Walden in droom en daad

Walden-dagboek en notulen van Frederik van Eeden e.a. 1898-1903

[p. 121]

[Hs. A′] Vergadering van 25 Sept.

Aanwezig: M. van den Bosch, De Boer, Meyer, Van Riet, Van Walen, Hooftman, Jan de Graaf, Katharina Jochems, Van Eeden, Vervloet.

Eierhandel komt ter sprake. Besloten dat geen eieren meer gekocht zullen worden voor de verkoop.

V.E. draagt voor een plan tot reglement. En verzoekt De Boer en De Graaf hem ter zijde te staan. Meyer maakt een weinig bezwaar omdat hij niet geneigd is vroeger op te staan. Van Walen komt op tegen keuze der personen en noemt Meyer en De Graaf. Hij is tegen ‘De Boer’ omdat hij die te bazig vind. Meyer komt in verzet tegen 't ongelijke loon. Jan de Graaf stelt dan voor zijn eigen loon tot ƒ 2. - te verminderen.

V.E. raadt aan deze zaak in vrede te overleggen en vooreerst een proef te nemen.

Vergadering van 25 Sept.: Opvallend is het hiaat tussen 7 juli, de laatste persoonlijke aantekening van Van Eeden, en 25 september, het eerste vergaderverslag. Van Eeden maakte van 15 tot 24 juli een Rijnreisje met Martha en de jongens. Kort daarna, in de eerste helft van augustus, werden zijn vrouw en Hans ernstig ziek, zodat hij hen volledig moest verzorgen. Tenslotte ging hij aan het eind van die maand met zijn gezin naar Noordwijk om daar wat bij te komen. Eenmaal terug op Walden, op 5 september, schreef hij vol goede moed in zijn Dagboek: ‘Ik wil ook nog een veel strenger orde in mijn leven. En ook op Walden.’ Wellicht is uit dit voornemen het besluit gegroeid om voortaan de vergaderingen op Walden keurig te (laten) notuleren. In ieder geval zal dit ook verband gehad hebben met de aanstaande oprichting van G.G.B. (20 oktober). Besloten dat geen eieren meer gekocht zullen worden voor de verkoop: Dit was in strijd met de doelstellingen. De toeleg was immers zoveel mogelijk voor eigen behoefte te produceren en alleen wat te veel was tegen marktprijs te verkopen. Op deze wijze kon men zich onafhankelijk maken van de kapitalistisch ingestelde maatschappij, aan haar misstanden ontkomen en haar op den duur - naarmate de beweging zich uitbreidde - zelfs uitroeien (aldus Van Eeden in Waarvoor werkt gij? - 1899). Met inkoop voor de verkoop kwam men teveel in kapitalistisch vaarwater. Geld was echter vooralsnog onontbeerlijk. Behalve eieren werden kippen, honing, groenten en vruchten aan de buitenwereld verkocht, waardoor men destijds het per jaar en per persoon benodigde kasgeld van ƒ100, - binnen kreeg.

[p. 122]

een plan tot reglement: Van Eeden had eind 1900, toen hij verwachtte dat G.G.B. spoedig zou worden opgericht, ontwerp-statuten vervaardigd. Ter toelichting en aanvulling maakte hij vervolgens een huishoudelijk reglement. De invoering had echter niet meer zo'n haast toen de oprichting van G.G.B. op 3 februari 1901 mislukte. Sinds 15 september was zij echter weer ophanden en kwam het concept huishoudelijk reglement voor Walden (sindsdien officieus een ‘collektieve coöperatie’) op tafel. De inhoud ervan is niet bekend. Uit de reacties blijkt dat de bestuursverkiezing en de regeling van lonen en arbeidstijden aan de orde waren. De vaste werkers bleken beter betaald dan de kolonisten en de werkdag zou om half zes 's morgens beginnen.

't ongelijke loon: De arbeiders, die in 1898 en 1899 op een bepaald werkloon waren aangenomen (de zgn. vaste werkers, zoals Van Riet, De Graaf en Aaltje Bakker) verdienden meer dan de kolonisten. De Graaf noch Meyer had vrouw en kinderen, maar de een verdiende ƒ 6,-, en de ander ƒ 2, - per week. Dit onderscheid kon niet langer blijven bestaan en nam ook steeds meer af doordat de vaste werkers allengs zelf om gelijkschakeling vroegen.