Brieven. Deel 7. 2 juli 1937-30 november 1938

3489. Aan M. ter Braak en J. Greshoff: Batavia, 8 juli 1938

Batavia, 8 Juli '38.

Beste Jan en Menno,

Deze brief aan jullie samen, is bedoeld als voorloopige administratie en om even weer ‘bij’ te berichten. Gisteren kreeg ik den brief van Menno met het ingesloten veto van Meulenhoff.^1. Ik zal eerst die copie herzien en daarna zien wat ik ermee doe; Dirk v.H. wacht trouwens ook op afwerking. Als er meer klaar is, verandert misschien het heele programma, en als ik tegen dien tijd niet zelf in Europa terug ben, dan graag jullie bemoeienis met Leopold.

Ingesloten een vervolgje op dat stuk in de Ind. Crt. Dit tuig kon de nederlaag van dat terugtrekkend en spijtbetuigend stukje van de redactie zelf natuurlijk niet slikken. Ze hebben zich dus gewend tot het schandaalblaadje bij uitstek in Batavia, dat beroemd is om het opdisschen van ‘nouvelles’ over allerlei ongerechtigheden, waar 't publiek hier van smult. Hier zijn ze volkomen op hun plaats. Maar als je nu maar niet denkt dat allerlei lieden dit niet heerlijk vinden, mijn eigen familie in Indië vooraan. Het geeft je misschien een idee van de samenleving waarin wij verkeeren. Overigens heb ik me ditmaal bepaald geamuseerd; want die donkere kamer bv. was doodgewoon de bibliotheek van het Archief (die donker gemaakt wordt vanwege de warmte) en die ‘dame’ de dikke juffrouw Perelaer, die

1. Brief van Ter Braak van 30 juni 1938 (1087), waarin hij ondermeer schrijft: ‘Ik schreef al een tijd geleden Meulenhoff; 1^o om hem te vragen je het manuscript van Schandaal in Holland in ieder geval te retourneeren en 2^o om zijn beslissing inzake een ev. uitgave. Het antwoord kwam een paar dagen geleden binnen; ik sluit het in. Zooals je ziet, heeft Meulenhoff jr. erg zijn best gedaan om uit te drukken, waarom hij zich zal onthouden.’ (Bw TB-DP 4, p. 327).

[p. 407]

met mij die bibliotheek zat te ordenen. Verder is deze Holmes aan het telefoneeren gegaan om naar me te vragen - typisch indische manieren! - terwijl ik al een dag compleet van 't Archief weg was. Enz.^2.

Wij gaan van 16 dezer tot 16 Augustus in Mr. Cornelis wonen, in... ‘Gedong Lami’! Wat zeg je daarvan? De bewoners zijn nu zeer geschikte hollandsche burgermenschen, die daar een ‘bedrijf’ hebben, nl. een kleermakerij voor 't Ned. Indische leger. Er zijn zalen vol groen khaki en trapmachines, maar heel veel is nog zooals het was en wij hebben 2 ruime kamers gehuurd, gemeubeld, voor f 20. Die kamers waren vroeger: een logeerkamer en mijn ‘kantoortje’. Verder hebben we den heelen kalikant voor ons. Ik voelde me ongelooflijk verlicht en in een oude veilige wereld toen we het bezoek brachten om het hierover eens te worden. Ik wil een maand heerlijke vacantie hebben, daar; wat drukproeven nazien (ik heb enorm veel ‘op stapel’ bij Nix) en wat lezen. Jan's In alle Ernst,^3. dat er uiterst appetissant uitziet en dat ook gister kwam, gaat mee. Wat een gezellig boekje!

Op 't oogenblik zijn we aan 't kofferpakken en opruimen. Ook schrijven van artikelen voor 't Bat. Nwsbl. en zoo, om daarvan af te zijn. Sinds ik terugkwam, hier in Batavia, van Rantjasoeni (van waaruit ik jullie 't laatst schreef) ben ik ononderbroken in de Bibliotheek aan het werk geweest aan een overzichtelijke ‘bloemlezing’ van Compagniesletteren (1600-1780), die met portretten en platen uitkomt bij Nix. Kortom, ik werk nu bijna uitsluitend voor Nix, in de hoop dat het niet voor niks zal zijn, maar integendeel een groot succes worden, - waar veel kans op is.

