Journaal. Deel 3, boek 6

Bijlage II.

(bl. 175.)

INSTRUCTIE voor den Hooch geboornen Fursten ende Heere Henrick Frederick, geboren Prince van Oraignien, Grave van Nassau etc., sampt die Edele, Erntfeste ende discrete Herman van Wittenhorst, Heere tot Sonsfelt ende Waelwijck, Johan van Santen, Heere tot Middelhernisse, hierbevoorens mede gecommitteerde ter vergaderinge der Heeren Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, Raedt ter Admiraliteyt in Zeelant ende in den Raede van Vlaenderen, ende Egbert Alberda tho Slochteren opt Sandt ende Mensingeweer, mede gecommitteerde ter vergaderinge vande voorsz. Heeren Staten, Gesanten van deselve Heeren Staten Generael.

I. De voorsz. Gecommitteerden zullen haere reyse vorderen over Dillenburch, ende aldaer begroeten den Welgeboren Graeff Johan van Nassau den ouden etc.,

[p. 248]

ende naer overleveringe van haere brieven van credentie ende gedaene complementen, opte naevolgende poincten begeren zijnder L. goeden raedt ende advis. Ende indien Zijne L. zelffs mede tot Heydelberch soude reysen, zullen in alle handelingen ende occurrentien desselfs goeden raedt gebruycken. Tot Heydelberch aengecomen zijnde, zullen aen Sijne ende Haere Churf. H^den doen de behoorlicke reverentie ende gebiedenisse vande Heeren Staten Generael, mit congratulatie vande geboorte vanden jongen Furst ende Heer, daermede Godt den Heer belieft haer Churf. H.^den te vervruechden, inder bester forme.

II. Sullen verclaren, dat de Heeren Staten Generael voor een sonderlinge eere aengenomen hebben Haer Churf. H^den goede beliefte, omme mede als getuygen genodicht te wesen, over den christelijcken doop vanden Hoochgemelten jongen Furst ende Heer, ende sullen daer voorn. Haar Churf. H^den in de beste forme bedancken.

III. Sullen voortz nu alles wes dese zaecke naer het gebruyck der Christelijcke gereformeerde kercke aldaer ende Haer Churf. H^den hoff vereyscht, van wegen de Vereenichde Landen assisteren, ende ter eeren doen naer behooren.

IV. Sullen daer nae aen Haere Churf. H^den mit behoorlicke reverentie offereren die presenten bij den Heeren Staten Generael totte memorie van dien geordonneert, ende aende selve versoucken deser Landen saecke te continueren haere goede gunsten ende faveuren, ende dselve mitsgaders den ingesetenen van dien te houden in gunstige recommandatie.

V. Sullen bij de beste gelegentheyt Sijne Churf. H^t particulierlick bedancken vande gunsten, faveuren ende assistentien, die deze Landen, zoo van Sijne Churf. H^t zelffs, als deur Zijne Churf. H^ts goede directie hebben genooten, ende namentlick voor tgheene bij de zelve in de naeste twee jaeren tot deser Landen behulp datelick is gedaen, ende te wege gebracht, ende Sijne Churf. H^t bidden hem niet te willen laeten verdrieten daerinne te continueren, als wesende Godes ende der gemeene Christenheyts zaecke.

VI. Sullen Sijne Churf. H^t informeren vande gelegentheyt ende staet deser Landen zaecken, de gemeene defensie derzelver aengaende, ende namentlick dat de Vereenichde Landen in desen loopende jaere tot beleyt vanden oorloge te water ende te lande meer als vijftich mael hondert duysent Rijcxdaelders aen lasten zullen hebben te dragen ende supporteren.

VII. Verthonen, dat Sijne Churf. H^t nae zijnen hoochwijsen verstande lichtelick kan oordeelen mit wat beswaernissen bij dese landen deselve lasten moeten gevonden worden, daer van zij oock sommiere onderrechtinge zullen doen, besluytende dat henluyden tot vervullinghe van een partie van dezelve lasten de liberale handt vande Christelijcke potentaten, Chur ende Fursten, ende andere Rijcxstenden ten hoochste noodich is.

VIII. Zullen bij de beste middelen doen verstaen, hoe veel den Chur ende Fursten, ende andere Stenden des Rijcx daer aen gelegen is, dat de Vereenichde Landen mogen worden gehanthout, omme de Spaensche ambitie, ende heerschinge te

[p. 249]

wederstaen, ende thooft te bieden, gelijck zij nu 29 jaren mit groote constantie ende overwinninge van veele difficulteyten zeer loffelick hebben gedaen, ende daerinne Godes genade ende zegen gestadich genoten.

IX. Ende zullen versoucken dat daeromme Sijne Churf. H^t genadichstlick believe voor den aenstaenden jaere tijtelick een goede subsidie den landen te accorderen, ende andere Chur ende Fursten ende Stenden des Rijcx deur sijne authoriteyt ende hoochste beroupinge in den Heyligen Rijcke te bewegen omme van gelijcken te doen.

X. Overwegende dat zulcke tijtelicke assistentie niet alleenlick haer Churf.

H^den, furstel. Ex^cie ende andere Rijcx Stenden eerlick ende deze Landen ten hoochsten noodich is, maer zelffs voor Haer Churf. H^den ende furstel. Ex^cie ende andere Stenden verseeckerlick dienstelick ende prouffitelick.

