig: Aafjes, Trijntje, De Boer, Jo Tromp, De Koe, Bouke, Mina, Heller, Van Eeden, Tromp.

1. Van Eeden zegt dat hij in De Pionier eene mededeeling heeft gedaan welke werkkrachten hier bepaald noodig zijn. Hij heeft er bijgevoegd, dat aspiranten op een zeker loon kunnen rekenen, indien zij hier niet blijven. Goedgevonden.

2. Schoorl heeft meegedeeld aan De Koe, dat hij in Haarlem eene apotheek wil oprichten en dus niet hier komt. Van Eeden had eerst gemeend Schoorl aan te moedigen, om dit besluit te laten varen, doch men vindt het toch beter, nooit iemand te vragen, hier te willen komen.

3. Tromp vraagt of Looienga ook niet eene zekere som moet ontvangen, evenals indertijd Dieterman, toen die twee weken in den tuin had gewerkt. Heller zegt dat D. direct al gevent heeft en daarbij getrouwd was. Men betwijfelt daarbij of L. meer dan de kost hier verdiend heeft. Besloten wordt niets te geven.

4. Ducro uit Lunteren gaat daar vandaan en zoekt uit nood weer eene betrekking in de maatschappij. Hij komt ieder geschikt voor. Van Eeden zal hem daarom schrijven, nog eens hier te komen ter

[p. 172]

nadere kennismaking.

5. De Koe weet een meisje, Ida Klinger, die genegen zou zijn, hier te komen. De behoefte aan vrouwelijke werkkracht is reeds vroeger (9 Sept.) vastgesteld. Goedgevonden wordt dat De Koe haar zal vragen, hier ter nadere kennismaking een tijdje te komen logeeren.

De Pionier: Het orgaan van de vereniging G.C.B. Aanvankelijk had het christen-anarchistische Arbeiders-Weekblad een aparte rubriek voor haar opengesteld. Vervolgens probeerde men tot een samensmelting te komen met de Internationale Broederschap en het blad Vrede uit te breiden tot orgaan van G.G.B. Toen dit mislukte werd besloten een eigen blad op te richten. De naam zou Gemeenschappelijk Grondbezit zijn, maar werd op het laatste ogenblik veranderd in De Pionier. Tot de uitgave van dit blad werd besloten op Hemelvaartsdag 1902. Het werd bij de drukkerij ‘Vrede’, van de I.B. gedrukt, maar stond geheel onafhankelijk van het orgaan Vrede, dat daar eveneens van de pers rolde. Wel werd Felix Ortt van beide bladen redacteur. De Pionier zou om de veertien dagen verschijnen, het eerste nummer kwam uit op 7 juni 1902.

Reeds in dit nummer bleek het verschil in opvatting aangaande kolonisatie tussen Van Eeden van Felix Ortt. De eerste toonde meer belangstelling voor het stoffelijk streven: de economische belangen, de tweede voor het geestelijk ideaal: de verbreiding van de praktijk der Liefde (zie 31.III.1900).

Toen De Pionier teveel onder de invloed van de geest der Broederschap dreigde te komen, werd Ortt in januari 1903 van zijn redacteurschap ontheven en kwam Van Eeden op zijn plaats. Hij liet het blad wekelijks uitkomen en redigeerde het tot oktober 1907. Niet lang daarna werd De Pionier maandblad; de opheffing vond plaats in 1912. Het maandblad Vrije Arbeid van de afdeling G.G.B. Amsterdam volgde haar op.

Van Eeden verdedigde zich in De Pionier tegen de aanvallen der sociaal-democraten (o.a.J. Saks: ‘De pionieren van Bussum’ in De Nieuwe Tijd, 1902) en van eigen bondgenoten (o.a. Ortt en Kylstra). Het blad bevat voorts talrijke gegevens over de interne geschiedenis van de produktie- en consumptiecoöperatiebeweging.

eene mededeeling: In De Pionier van 27 september werden een bakker en een of twee tuinlieden gevraagd. Er stond duidelijk bij vermeld, dat ze vakbekwaam moesten zijn, voor onervaren arbeiders was in de kolonie voorlopig geen plaats.

Ducro: Kolonist uit Lunteren. Hessing, de vertrekkende leider van de kolonie te Lunteren, schreef op 27 september aan Van Eeden over de jongens Ducro. Ze waren z.i. niet zulke flinke werklui, maar liepen wel warm voor de zaak. Vooral onder goede leiding zouden ze tot hun recht

[p. 173]

kunnen komen, bovendien toonden ze zich met zeer weinig tevreden. Lunteren: In 1900 was in Lunteren op 6 ha. laagveen een kolonie tot gemeenschappelijke grondbewerking opgericht. Men legde zich vooral toe op boomkwekerij en fruitteelt. De eerte kolonisten waren: J. Hessing (leider, architect en familielid van Van Eeden) en de kweker W. Kat. Zij woonden in kleine huisjes, er werd geen gemeenschapshuis gebouwd. Op 8 november 1901 bezocht Van Eeden ‘de derde kolonie’, zoals hij haar noemde (Midlaren was de vierde), en uitte in zijn Dagboek zijn tevredenheid over deze ‘gezonde kiem met een practisch man aan 't hoofd’. Toch heeft ook Lunteren niet lang bestaan. In augustus 1902 besloot Hessing zich terug te trekken. Hij vestigde zich aan het eind van het jaar zelfstandig in de Horstermeerpolder, Kat en zijn huisgenoten alleen achterlatend.

de maatschappij: Uit een uitspraak als deze moge blijken dat Walden en andere kolonies het begin van een alternatieve gemeenschap vormden. Men stelde zichzelf tegenover de ‘kapitalistische’ maatschappij.

Ida Klinger:?

vraag naar eieren: Aan het bijkopen van eieren werd reeds aandacht besteed in de verklaring gegeven bij 25.X.1901.