Brieven. Deel 7. 2 juli 1937-30 november 1938

[p. 484]

3536. Aan J. Greshoff: Bandoeng, 27 september 1938

Bandoeng, 27 Sept.

Beste Jan,

De bedreiging van de oorlog is ook hier gevoeld, maar wat moeten jullie het beroerd hebben gehad!^1. En is 't nu over? Je kan er soms naar verlangen dat die ellendelingen in Duitsland voorgoed werden uitgeroeid. 't Zou toch géén oplossing zijn, vrees ik. Maar genoegen zou 't doen, - als 't niet zoo duur betaald moest worden, met ècht menschenbloed.

Vandaag ziet 't ernaar uit dat ze bakzeil halen. Voor hoe lang? Dit tuig moèt dreigen en donderjagen om zichzelf te zijn.

Ik antwoord nu maar kort op je brieven. Zoodra de spanning wat over is, schrijf ik weer eens ‘gemoedelijker’. Onze grootste beroerdigheid was nog: het idee van jullie afgesneden te raken.

Je hebt 100% gelijk in wat je me schreef van dat doof en blind willen zijn. Waar 't je rol niet is, aan de politiek te doen: houd dat vol. Blijf gezond, houd je fit voor wat wèl je taak is. Het zou vooral te dwaas zijn als menschen als Menno en jij kapot gingen om een speciale bluf-politiek, die bewust gevoerd wordt. Als de Moffen nu achteruit krabbelen, ondanks de belofte van Moes om hen bij te staan, dan is er goddank één ding duidelijk: dat ze niet zóó klaar en vechtlustig zijn, en dan is er ook wel iets gewonnen, moreel.

Nu de ‘zaken’, - o wij scribenten toch!!

Accoord: ik schrijf niet over Last en Rost. Wel over Jany, maar pas over een tijd.^2. Dan weet ik ook wat de brave Van Eckeren ervan zegt. Een beetje Lubbes-achtig moet dat toch wel zijn?

Aan de Van Harens werk ik nu. Als alles goed gaat, zend ik je de copy vóór 10 October. Dus op z'n laatst eind Nov. bij jou. Laat dan desnoods de eerste portie door een ander corrigeeren en zend mij de rest.^3.

1. Hitler eiste van Tsjechoslowakije afstand van Sudetenland. Op verzoek van Engelands eerste minister Neville Chamberlain (1869-1940) belegden Engeland, Frankrijk, Italië en Duitsland op 29 en 30 september een conferentie te München. Onder druk van de Westerse mogendheden ging Tsjechoslowakije akkoord met afstand van Sudetenland. Chamberlain noemde dit ‘peace with honour’.

2. Niet gebeurd (vgl. 3517 n 2 en 3520). In GN is van Van Eckeren geen bespreking verschenen.

3. Zie 3282 n 11.

[p. 485]

Nieuwenhuys werkt aan Daum. Het zou dus heel raar moeten loopen als ik je de copy niet kant en klaar bezorgen kon vóór Jan. 1939.^4.

Waarom stuurde je nu die copy van D.D. in godsnaam terug? Is die nu afgekeurd? Hij zond je die copy voor G.N., met de bedoeling dat de redactie het lezen, event. opnemen zou. Ze blijft 6 maanden en langer liggen en wordt nu.... ongelezen teruggestuurd? Het is allergekst! Je zegt er nl. geen woord bij over je opinie of zoo.^5.

En liet je nu ook een bewijsnr. zenden aan hem van die aflevering waarin hij dat boekje Indonesië besprak? En honorarium ervoor zenden? Je schrijft: ‘de krit. aant. is nog niet geplaatst’. Welzeker! Al lang! Ik hem al lang gezien! Vorig jaar, Jan, het juiste nr. weet ik niet meer; maar als je een compleet stel G.N.'s in huis hebt, zie je 't zóó! Toe, doe dit nu eens goed af.^6.