XI. Aengesien deze Landen (hebbende zoo lange jaeren mit soo groote constantie ende onveranderlicke resolutie de Spaensche ambitie ende tyrannie het hooft geboden, ende daertoe soe rijcke middelen te wege gebrocht, noch geresolveert blijvende het uyterste te doen) deur faulte van behoorlicke ende tijtelicke assistentie in swaericheyt vallende (des den goeden Godt verhoede) geschapen waere, dat de Spanjaerts datelick souden trachten tot ruine vande Cristelicke kercke van Duytslandt, verdruckinge vande Duytsche loffelicke vrijheyden ende veranderinge vanden geheelen staet in Duytslandt, twelck zij over lange niet alleen beslooten, maer in de voorleden jaeren int werck te stellen begonst hebben.

XII. Ende dat t’selve mitte wapenen alsdan te wederstaen soude (boven groote gevaeren ende schaden) seer beswaerlick, ende soe costelick vallen, dat althans mit het vijftichste deel bij tijtelicke assistentie aende Heeren Staten verstrect, de zaecken veel dienstelicker ende seeckerlicker kunnen beleyt worden.

XIII. Sullen in specie remonstreren de overgroote costen, die gedaen sijn bij de Spaenschen tot veroveringe vande stadt van Oosteynde. ende wat excessive costen van deser zijde gedaen zijn tot behoudenisse vande zelve stadt, ende dat d’selve costen voor den loopende jaere van deze zijde zullen excederen die somme van vijff hondert duysent rijcxdaelders.

XIV. Zullen mede verthonen die importantie vande voorz. stadt, ende hoe veel daer aen gelegen is, dat die niet en valle in der vianden handen, ende daer vuyt besluyten, dat te meer noodich is, een extraordinaris liberale assistentie, omme zulcke exploicten bij de hant te mogen nemen, waerdeur den viant mach gedrongen worden de voorsz. stadt te verlaeten.

XV. Sullen oock verthonen mit wat promptitude de Heeren Staten in den jaere negen ende tnegentich int midden van haere benautheyden ende swaere lasten hebben gesecundeert ende de hant geboden aen des rijcxs leger, ende t’selve geassisteert mit alle sorten van behouften, daer van een groote partie noch onbetaelt staet, ende zullen bij alle middelen arbeyden omme d’selve betalinge te mogen consequeren, ende daertoe Sijne Churf. H^ten authoriteyt ende intercessie versoucken aende fursten voor den welcken het voorsz. verschot is gedaen.

[p. 250]

XVI. Indien versocht wort verclaringe wat de Heeren Staten voor den aenstaende jaere voor een behulp ofte assistentie souden begeren, zullen daerop verclaren, dat zoo verre de Chur ende Fursten souden goet vinden, dat de Heeren Staten het oorloge souden vueren tusschen Maes ende Rhijn, omme den viandt te brengen in poincten, dat hij opte reviere vande Maze soude mogen gestuet ende opgehouden worden, dat in sulcken gevalle noodich soude wesen twee legers te onderhouden, ende de costen van twee legers te supporteren, te weeten het eene tusschen Maes ende Rhijn, ofte opte Maze, ende het ander in Brabant ofte Vlaenderen, waertoe voor den aenstaenden jaere totte costen van ongeveerlick een derdendeel van het eene leger mitten aencleven van dien wel noodich soude wesen een behulp van vijff hondert duysent Rijcxdaelders, waermede men den vijant oock soude verhoopen in dien quartiere soo cort te houden, dat hij op des Rijcx bodem niet en soude mogen attenteren.

XVII. Maer indien Chur ende Fursten alsnoch niet geresolveert en zouden wesen tot zoo groote ende notable assistentie (die men soude verhoopen tot des Rijcx merckelicke dienste ende verseeckeringe te doen strecken) zullen instantie doen, dat voor den aenstaenden jaere de Landen mochten worden geassisteert ten minsten mit twee hondert duysent Rijcxdaelders, ofte soo veel meer ofte min als uyterlick sel wesen te impetreren, ende zullen beloven die tot zulcken dienste te doen verstrecken, dat Chur ende Fursten ende andere Rijcx Stenden daervan zullen hebben redenen van contentement.

XVIII. Indien yet voorgeslagen zoude worden vande zaecke van Berck zullen hen houden in de limiten vande brieven diesangaende geschreven «in terminis generalibus».

XIX. Ende soo eenige saecken souden mogen voorkommen, die niet bedacht en zijn, zullen bij de beste ende bequaemste middelen daerinne onbegrijpelick antwoorden, zulcx als zij tot der Landen meesten dienste zullen bevinden te strecken.

XX. Sullen alle Churfursten, Fursten ende Heeren, die zij aldaer zullen vinden, ofte haere Gesanten begroeten, de complementen doen, dese Landen zaecken recommanderen, ende oock vande zelven assistentie ende behulp vorderen, nae dat zij tot der Landen meesten dienste zullen oordeelen te strecken.

XXI. Van gelijcken zullen d’voorsz. gecommitteerden te samen ende bijsonder int wederkeeren den Lantgrave van Hessen ende den Hartoch van Brunswijck begroeten, ende nae gedaen complementen aenden selven ten eynde voorsz. versouck doen in de beste forme.

Aldus gedaen ter vergadering etc. den 23^sten Octobris 1601.