Na 15 Aug. gaan we 14 dagen naar Rantjasoeni en dan, met 1 September, in Bandoeng wonen. Ik kan dan dit deel en het volgende (dat van 1780-1860 zal gaan) op de drukkerij zelf corrigeeren, enz. Nix heeft een ruime kamer ter beschikking van Bep en mij gesteld, want in Bandoeng kan Bep mij wschl. behoorlijk helpen. Hier is ze op 't oogenblik doorloopend weer uitgeput.

Over die bloemlezingen en dat werk in de uitgeverij hoor je nog hoopen. Nix moet een goede, betrouwbare agent in Holland hebben.

2. Zie 3468 n 1 en 3482 n 1. Veersema (zie 3315 n 2) noemde zijn vaste roddelrubriek in De ochtendpost ‘Bataviase nouvelles’ en gebruikte daarvoor het pseudoniem J.E. Jordens jr. naar de Bataviase nouvelles (1744-1746) en haar oprichter.

3. J. Greshoff, In alle ernst, Overpeinzingen op reis. Amsterdam 1938.

[p. 408]

Op 't oogenblik denken we aan ‘Templum Salomonis’ in Leiden,^4. die veel voor indische boeken doet, vooral van min of meer wetenschappelijk karakter. Weten jullie iets anders? Niet Nijhoff, - die heeft ruzie met Nix, want Nix is slordig volgens Nijhoff en Nijhoff een afzetter volgens Nix.

Tenslotte dit plan, dat mij alleraardigst lijkt. Een jonge leeraar hier, Nieuwenhuis,^5. die ik ken en die heel geschikt en lang niet stom is, interesseert zich sinds jaar en dag voor P.A. Daum (Maurits) en heeft een groote studie over hem geschreven, met citaten uit oude krantenartikelen, brieven enz. Al pratende kwamen we op het idee dat het eig. èrg aardig zou zijn om een Maurits-nr. van Gr. Ned. te maken: het artikel (25 à 30 blzn.) voorop en de rest een bloemlezing uit deze onvindbare literatuur. Als je ervoor voelt,^6. schrijf me dan dadelijk, want er moet dan hard aan gewerkt worden: die stukken overgeschreven, enz. Ook wèlk nr. het zou moeten zijn. Ik denk dat het een succes kan worden als van een Elsschot-nr.^7. en misschien stimuleert dit uitgevers om dat werk te herdrukken. De W.B. heeft aan Jan Prins gezegd dat Goena-Goena in Holland zéér goed is verkocht.^8. Enfin, graag spoedig antwoord hierover. Het juiste adres in Mr. Cornelis weet ik niet (nr. bedoel ik), maar schrijf gewoon naar 't oude adres, want ik laat dit correct door 't Postkantoor hier behandelen.

Ik hoop van harte dat jullie rusten en werken en gelukkig zijn. Veel heil gewenscht door ons 2. Tot later en beter, steeds hartelijk jullie

E.

4. Multatuli, Tweede pleidooi werd uitgegeven door A.C. Nix & Co te Bandoeng en Burgersdijk en Niermans (= Templum Salomonis) te Leiden.

5. Zie 3499 n 1.

6. Niet gebeurd. R. Nieuwenhuys, ‘Maurits, Romancier van Tempo Doeloe’ verscheen samen met J.P. van Praag, ‘De steen in het water’, ‘Korte biografie’ (waarin een bibliografie was opgenomen) en een foto van P.A. Daum in GN 37 (1939) 9 (september), p. 201-267. Vervolgens reageerde Nieuwenhuys nog op het artikel van Van Praag in de rubriek ‘Commentaren’ met ‘Oratio pro Daum’ in GN 38 (1940) 1 (januari), p. 118-122.

7. GN 35 (1937) 7 (juli), p. 1-148 (zie verder 3250 n 14).

8. P.A. Daum, Goena-goena. Ingel. door E. du Perron. Amsterdam: De Wereldbibliotheek 1936. Jan Prins (ps. van Christiaan Louis Schepp, 1876-1948), Nederlands dichter en vertaler.