Brieven. Deel 9. 26 september 1920-9 mei 1940

[p. 350]

Bijlage 17

Prospectus door Menno ter Braak voor de tweede jaargang van Forum, december 1932. Bij 4181 van DP aan M. ter Braak, Bellevue, 16 december 1932.

Toen door ons, een jaar geleden, de oprichting van het tijdschrift ‘forum’ werd aangekondigd, hebben wij onmiddellijk de verheugende ervaring mogen opdoen, dat er inderdaad een zeer levendige belangstelling bleek te bestaan voor een tijdschrift met een nieuw standpunt ten opzichte van de hedendaagsche cultuur-problemen. In hoeverre de nu beëindigde eerste jaargang beantwoord heeft aan den opzet willen wij zelf niet beoordeelen; maar het feit, dat het tijdschrift er in geslaagd is, zich in een tijdperk van bittere economische malaise een vasten lezerskring te scheppen, geeft ons goede hoop, dat het aan de verwachtingen heeft voldaan.

De naam forum is in het afgeloopen jaar meer geworden, dan alleen een klank; het leidende standpunt, dat de persoonlijkheid het eerste en laatste criterium is bij de overweging van het begrip kunst, en het medewerkers-ensemble hebben in Nederland en Vlaanderen, ook in Zuid-Afrika en Ned. Indië, ruime algemeene bekendheid verworven. Er is veel voor, misschien meer nog tegen, maar altijd over forum geschreven in periodieken van allerlei aard. ‘Ondanks de bezwaren, die men tegen menig stuk van den inhoud mag koesteren’, schreef het R.K. weekblad ‘De Nieuwe Eeuw’ onlangs, ‘blijft het tijdschrift forum boeien; het is een levend tijdschrift en het stelt kwesties aan de orde, die breede lagen van de intelligentia hanteeren.’ Dit oordeel lijkt ons een juist beeld te geven van het gemiddelde der in den loop van 1932 over forum uitgesproken opinies.

Getrouw aan de maatstaven van het, in het eerste nummer opgenomen, programma is bij de beoordeeling van bijdragen afgewezen wat talentloos of gewild-litterair scheen; overigens waren noch leeftijd, noch overtuiging van belang, wanneer de persoonlijkheid zich ‘in het werk bevestigde’. Dat er aldus iets is ontstaan, wat men als den forum-toon heeft aangeduid, kan daarom slechts als een compliment worden beschouwd; wanneer in aanmerking wordt genomen dat deze ‘toon’ blijkbaar kan varieeren tusschen Greshoff en Elsschot eenerzijds, Marsman en Hendrik de Vries anderzijds.

Niet in de laatste plaats is er naar gestreefd om van forum een leesbaar tijdschrift te maken, de zeer ruime keuze welke door de

[p. 351]

medewerking van nagenoeg alle Noord- en Zuid-Nederlandsche schrijvers van beteekenis mogelijk bleek, heeft tot de verwezenlijking daarvan veel bijgedragen. forum heeft zich in het bijzonder gericht tot menschen als zoodanig, niet tot specialisten in een of ander vak; daarom is meerdere malen het gebied der literatuur in engeren zin overschreden. Er is getracht de lezers te oriënteeren op belangrijke verschijnselen en figuren in het buitenland, bijdragen over D.H. Lawrence, Aldous Huxley, Arthur Schnitzler, Henri de Montherlant, Dostojewski, Oswald Spengler en zooveel anderen mogen daarvan getuigenis afleggen. En al is er in forum protest aangeteekend tegen een klompen-en-molentjes-literatuur, het werk van eigen bodem is toch geenszins verwaarloosd; een literatuur op het peil van die onzer naburen moge vooralsnog een onbereikbaar ideaal schijnen, het is althans een ideaal, dat de moeite van het streven loont, en allerminst in strijd behoeft te zijn met het eigen karakter, dat ons van andere volken blijft onderscheiden.

