Brieven (herziene editie)

E. du Perron
aan
H. Marsman

Parijs,^1. 7 oktober 1936

Parijs, Woensdag, 12 uur.

Beste Henny,

Vanmorgen schreef ik Jany, die mij Slauerhoff's dood berichtte (gisteravond kreeg ik zijn briefkaart, kort nadat ik jou geschreven had). Ik loop er voortdurend mee rond, al is de nasmaak van de ruzie nu eig. eens zoo ergerlijk. Van Menno een aardige brief gekregen, hij wil mee naar de begrafenis en zal nu een dag later hier komen. Ik schreef Jany en had nauwelijks mijn brief af, toen Antonini dit café binnenkwam (hier slijt ik de weinige rustige uren tusschen de ‘noodige daden’, omdat ik hier mijn koffie met croissants gebruik), hij had het necrologische artikel van Menno al bij zich (hij is onze opvolger aan Het Vad., zooals je weet, en krijgt de krant)! Het stuk is best, en het doet mij genoegen dat ik er nog in word geciteerd, omdat ik zeker geen nabetrachting zal houden, althans nu.

Ik heb Jany geschreven dat ik, voor zoover mijn vertrouwdheid met het werk van Slauerhoff mij ‘onmisbaar’ maakt, natuurlijk volkomen bereid ben om te doen wat ik kan. Maar wat is dat? - taalverbeteren en proeven nazien kan iedereen; daarvoor zal men mij wel niets vragen in Indië. Hierbij dus - ik maakte dit samenzittend en erover pratend met Antonini - wat ik aan aanwijzingen te geven heb, voor het geval Zijlstra (of een ander) een volledige uitgave wil maken van Slauerhoff's werken. Er was tusschen Sl. en Zijlstra voortdurend sprake hiervan, in Tanger al en later; volgens S. voelde Z. véél voor het idee om alle werken ‘op te koopen’, en zelf te ‘beheeren’; het moment daarvoor is er nu, lijkt mij. Maar misschien moet hij worden aangepord.

Vermoedelijk zal jij - of Jany - (met medewerking van Hendrik de Vries misschien?) een dgl. uitgave moeten ‘bezorgen’. Zie dan wat je hieraan hebt.

Terwijl ik dit schrijf, komt Bep hier met een nieuwe brief van Menno^2.: hij gaat mee naar de crematie (schijnt het) in Westerveld en neemt daarna den trein; hij komt dus morgenavond hier om 23.33. Zij blijven hier tot Zondag; als je dus iets te zeggen hebt....

Hartelijke groeten, voor Rina en de Greshoffs; ik ga er nu echt van door -

je E.

Ik zou bijgaand lijstje niet nu gemaakt hebben als ik niet naar Indië ging, maar het komt nu heelemaal bij de boodschappenlijst van alles wat vóór het vertrek moet worden afgedaan.

1. Briefhoofd: Le Murat, café te Parijs.

2. Bw TB-DP 4, p. 57 (972).

Voor eventueele ‘verzamelde werken’ van Slauerhoff^3.

gedichten:

Eerste afdeeling: archipel

hiervoor nemen: alles uit Archipel gewone uitgave plus alles uit Archipel in 30 exx. door mij en hem samen uitgegeven; er hooren zelfs nog wat onuitgegeven gedichten bij uit dezelfde periode (waarvan Hendrik de Vries o.a. afweet: Onderzeesche bosschen, bateaux ivres, etc).

Tweede afdeeling: saturnus

Hiervoor alles nemen uit Saturnus; er staat in Chlotarius ergens een foute regel:

‘Kwamen af van hunne verre hooge goederen’ of zooiets: ‘af’ is te veel (in het gedicht dat begint met: ‘Zij leken op de oude Longobarden’, meen ik).

Verder alles uit Clair-Obscur, o.a. Le Passé vivant, dat hij zelf er later weer bij wilde doen (in Saturnus vervallen). Maar de tekst volgen van Saturnus en van Archipel kleine oplaag, omdat daarin van allerlei werd verbeterd.

Derde afdeeling: serenade.

