Brieven. Deel 7. 2 juli 1937-30 november 1938

3394. Aan S. Vestdijk: Batavia, 24 januari 1938

Batavia, 24 Januari 1938.
(Adres vanaf 16 Februari: Molenvliet West 9^a, Batavia-C.)

Beste Simon,

Ik schrijf klein, omdat ik geen luchtpostpapier heb en zooveel mogelijk wil zetten op dit eene vel. Allereerst: dank voor je brief met uitleg en nogmaals het beste met je werk. Op déze manier zal het je best afgaan. Aan den anderen kant: f 150 maximum per maand (f 1800 's jaars) is voor iemand van jouw qualiteit toch een schandalige betaling! Is dat omdat de man van het ‘vuile werk’ de andere f 100 moest hebben, die Vic er tenminste bij verdiende? Maar als deze oplossing je vrij laat voor ander werk, terwijl je anders misschien totaal sikkeneurig en uitgebluscht thuis zou komen, iederen dag, dan zegene God de greep.

Ik heb nu ± hetzelfde als jij, hebbende f 6. per dag als daggelder. Reken 26 × f 6., en dan moet je geen dag verzuimen. Mijn artikelen in het Bat. Nwsbl. worden met f 10. per kolom betaald, wat de maximum prijs is tegenwoordig, zelfs hier in Indië. Daaraan kan ik nu ± f 60. verdienen, - als ik 3 groote artikelen per maand schrijf. Het

[p. 269]

werk op 't Archief ligt mij nog heelemaal niet; het heeft op 't oogenblik iets van notarisklerkenwerk + boekhouden. Maar mijn ‘chef’ is mij uiterst welgezind, beticht mij al van te groote nauwgezetheid, bezweert mij dat ik knoeien mag zooveel ik wil en mij vooral niet mag haasten, kortom, je kan je niet geschikter wenschen. Hij heeft mij bovendien verzekerd dat ik - zelfs knoeiend en onzeker en langzaam als ik nu (nog?) ben - toch al verreweg zijn ‘beste kracht’ ben en dat het hem, zoowel persoonlijk als officieel, leed zou doen als ik hem in den steek liet - zooals zoowaar al mijn plan was, nu een week geleden. Verder wenscht hij met mij altesaem een boek te schrijven over het indische = koloniale want hollandsch-indische ‘cultuurleven’ = leven om en in de ‘soos’, van de 19^e eeuw.^1. Hij heeft echt gezelschap aan me! Geestelijk en voor ontspanning ook. En de andere ‘krachten’ zijn inderdaad bedroevend, want de regeering vindt het archief bijzaak en wenscht dus weinig te betalen. Op den archivaris en één hoofdcommies na, die zich eig. als mijn ‘ondergeschikte’ beschouwt maar er al 24 jaar zit (!), heb ik nog het grootste salaris. Dit ontdekte ik heden, al werkend aan het jaarrapport. Maar met f 200. doe je in Batavia heel wat minder dan in Holland.

Een andere ontdekking die ik vandaag deed - of liever, die op mij gedaan werd - is: dat ik lijd aan chronische blindedarmontsteking, en dat het dingetje er maar uit moet. Haast is er niet bij, maar morgen ga ik toch al naar den chirurg van het C.B.Z. hier om me nog eens te laten betasten. Als semi-ambtenaar (daggelder op 6 pop) kan de heele grap me f 20. kosten - 10 dagen hospitaal inbegrepen - wat bepaald voor niks is. Ik zal 't maar laten doen, tenzij de chirurg er niet precies zoo over denkt als die andere dokter en dus een bizonder buitenissige chirurg zou wezen. Mijn volgende brief nr Holland is misschien dan wel van na de operatie. Ik kom nl. niet tot schrijven, door de uitblussching die het kantoorwerk mij aandoet. Mijn laatste brief - en de eenige die ik schreef na 3 Januari (datum van mijn ‘tewerkstelling’) - was aan Menno.^2. Gister pende ik met veel moeite een briefkaart aan Jan Gr. vol, waarop de blinde darm dus niet voorkwam. En nu deze 2^e brief aan jou. Geef jij het bericht dus door, vooral wanneer - wat altijd mogelijk blijft - deze kleine operatie

1. Niet gebeurd. Wel verscheen F.R.J. Verhoeven, De jonge jaren van de Harmonie, De geschiedenis van de oudste sociëteit van Nederlandsch-Indië in de eerste helft van de negentiende eeuw. Batavia 1941.

2. 3386 (1049; Bw TB-DP 4, p. 225-231).