Dank voor 't Marsman-nr. en 't andere.^7. Vosmaer-Perk las ik uiterst geboeid. Wat zijn zulke dingen toch echt en pakkend, en 10 ×, 30 × meer waard dan allerlei ‘nieuwe proeven’. Neen, van gatlikkerij van Perk kan ik niets voelen; wel is 't een echt welopgevoed jonkmensch. Terwijl Kloos sympathiek is van ongelikte onhandigheid. Vosmaer op zijn manier ook een ‘fijne vent’. 't Geheel prima; en wat Nederland het meest mist; dit soort memoires, intieme geschiedenis, menschelijke belichting van geklasseerde dingen. De dood van Perk, dieje in die briefjes van Perk Sr. kunt volgen, is absoluut aangrijpend. - Ik heb altijd gevonden dat je twee aardige menschen onderschatte bij ons (al dragen ze dan 't nederlandsch geestesmerk van de burgerlijkheid): Perk en De Genestet. Vmdl. je aesthetische dichtersjeugd, die daar de oorzaak van is. Jij zelf staat 10 × dichter bij je verfoeide De Genestet (een beetje, als Multatuli, veracht door de ‘edele’ poeëten) dan bij Jany bv., ook om je kwaliteiten. Als je denkt dat De G. een gezapige leutervaer is genre Cats, doe je 'm toch onrecht. Ik herlas heel wat 19^e-eeuwers, den laatsten tijd: Potgieter, Geel, enz. Geef mij tòch maar die minder ‘hooge’ De Genestet, die zichzelf ondanks alle poezij net zoo kon zijn als jij soms! Potgieter, dat is nu mijn bête noire. Wat een cultureel-doende grutter. Wat een VER-VÉ-LEN-DE zaadzak.

4. Zie 3489 n 5 en 6, 3494, 3499, 3506, 3508 en 3524.

5. Zie 3155 n 1, 3479 n 4, 3494 n 4 en 3508 n 3.

6. Zie 3155 n 1.

7. Zie voor het Marsman-nummer van GN 3511 n 1. Zie voor de correspondentie Vosmaer-Perk 3508 n 5.

[p. 486]

Wij richtten hier een cultureel tijdschrift op: Noesantara. Dat is de edele, de... potgieteriaansche oude naam voor ‘tusschen de eilanden’, ‘Indonesië’. Nu moet het geld gevonden worden. Gebeurt dat niet, dan blijft het een windei. Gebeurt het wel, dan meer erover.^8.

Is Stuiveling zoo'n nare vent? Ik mag soms wel wat hij schrijft. Zijn inleidinkje bij Vosmaer-Perk bv. is best. Over Henny was hij naar.^9. Vertel eens wat meer van hem, als je hem kent.

Ga maar eens wat naar Holland. België is ook een rotland, en in Holland zitten toch de meeste van onze vrienden, en 't hééft goeie kanten. Wat je van Claartje en Campert, Jacques en Ini vertelt, is óók Holland,^10. maar toch... - Ik zal bij 't Bat. Nwsbl. reclameeren dat men jou en Menno mijn stukkies zendt. Maar je kunt alles compleet leenen bij Fred. Batten die ze pieus verzamelt; als je ze hem maar terug bezorgt. Is dat noodig? zóó fraai is 't niet, al doet het hier veel goed, merk ik.

Waarom zwijgt Menno mij toch dood? Ik schreef hem nu al lang, uit Rantjasoeni.^11. Mijn inl. over J. Comp. - nee, zoo apart is 't niet best. Lààt dat maar. De Van Harens zijn heusch meer waard voor G.N. - Tot nader. Héél veel hartelijks onder ons allen. Je

E.

Ik stuur je over een week èn de detectives èn Mul II samen. Ook aan Menno.

8. Zie 3499 n 4 e.v. brieven.

9. Zie 3511 n 1.

10. Jan Campert had zijn verhouding met Clara Eggink, Bloems vroegere vrouw, verbroken en een nieuwe aangeknoopt met Bloems zuster Ini.

11. Brief van 26 augustus 1938 (3516 (1089)). Ter Braak antwoordde pas op 7 oktober 1938 (1090) en verklaarde zijn zwijgen ondermeer als volgt: ‘Ik lijd nu al sinds die Oostenrijkse rotzooi aan een ontzettende epistolaire apathie, eenvoudig veroorzaakt door de omstandigheden.’ (Bw TB-DP 4, p. 333.)