Brieven (herziene editie)

E. du Perron
aan
J. Greshoff

Tjitjoeroeg, 23 december 1936

Tjitjoeroeg, 23 December 1936.

Beste Jan,

Je brieven volgen elkaar regelmatig op, hetgeen mij met vreugde vervult; maar wees niet boos als ik je niet op iederen brief per luchtpost antwoord. Het leven is hier eig. flink duur en Bep wordt er soms wanhopig van. Alle extra's zijn om van te huilen, vooral ook postzegels (12½ cent voor een brief binnenlandsch, 42½ ct. voor minimum luchtpost, - wordt al gauw 65 ct; verder 15 ct. voor een krant, etc). Uitgaan is niet te betalen, vooral omdat zelfs in Batavia de meeste wijken geen tramverkeer kennen, zoodat alles per taxi of deleman moet. Enfin, we moeten ons werkelijk koest houden in dit dorp, willen wij het bolwerken. Er is alweer om geld naar Holland geschreven, en onze verdienste is op het oogenblik nul. Bep zoekt naar ‘kanalen’, maar vindt nog niets. Voor Gr. Ned. zal zij misschien spoedig iets maken, maar dat kan voor haar eigen gevoel niet zoo maar iets zijn. De bladen hier zijn beneden alles.

Het conflict N.S.B.-inlandsch nationalisme, dat effectief nog niet bestaat, maar ‘moreel’ in de lucht hangt en in de toekomst onvermijdelijk is: de overtuigde Hollander is hier qua talis N.S.B.-er en de overtuigde inlandsche nationalist, overtuigd ook dat hij het zelf nooit klaarspelen zal, kijkt al aardig uit naar Japan, - is iets dat je alle plezier ontneemt als je er éven scherp aan denkt, d.w.z. je eigen rol in een komende uitbarsting doordenkt: òf gemeene zaak maken met Japan, òf ook min-of-meer N.S.B.-er zijn, goddôme! Ik schreef hier Menno zeer uitgebreid over,^1. naar aanl. van een bepaald geval; daarom hier niet meer. Ik wil ook even aan andere dingen denken, pour le bien de foie et rate.

Vanmorgen was ik op Batavia en zag er voor het eerst na 26 jaar mijn jeugdvriendin Dora Pichel terug (Flora uit Ducroo)^2.: alleraardigst, jong gebleven, door-en-door echt, hoewel volslagen zonder besef van wat ons pleegt bezig te houden, en moeder van 8 kinderen waarvan de oudste een jongen van nu 24 naar haar man en de tweede, een jongen van 22, beroemd zwemmer hier, naar mij genoemd is: heel correct Edgar (zonder d) en Eddy in de wandeling. En ik wist daar niets van! Ik was 11, toen ik Dora het laatst zag! Ik ben nog zeer onder den indruk van deze ontmoeting - en zonder dat ik er iets van wist, was het vandaag haar verjaardag (43 jaar precies, 6 jaar ouder dan ik, zie alweer Ducroo!) Als er ooit later getuigenissen over mij moeten worden verzameld, moeten de oudste van Dora zijn, want zij vertelde Bep en mij allerlei dingen van mijn larventijd en het blijkt nu dat ik een tyranniek rotkereltje was en veel minder zoet dan ik mijzelf geportretteerd heb! Zij had het minder prettig met mij dan ik met haar.

Bep laat Atie zeggen dat zij geregeld geniet van haar brieven (als Rosine)^3. en of zij er niet eens een zinnetje voor ons in verwerken kan. Je weet niet hoe best die brieven doen in deze society!

Hein P. is toch een pechvogel! Maar hoe komt hij aan zulke gelijkende belevenissen met gade 1 en 2? Dat wijst toch op een te groote consequentie in keuze en smaak (als het niet ook op feilen bij ZEd. zelf wijst). Condoleer hem van mij.

Wat Jean de St. over Gille schrijft (laat schrijven via jou) doet mijn hart oprecht goed. Ik stuur je spoedig fl. 15. om de gaping in de kas van de de St.'s aan te vullen en de rest te besteden aan verdere kleeren. Later zend ik nog wat.

Doe mijn hartelijke groeten aan Aad v/der Veen en zeg dat ook ik (een beetje zijn oom, als jij zijn vader^4. bent) trotsch op hem ben.

Gr. Ned. wordt hier behoorlijk gelezen, zijnde een blad van de leestrommel. Héél wat anders dan Forum! Ik kreeg vandaag een brief van een leeraar Nieuwenhuys die zich o.a. aanbiedt voor mij te zoeken naar gegevens over Daum, voor het geval ik in Gr. Ned. een studie over hem zou willen schrijven.^5. Hij zei erbij waar.

En Gide? Ik las gisteren in de krant dat hij in Rusland (zij het ‘litterair’) zal worden berecht en dat de patser Ehrenburg o.a. aanklager zal zijn. Woedend dat ik hier niet meer van hooren kan. En Malraux, wat doet diè hierin? Hierbij 2 besprekingen, plaats ze waar je kunt.^6. Mocht de zaak-Gide doorgaan, maak er dan een groot stuk van in Gr. Ned., want het voorbeeld dat die oude Gide ons geeft van ‘intellectueel geweten’ is europeesch. Gebruik mijn stuk dan gewoon als getuigenis. Laat Henny, Menno ook wat zeggen; laten anderen adhaesie en bewondering betuigen en stuur dat nu aan Gide. Het zal hem goed doen.

Laat mijn copie overtypen als het niet goed is voor den zetter zooals ik het je zend. Over een tijdje weer wat. Heel veel hartelijks onder ons allen, en houd je taai; verzet je wat, bedenk dat het overal dezelfde rotzooi is! Een ferme hand van je oude kameraad

E.

Ik zou die bespreking hebben laten overtikken, maar was bang dat dat op hetzelfde neerkomt, omdat het dan toch op 2 kanten zou zijn geweest.

1. Brief niet teruggevonden.

2. Zie ‘Gedong Lami’ (Vw 3, p. 99-120).

3. Atie Greshoff-Brunt schreef onder de naam Rosine ‘Brieven uit Brussel’ voor de Indische dagbladen De locomotief en Het nieuws van den dag van Nederlandsch Indië.

4. J. Greshoff, Steenen voor brood. Amsterdam 1939; is opgedragen aan Greshoffs ‘drie’ zonen, Jan en Kees Greshoff en Adriaan van der Veen.

5. Zie R. Nieuwenhuys, ‘Maurits, Romancier van Tempo Doeloe’. In GN 37 (1939) 9 (september), p. 201-237. Ook als ‘Maurits, romanschrijver van Tempo Doeloe’. In R. Nieuwenhuys, Tussen twee vaderlanden. Amsterdam 1959, p. 69-103. Zie voor Nieuwenhuys 3498 n 1.

6. Welk tweede stuk DP hier bedoelt, is niet duidelijk.