In dezen geest zal forum werkzaam blijven, maar daarvoor heeft het noodig de voortdurende en steeds groeiende belangstelling van sympathiseerende schrijvers en lezers beiden!

Aan den jaargang 1932 werkten mede:

R. van Aart, Man Arnet, Cl. Bloem, R. Blijstra, Louis de Bourbon, Menno ter Braak, Raymond Brulez, André Demedts, Jan H. Eekhout, Willem Elsschot, Jan Engelman, Jaap van Gelderen, J.J. van Geuns, J. Greshoff, A.M. Hammacher, Louis van Loo, H. Marsman, Ernest Michel, Richard Minne, M. Mok, G.J. van Nieuwenhuyzen. J. van Nijlen, E. du Perron, Maurice Roelants, Elisabeth de Roos, Henrik Scholte, J. Slauerhoff, F.C. Terborgh, Jan Vercammen, S. Vestdijk, Hendrik de Vries, Van Uytvanck, Victor E. van Vriesland.

wat de pers zegt:

‘Forum’ keert zich vooral tegen De Stem (trouwens het eenige literaire tijdschrift dat nog eenigszins probeert richting te houden) en Dirk Coster, en tegenover de ethische leegheid en het humanitaire gebazel van dien kant slaat het bepaald een frisschen toon aan.

de tribune (Comm. Dagbl.)

Juist in ons land is het zoo weldadig schrijvers te ontmoeten, die al

[p. 352]

de ellendigste Nederlandsche eigenschappen: zijn sexueel moralisme, zijn weeë braafheid, zijn gebrek aan moed, gispen niet alleen, maar dat doen onomwonden, met een bitsen, hoonenden toon, ook wel met een spottend woord, maar nooit met de hier zoo gebruikelijke omslachtigheid en plichtplegingen... Die toon van politici en sociale congressisten, waarbij, hoezeer zij elkaar ook voor de galerij te lijf gaan, altijd verondersteld blijft, dat zij elkaar in hun diepste hart evenzeer au sérieux nemen (in tegenstelling met hun eigen en elkaars meeningen). Dit is ongetwijfeld het verfrisschende in het werk van ‘Forum’, zijn redacteuren en de door dezen voorgestane richting.

den gulden winckel.

Daartegen gaan nu (in ‘Forum’) Greshoff, Du Perron en Ter Braak te keer. Zij verzetten zich tegen de nieuwe dichterlijke taal, valsche rhetoriek, die zich is gaan vormen in de poëzie zoowel als in de litteraire kritiek; zij doen dit heftig, fel, op voor velen ergerlijke wijze. Maar zij die zich ergeren, moeten zich ook ergeren: zij zijn juist degenen, die vol zitten van vaste opvattingen, van dogma's; van zwaarwichtigheid, dommen ernst...

...Verworpen door de aestheten, verworpen door de wereld van burgers... inderdaad, men hoeft de kritiek op ‘Forum’ maar op te slaan in de kranten en tijdschriften of men hoort ze allen direct te keer gaan. Heilige huisjes immers worden aangetast!

Een heel enkele luistert beter, tracht te doorgronden, begrijpt... en verbaast zich dan hoogstens er over, dat zooveel woorden noodig waren om de eenvoudige waarheid begrijpelijk te maken...

tubantia.

Het is te hopen dat dit onpartijdig, niet zeer stemmig, gansch niet Gidsachtig, stevig-bladig, en lang niet groen tijdschrift de jonge generatie zijn verdeeldheid zal doen vergeten en een duurzaam bolwerk zal worden.

nieuwe arnh. courant.

‘Forum’ - het soms wel geestige en altijd leesbare onafhankelijke tijdschrift...

roeping (r.k.)

Men zal het niet unaniem eens zijn met dergelijke opvattingen, verblijdend is echter dat in deze lustelooze tijden nog het initiatief voor een daad wordt gevonden.

prov. over. en zwolsche courant.