[p. 270]

mij tegelijk met dat stukje ontstoken ingewand uit de wereld hielp. De slag van Teruel zou dan heel wat mooier zijn geweest!^3.

Tot werken voor mezelf kwam ik ook niet. Alleen dat verhaal over de Van Harens^4. is wel zoowat af, - op een paal stijlretouches na. Ik bood het nu aan Q. aan voor een apart boekje; misschien verdomt hij het. Dirk van Hogendorp ligt half afgewerkt in een la. Maar de Man v. Lebak is hier, vooral onder lezende ambtenaren, een succes. Ondanks de booze artikelen van Noordenbos en Romein^5. en het feit dat het boek van Saks 2 gulden goedkoper is, koopt niemand - althans koopen maar weinigen - dat boek en is het hier nog overal voorradig, terwijl de 2 groote boekhandels van Batavia De M.v.L. al hebben moeten nabestellen. Toch zal Q. wel urmen dat het zoo vreeselijk slecht gaat en dat hij met mij niets dan stroppen beleeft. Mijn corresp. met Q. is ook een flinke uitblusscher geweest, en als hij de Van Harens niet neemt zal ik hem vragen of ik van hem af kan, al hèb ik nog geen ander.

Over Het Vijfde Zegel verscheen een bespr. in Het Nieuws v/d Dag^6. hier, die ik voor je zal opsporen en zoo mogelijk hierin sluiten. Zond Gresh. je de bespr. van E.M.B. gezegd ‘Elsje’ van het Bat. Nwsbl. door?^7. Ik noem je af en toe in mijn andere kritieken (bv. over Helman en over Elsschot)^8.; zoodra die verschenen zijn zend ik je die ook. Het pak artikelen dat ik, als illustratie bij mijn sollicitatie, aan de N.R.C. zond, kreeg ik terug met een droogstoppelig-lomp briefje van dat op ‘een ander’ de keus was gevallen; die ‘ander’ heeft ze dus niet meer kunnen doorkijken. Ik lees altijd wèl jouw stukken in de N.R.C. - tot dusver nog niet die in je nieuwe functie - en ze waren

3. Eind 1937 hadden de Spaanse regeringstroepen een offensief ontketend bij Teruel, waarna er hevig gevochten werd om de stad. DP heeft eind juli 1936 overwogen zelf naar Spanje te gaan (zie 3006 en 3007).

4. Schandaal in Holland. Zie 3227 n 6 en 3282 n 11.

5. Zie voor Noordenbos 3365 n 3. A. Romein-Verschoor, ‘Douwes Dekker, Begrijpen en verdedigen’. In Critisch bulletin 9 (1938) 1 (januari), p. 5-11; over Saks en Du Perron.

6. ‘Episode in een kunstenaarsleven in de schaduw der Inquisitie’. In Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië van 22 januari 1938.

7. Zie 3375 n 2.

8. ‘Het oeuvre van Albert Helman, Omvangrijk doch weinig oorspronkelijk’ (zie 3382 n 9) en ‘Boeken met een dubbelen bodem’ (over W. Elsschot, Pensioen. Amsterdam [1937]). In Bataviaasch nieuwsblad van 29 januari en 12 februari 1938 (Vw 6, p. 221-224 en 228-233).

[p. 271]

zoowat de eenige die ik las, moet ik erbij zeggen. Wat een rommel-zoodje.

Over de te bespreken dingen door Bep en/of mij laat ik jou geheel beslissen. Stuur ons gewoon de boeken op, zonder verdere voorbespreking - kies niet te suffe en onbenullige dingen! - en zeg dan erbij: door Eddy of door Bep of naar keuze. Als je een E of een B erin zet, is 't duidelijk; in het ‘onzijdige’ geval een kruisje!

Ziedaar. Ik lees L'Espoir, dat ik net kreeg, en Het Land van Rembrandt door elkaar, en alles al even traag als ik op bureau werk. Het wordt nog eens een rhythme! Maar als 't niet anders gaat....

Hartelijke groeten, ook van Bep, en als steeds je

E.

P.S. - Als ik in Molenvliet West zit - helaas ook een voorloopig adres - hoop ik dat stuk over Saks voor G.N.^9. te schrijven. Maar niet over Saks alleen, ook over vele andere belangrijke zaken, o.a. over de merkwaardige oneerlijkheid of onpreciesheid, of allebei, die ik, amateur-historicus, al dadelijk ontmoeten moest bij allerlei serieuze vak-historici. Raar is dat!

9. Zie 3356 n 4.