Niet Eldorado, ofschoon dat eerder uitkwam, want deze verzen hooren meer bij Saturnus en zijn vrijwel in denzelfden tijd ontstaan.

Vierde afdeeling: eldorado.

er uit doen alles wat hij later in Een eerlijk Zeemansgraf beeft opgenomen. In de vertaling uit Corbière van Capitaine Ledoux (drama in zes regels) de laatste lezing nemen (Zeemansgraf), maar de streepjes herstellen die aangeven dat het een dialoog is! Er bestaat een ex. van Eldorado met verbeteringen bij Sl. zelf.

Vijfde afdeeling: oost azie

Een verbeterd ex. hiervan is bij Sl. zelf.

behalve Captain Miguel en wat hij misschien nog meer in het Zeemansgraf heeft gezet.

Zesde afdeeling: yoeng-poe-tsjoeng

afdeeling verzen, vertaald en geïmiteerd

Zevende afdeeling: fleurs de marécage

Achtste afdeeling: een eerlijk zeemansgraf

Negende afdeeling: soleares

deze verzen zijn nl. op enkele na in het Zeemansgraf (o.a. Konakry) en op ongebundelde en ongepubliceerde na, die ik niet ken, de laatste die hij geschreven heeft; de afdeeling komt dus als geheel ná het Zeemansgraf.

Tiende afdeeling: ongebundelde en ongepubliceerde verzen als Napoleon's Wapenschouw en dgl. Misschien had hij hier al een ms voor klaar?

Er zijn verder allerlei verzen van vroeger - bv. alle copie door mijn hand overgeschreven, is zeker uit den tijd van Yoeng-Poe-Tsjoeng en ouder. Deze verzen zouden zooveel mogelijk in de afdeelingen gezet moeten worden, waar zij het meest bij behooren (Marsman en Holst kunnen dit waarschijnlijk uitmaken, ook door de datum van publicatie in De Gids, etc.).

proza:

schuim en asch

er bestaat een ex. met belangrijke verbeteringen bij Slauerhoff zelf; het was zijn bedoeling dit verbeterde ex. te gebruiken voor eventueele herdrukken. Hij was eerst van plan De Erfgenaam in een herdruk te laten vervallen, als niet bij de rest behoorend, en te vervangen door De Dood van Dutrou Bornier. Men kan de beide verhalen nu bij de bundel doen.

In géén geval het verhaal opnemen dat in den bundel van Bijleveld heeft gestaan (20 Nederlandsche Vertellers); hij vond dit zelf heel siecht en ‘dubbel’ met Het Einde van de Nyborg.

Daarentegen was hij zeer gesteld op losse korte verhalen als Het Oordeel van Paris en dergel., die in Elsevier hebben gestaan, o.a. (ongebundeld).

het lente-eiland

kan achter Schuim en Asch worden gezet als men één bundel zou uitgeven van zijn verz. verhalen. Er zijn twee of drie ongepubliceerde zeer mooie verhalen die tot deze serie behooren.

Van het grootste belang voor de kennis van Sl. is het verhaal Waar de Levensvreugde vandaan komt, gepubliceerd in Gr. Nederland van Feb. '35. (Hij vond dit verhaal zèlf van veel beteekenis zegt Antonini, met wien hij er vaak over sprak.)

Verder waarschijnlijk onuitgegeven verhalen.

verder:

jan pietersz. coen (tooneelstuk)

het verboden rijk (roman)

het leven op aarde (roman)

deze twee kunnen eventueel bijeen.

Nog een kleine roman, meen ik, grootendeels in Tanger - over Mexico? - geschreven, en iets anders?

3. In grote lijnen is de door DP aangegeven indeling terug te vinden in J. Slauerhoff, Verzamelde werken, met dien verstande dat vóór ‘Archipel’ een afdeling ‘Eerste verzen’ is toegevoegd en na ‘Soleares’ de afdeling ‘Ongebundelde en ongepubliceerde verzen’ overeenkomstig een concept in Slauerhoffs nalatenschap ‘Al dwalend’ is genoemd. Met de ‘kleine roman over Mexico’ bedoelt DP ‘De opstand van Guadalajara’.