Brieven. Deel 6. 1 november 1935-30 juni 1937

2787. Aan J. Greshoff: Parijs, 18 december 1935

Parijs, Woensdag.

Beste Jan,

Ingesloten een brief van Van Ermengem. Hij is blijkbaar wat gepiqueerd dat ik zijn vertaling niet zoo best vond; blijkbaar was het zijn hoop dat ik het werk zóó prachtig zou vinden, dat ik alles aan hem kon overlaten, zoodat een Ducroo ‘repensé en français’ door hem naar de N.R.F. zou zijn gegaan. Als dit mogelijk was geweest, zou het mij zelf veel moeite bespaard hebben. Maar vanuit dit standpunt gezien leek zijn vertaling naar niets: de heele toon was van begin tot eind vervalscht, zoodat het eenige wat hij mij besparen zou, is: de voorloopige tekst op papier te brengen. Er is geen sprake van, dat het boek door een Belg vertaald kan worden zonder controle hier van Pia, Malraux en mijzelf, en wel om 2 redenen: àls Belgen correct fransch schrijven, schrijven ze tè correct, dus ‘platement’ en zonder een zweem van nonchalance, in den goeden zin, of gratie (zoo is alle ironie in de dialoog den braven Ermengem volslagen duister gebleven); - en de tweede reden is, zooals Ermengem zelf zegt, dat ze wel met vlaamsch maar niet met hollandsch vertrouwd zijn. Op een zoo delicaat gebied als vertalen zijn dit twee enorme

[p. 83]

handicaps; zoodat ik zijn verdere geleerdheden over vertalen daarom alleen al langs me kan laten gaan. Gegeven dat ik bij ondervinding weet wat vertalen is en wat een goede vertaling zijn kan, lijken mij zijn opmerkingen typisch de geleerdheden van den slechten vertaler. Maar dat kan ik hem allemaal niet zeggen. Hij lijkt mij een cuistre-achtig iemand, volgens zijn brieven; het is jammer dat Marc Eemans het niet doen kon, dat is een eenvoudige jongen.

Hoe het zij, ik heb Ermengem zeer behoorlijk en vriendelijk geschreven dat fl. 300.- mijn maximum is, en dat hij, als hij het daarvoor niet doen kan, jou kan opbellen, het boek terugsturen, enz. Voor 6000 belgische francs kan er toch zeker iemand gevonden worden die deze voorloopige tekst maken wil. Zou Raymond Brulez het niet willen doen? Kan je mij zijn adres bezorgen? Hij schrijft misschien slechter fransch dan Ermengem, maar er is veel kans dat hij mijn ‘toon’ beter te pakken krijgt.

Ik zal nog eens bij Malraux informeeren wat de N.R.F. betaalt voor vertalingen. Ik méén: zeer weinig! Maar hoe dan ook, de tekst die ik hebben wil is inderdaad iets anders en een veel ‘commercieeler’ geval, zooals de heer E. terecht zegt.

Later over wat anders. Het zou mij zelf spijten als het mis loopt met Ermengem, maar qu'y faire? Als ik niet zeker was dat hij de toon van het boek over de heele lengte zal vervalschen - wat veel meer werk kost om te ‘retapeeren’ dan een stuk of wat gewone fouten (die trouwens ook niet zullen ontbreken) dan zou ik misschien tot fl. 350. gaan. Maar nu niet.

Hartelijke groeten, ook van Bep en aan Atie; steeds je

E.

P.S. Vanmorgen las ik je stuk over Guilloux. Voor wat het zijn wil is het bèst zoo. Ik zal het G. zenden met een korte vertaling. Het zal hem veel plezier doen!