Brieven (herziene editie)

E. du Perron
aan
Soejitno Mangoenkoesoemo

Meester Cornelis, 31 juli 1938

Mr. Cornelis, zondag.

Waarde Heer Soejitno,

Wij waren gisteravond bij de uitvoering van Taman Siswa^1. en ik kan niet anders zeggen dan dat ik verrùkt ben van de verrassend-aardige (oude) kinderspelen. De heele sfeer was trouwens uiterst sympathiek. U kent mijn ‘temperament’ nu wschl. al voldoende om te weten dat ik weinig liefde hebben kan voor het ‘halfzachte’, of het al uit de oudheid komt of uit de moderniteit - laat ons zeggen: of het al zg. boeddhistische theosofie is of Oxfordgroepeeringen, - maar in wat wij gisteravond gezien hebben, overheerschten stijl en bekoorlijkheid, veel natuurlijkheid ook (in de kinderspelen, die niet gestyleerd waren als de dansen). Er is een buitengewoon charmant hoofdstuk in Gérard de Nerval's Sylvie (Nerval was een romanticus uit den tijd van Hugo en Musset, die zichzelf heeft opgehangen), waarin hij kinderliedjes en rondedansen ophaalt uit zijn jeugd, verloren gegane spelen uit ‘Ile de France’. Ik heb nooit bij eenige vertooning zoo sterk de smaak teruggeproefd van die blzn., als gisteravond bij die oude javaansche kinderspelen. Het zou toch inderdaad jammer zijn als dergelijke dingen verloren gingen, eig. uit angst en onzekerheid bij de moderne Javanen - dwz. omdat zij bang zouden zijn daardoor minder hard, weerbaar, reëel enz. te worden. Het meest rëele leven heeft behoefte aan poëtische oasen. Let wel, het is een harde, cerebrale cynicus (mijn etiket in de nederl. literatuur) die u dit schrijft, niet Augusta de Wit of zoo.

Wij praten hier nog over, ook met den heer Amir Sjarifoedin,^2. Zaterdag. Maar komt u liever 's avonds tegen 8 uur, dan zijn we minder aan tijd gebonden en kan 't duren zoolang het duurt. Zullen wij zóo afspreken?

Ziehier onderwerpen waartegenover u, in essay-vorm of in dagboekvorm (voorloopig) uw standpunt, zoowel beredeneerd als met gevoelsoverwegingen, zou kunnen vaststellen:

a.	De Hindoe-Jav. cultuur - wat denkt u van de Boroboedoer, de Ramareliefs v/d Prambanan, de beelden v. Singasari; de dansen, enz. - Ieder apart behandelen.
b.	De Nederlandsche koloniale belletrie. Ik zal u daarover 't noodige materiaal leveren!
c.	Multatuli. Zoonoodig vergeleken met Romain Rolland bijv.
d.	De ‘praktische’ geest van uw (jonge) kameraden.
e.	De levende cultuur v. Bali en de traditioneele, min-of-meer broeikascultuur, van Solo en Djokdja.
f.	Het karakter en de cultuur van de Soedaneezen.

Over dit alles moet een Javaan zich uitspreken, juist niet op de alleen-maar-wetenschappelijke manier van holl. geleerden à la Pigeaud.^3. En last not least, wat denkt u precies (genuanceerd) van de Comp.-mentaliteit van Coen en Speelman, - van Troeno Djojo en Soeropati.^4. Kunt u die 2 laatste figuren psychologisch verklaren? (Pràcht-essay steekt daarin!) - En is 't niet gek dat in de zaal gisteravond de portretten v. Dipo Negoro en Soekarno^5. aan den muur hingen, terwijl onderwijsverbod intreedt als kinderen ‘India merdika’^6. zingen? -

Tot nader.

Uw EduP.

1. Naam van een inheemse scholengemeenschap, opgericht door Ki Hadjar Dewantoro , waar onafhankelijk van het gouvernement een op de Javaanse tradities geënt onderwijs werd gegeven.

2. Amir Sjarifoedin (1907-1948), advocaat te Batavia, één van de leiders van de in 1937 opgerichte Gerakan Rakjat Indonesia (Gerindo), een inheemse nationalistische partij met een democratisch-socialistische koers, na de Tweede Wereldoorlog ondermeer premier van de republikeinse regering. Hij werd gedood tijdens een opstand van een door hem gesteunde communistische beweging.

3. T.G.T. Pigeaud (1899-1988), Nederlands oriëntalist en kenner van de Javaanse geschiedenis, die als taalambtenaar belast was met de bewerking van een Javaans-Nederlands woordenboek.

4. Troeno Djojo was een Madoerese prins, die in de 17^e eeuw in opstand kwam tegen de vorst van het Middenjavaanse rijk Mataram en dankzij het ingrijpen van de latere gouverneur-generaal Cornelis Speelman door Compagnies-troepen werd verslagen, en Soeropati een Balinees deserteur uit het Compagnies-leger die in 1686 de Nederlandse gezant bij het Mataramse hof, kapitein Tack, vermoordde en daarna een eigen rijkje stichtte op Oost-Java.

5. Dipo Negoro (± 1785-1855), Javaanse prins die grote faam als heilige en wonderdoener genoot, ontketende in 1825 de vijf jaar durende Java-oorlog, waarna hij gevangen werd genomen en verbannen. Soekarno (1901-1970), non-coöperator, stichtte in 1927 de Partai Nasionalis Indonesia, verbleef van 1929 tot 1932 in de gevangenis en van 1933 tot 1942 in ballingschap. Soekarno was van 1947 tot en met 1965 de eerste president van de republiek Indonesië.

6. Nationalistisch vrijheidslied.