Brieven. Deel 9. 26 september 1920-9 mei 1940

4280 (3090a). Aan J.A. Antonini: Tjitjoeroeg, 11 december 1936

Tjitjoeroeg, 11 Dec. '36.

Beste Gino,

Vanmorgen kwam hier je brief van 7 Nov., die er dus meer dan een maand over heeft gedaan. Op die manier heb je dit antwoord tegen 15 Januari; wat zal er dàn alweer een hoop veranderd zijn! Madrid, waar je over schrijft, en waarvan de val al een week na ons vertrek, dus tegen 20 October verwacht werd, vecht nog steeds, en dat niet alleen, maar men krijgt zelfs in dit land met eenzijdige

[p. 222]

berichtgeving sterk den indruk dat de witten het niet meer zullen halen, n'en déplaise held Franco.^1. Intusschen, wat mij het gróótste plezier deed in je brief was het bericht dat Chiaro^2. terug was, en gezond en levend. Ik heb een rare droom over hem gehad aan boord, en heb opgeteekend wanneer, nl. in den nacht van 16 op 17 October, tegen den morgen (het staat nog op mijn ex. van Meneer Visser!). De droom was kort en duidelijk: ik sloeg een hoek om en zag opeens Chiaro, maar dan zóó duidelijk als op een scherpe foto: hij stond half met den rug naar mij toe bij een straatfontein, zooals je die in Italië hebt, en hij was bezig daar zijn handen te wasschen, die roetzwart waren. Hij keek over zijn schouder naar mij om terwijl hij dat deed; toen kwam hij op mij af, maar liep rechts van mij door; ik wou met hem praten, maar hij zei, moeilijk sprekend: - Ik kan op het oogenblik niet goed, ik heb pijn aan mijn mond. - Ik was er erg beroerd van, toen ik wakker werd en vertelde het aan Bep, die mij met groote pertinentheid voorhield dat droomen flauwe kul zijn. Maar ik was daar toch niet zeker van, - tot nu vanmorgen je brief kwam.

Als Chiaro nu nog in Parijs zit, en als je hem ziet, vertel hem dit dan, en vraag hem mij te schrijven. Mijn adres is: Pasir Djeding, Tjitjoeroeg, Java^3.; dus nogal kort.

Het Slauerhoff-nr. heb ik gezien en met instemming gelezen, en toch miste ik er de verrotte kant in die ik nu altijd met hem in verband zal brengen, of ik wil of niet. Daarom ook vond ik jouw bij drage^4. een van de beste; daarin werd die tenminste in zekere mate vermeld. Maar hoe handig ook om die dominee-historie als door Slauerhoff aanjou gezegd te vermelden (en niet door mij!), psycho-

1. Antonini was in juli 1936 door Terborgh uitgenodigd om naar Madrid te komen. Vervolgens kreeg hij een telegram met het verzoek zijn komst een paar weken uit te stellen, omdat een opstand onder leiding van Franco uitgebroken was. Antonini's bezoek is afgesteld; Franco nam Madrid eerst in maart 1939 in. Franco's opstandelingen werden witten genoemd.

2. Nicola Chiaromonte (1905-1972), Italiaans toneelcriticus, sinds juli 1934 naar Frankrijk uitgeweken, getrouwd met Annie Pohl. DP noteerde zijn droom op 17 oktober in Scheepsjournaal van Arthur Ducroo, p. 31-32 (Vw 5, p. 306-307). Zie ook 3090 van 10 december 1936 (Brieven VI, p. 319) en 3101 van 6 januari 1937 (Brieven VI, p. 336).

3. Huis van oom en tante Crone in het dorp Tjitjoeroeg bij Buitenzorg.

4. ‘Getuigenissen VII’ in GN 34 (1936) 11 (november), p. 438-442; het citaat aldaar op p. 441.

[p. 223]

logisch is dit onjuist. Slauerhoff, tegen iemand zeggende: ‘die dominee leeft ook in mij’, is ondenkbaar. En dat is één van de dingen, die ik tegen hem heb, die zucht om uitsluitend voor den conquistador-outcast-romantische held door te gaan.

Ik schrijf je niets van hier, omdat ik dat nu al 10 ½ deed. Alleen dit: het huisje van Tissing is ons tegengevallen; en een oude oom en tante hebben ons hun vroegere huis aangeboden, een ruim, ouderwetsch huis, compleet gemeubeld, in een verrukkelijke streek. De indische herinn. van Ducroo beginnen daarmee, in hfdst 2: de berg Salak, de sawahs, etc. Het is hier ook heel eenzaam. Ik hoop er spoedig te kunnen werken. Bep moet zich nog acclimatiseeren, voelt zich nog uitgeput; Alain maakt het best. Van het leven dat wij in Parijs leidden, dat van ‘kunst en geest’, weet men hier niets. Misschien een beetje op Batavia, maar ook daar ben je dankbaar als je een 3^e-rangs-vent ontmoet die maar even dit leven met je deelt. Aardige menschen hebben we al genoeg ontmoet, menschen van ons soort, 2 × ½ of zoo, en wat er voor acteert.

De Rijke Man las ik nog niet, en ik ben er zeer benieuwd naar, ook door het meeningsverschil. Er is nu: kant I Menno, Jan, kant II Atie, Marsman, jij. Benieuwd waar ik bij kom te staan!^5.

Laat Chevasson mij Gide over U.R.S.S. zenden, zoodra het uit is.^6. Ik hoor van Menno dat je Montherlant interviewde; hoe was hij en hoe werd het interview?^7. Kan je het mij zenden?

Bep zendt hartelijke groeten aan Maria en jou, en dankt voor de moeite van den bontmantel; zij vraagt ook of je wilt opgeven wat het gekost heeft. Is er iets wat jullie van hier willen hebben? Veel hartelijks voor jullie 2, ook van je

E.

P.S. - Zie je Annie Pohl? Hoe maakt zij het? Veel hartelijke groeten ook aan haar!

5. Menno ter Braak verdedigde in ‘Tragische liefhebberij’ in Het vaderland van 1 november 1936 (ocht.) Van Schendel tegen verwijten van monotonie. Marsman kraakte de roman in zijn recensie in De groene Amsterdammer van 7 november 1936. Na lezing sloot DP zich bij kant II aan, zie 3101 (Brieven VI, p. 335), maar zie ook 4283.

6. DP's recensie van André Gide, Retour de l'U.R.S.S. (Parijs 1936), ‘Zaak van intellectueel geweten’ in BN van 1 september 1937 (av.) (niet in Vw).

7. ‘Henry de Montherlant, Een interview bij Grasset’ in Het vaderland van 19 november 1936 (av.).