Brieven. Deel 7. 2 juli 1937-30 november 1938

3400. Aan G.M.G. Douwes Dekker: Batavia, 4 en 5 februari 1938

Batavia, 4 Febr. 1938.

Waarde Heer Douwes Dekker,

Dank voor postblad en 2 tijdschriften. U krijgt alles terug - behalve deze 2 tijdschr. nl. ook nog de 10 dln. Brieven en het deel Corresp. Mult. met Sikko Roorda v. Eysinga^1. - vmdl. tegen eind dezer. Ik hoop tegen den 18^en geïnstalleerd te zijn in dat nieuwe logies

1. Zie 3214, 3224 n 1 en 2 en 3260. Eén van de twee tijdschriften is mogelijk het Haagsche maandblad (zie 3395 n 13).

[p. 279]

(het is een heel aardig appartement op een bovenverdieping, vlak naast Gang Alaydroes,^2. met het Dept. van Econ. Zaken aan den anderen kant) en begin dan te schrijven aan mijn ‘definitief antwoord’ aan Saks en bij-saksers. Eind van de maand begin Maart hoop ik daarmee klaar te zijn; dan gaat alles behoorlijk naar u terug. Goed?

Het stuk van Bruch - wie is die Bruch? - las ik nog niet;^3. daarom schrijf ik daarover niet. Wat mijn onderzoek betreft, neen, dat is treurig gebleven. Een paar snippers uit die 8 dikke Ambon-dossiers, meer niet. Ik meen mij nu te herinneren dat Van Deventer ergens meegedeeld heeft dat hij indertijd op Ambon gezocht heeft en niets gevonden; ik zal dat nog nazoeken, - maar in ieder geval, ik ben niet gelukkiger geweest dan hij.

Toch heb ik, alles bijeen, wel iets; mijn artikel kan wel een blzij of 20 vullen. Dat Jaarverslag v. Menado 1849 is van eenig belang, die snippers corresp. voor Scherius zijn heel typisch, die paar dingetjes uit Ambon zijn altijd aardig genoeg om een paar details precieser te belichten. En dan is daar Van Leur met zijn ‘naspel van Lebak’; dus als wij onze vondsten gezamenlijk publiceeren (waar nu sprake van is), dan krijgt u binnen afzienbaren tijd toch weer een 60 blzn. onuitgegeven Multatuliana. Het plan is nu om het in Koloniale Studiën te doen; willen die niet (wat vrijwel uitgesloten is), dan in Gr. Nederland. Maar waar dan ook, natuurlijk bezorg ik u een nr. ervan. U hebt dan alles in de beste vorm, en nauwkeurig nagezien. Ook de trouwacte (die nogal mal en omslachtig geredigeerd is, door zekeren heer Rutering van Tjiandjoer) zal ik erbij doen. - Zooals ik dacht, schrijft De Br. Pr. dat het archief van Poerwakarta vernietigd was door de rajaps.^4.

Tot nader! Steeds gaarne uw dw.

EduP.

5 Febr.

Ik vergat hier nog boven te zetten dat ik misschien 2 dokumenten op het spoor ben van den Goev. van de Molukken in 1852 over de onder hem staande ambtenaren, waaronder Multatuli. Als die stukken (waarvan ik de nrs. weet) terug te vinden zijn in het Archief van de Algem. Secretarie, dat geheim is, kan de Landsarchivaris ze op het

2. Zijweg van Molenvliet West.

3. Zie 3391 n 1.

4. Zie 3395 n 1, 3, 5, 6, 7, 9 en 14 en 3396 n 5. (Rajaps: witte mieren)

[p. 280]

Archief - het ‘onze’ - bestellen en kan ik ze daar wschl. overschrijven. Ook publiceeren? wschl. wel, na toestemming.^5. Maar hééft die Goev. iets belangrijks over Mult. geschreven? Mult. was nog maar 2 mnd. op Ambon, toen hij deze papieren verzond. De relatie tusschen Mult. en deze Goeverneur zijn een beetje mysterieus. Het is, oppervlakkig gezien, net of die man Mult. ‘niet aan het woord heeft laten komen’; van zijn kant heeft Mult. nooit veel over hem losgelaten. Wschl. - dit moet ik nog nazien in een Reg. Almanak - is het dezelfde Mr. C. (M?) Visser, die Algem. Secretaris was een paar jaar eerder en die M. toen niet te goed vond voor een postje van commies in Bagelen (blz. 137 in De M. v. Leb.) Zoo ja, dan kunt u daar lezen wat M. van hem zei. Maar is het dezelfde? Visser is een veelvoorkomende naam, de eene kan C., de andere C.M. geheeten hebben, als 't er 2 zijn. Toch zou mij dit verwonderen!^6.

Het stuk van Dr. Bruch las ik nu. Het is een treffend onbenullige poging om M. bij het fascisme te annexeeren. Alle citaten die deze man ‘gebruiken’ kon, bijeengezet, met een stumperig commentaartje als hikjes er doorheen. Wschl. had de N.S.B. geen betere kracht disponibel en hebben ze dezen lummel, die tenminste ‘dr.’ had en een tientje gebruiken kon, inderhaast met dit werkje belast. Er is nog een ander M., zegt hij goeiig, maar daar spreekt hij liever niet over, omdat die toch zoo bekend is. Terwijl de fascistische M. nog bekend gemaakt moet worden. Proficiat.

Nogmaals groeten,

Uw EdP.

5. Niet gebeurd.

6. Vgl. De man van Lebak, p. 137 met Vw 4, p. 135, waar DP de naam Visser in Visscher veranderd heeft. De algemeen secretaris en de gouverneur van de Molukken waren dus niet één en dezelfde persoon.