Brieven. Deel 5. 2 mei 1934-31 oktober 1935

2610. Aan H. Marsman: Parijs, 12 juli 1935

Parijs, 12 Juli 's avonds.

Beste Henny,

Deze brief moet ik ook nog versturen - dat is dus de derde! - omdat Menno mij vanmorgen uitvoerig schreef. Hij zegt dat hij nooit begrepen heeft dat ik niet meer mee zou werken, ook als

[p. 394]

hij uittrad. Ik ben dan wel heel onduidelijk geweest, want per brief en per gesproken woord heb ik hem aangekondigd (alles bij elkaar zeker 4 ×) dat dit gebeuren zou als Virginia niet geplaatst werd, - niet om Virginia, maar om de onbeschaamdheid van die roomsche troep uit Vlaanderen; om het principe waardoor de samenwerking met hen niet heelemaal dégoutant was, in één woord. Het is gek dat ik zoo onduidelijk ben geweest, ik die tot op het ouwehoerige probeer mij in zulke dingen precies te laten verstaan; - maar er is allerminst reden om Menno te wantrouwen, dus dit verklaart alles. Het is weer het ‘misverstand’.

Hoe het zij, hij heeft nu aan Zijlstra geschreven dat hij na 1 Jan. '36 zich solidair met mij verklaarde en ook niet verder zou meewerken, en hij heeft Vic geschreven dat Greshoff en ik uitvielen als Virginia niet geplaatst wordt; hij vermoedt dat Vic nu ook op plaatsing zal aandringen, zoodat de gezwichte Vestdijk alleen zal staan en kans loopt om met de vlaamsch-roomschen aan het kortste eind te trekken. Ik heb misschien een erg laag karakter, maar ik zeg 10 × ‘bravo’. Bovendien heb ik zoo'n idee dat de vlaamsch-roomschen, als hier voet bij stuk gehouden wordt, van hun kant bakzeil zullen halen, zooals ik je, meen ik, al schreef.^* Gebeurt dit niet: tant pis. Dan heeft Forum 2 jaar zuiver bestaan en 2 jaar in een half compromis met roomsch Vlaanderen, maar de contrôle van het episcopaat heeft het dan tenminste ontzeild.

Ik sta er achteraf versteld van dat hierover zooveel gedaan en gepend is moeten worden, met eindelooze ‘verklaringen’ tusschen Menno en mij, terwijl alles toch zoo doodeenvoudig was.

Draaien de vlaamsch-verroomschten bij en gaat Menno er in '36 toch uit, dan zou ik het natuurlijk zeer toejuichen als jij zijn plaats innam. Ik ben evenmin op den dood van Forum, coûte que coûte, gesteld als op een voortleven coûte que coûte, en materieel voordeel hebben wij er allemaal bij. Maar liever niets dan inbreuk op de ééne regeling die er niet een smeerlapperij van maakt: volstrekt onafhankelijke en gescheiden redacties. Sta daar vooral op, als je er nog in gaat, want wat ik Menno vroeger voorspeld heb is nu gebleken waar te zijn: zoodra die smakkers zich onmisbaar voelen gaan ze wetten voorschrijven.

Ik las Helman's novelle. Als je het absoluut hebben wilt, mij best,

* Hoe moet ik nu nog weten - ik, arme! - wat ik aan Menno geschreven heb, aan Greshoff of aan jou???

[p. 395]

maar ik vind het een vlot ding van niks, met een weerzinwekkend-goedkoope propaganda tot besluit. Van het soort literatuur waar je in communistische kringen een 9 voor krijgt, ook al heb je geen snars talent. Eigenlijk voel ik meer voor het verhaal dat laatst in Forum heeft gestaan, dat ook zoozoo is, maar korter en minder conformistisch naar de mode-moraal.^1. Ik vind dit verhaal minder goed dan De Slaaf, en veel meer een blamage voor onze bundel, om die imbeciele zielewerverij in de ‘moraal’ ervan, het laatste hoofdstuk. Als Tolstoi dit geschreven had was het misschien goed geworden, en 10 × soberder ook.

De Overjas van Berghen niet kwaad, maar lang van stof,^* en erg ‘ouderwetsch’, vooral het begin.

De Pillecijn is toch zeker beter, vooral de eerste helft.

Van Blijstra signaleer ik je het eerste verhaal van IJzeren Vlinders, dat kort is, en in mijn herinnering zijn ongeslagen coup de maître is gebleven. Maar het wordt tijd dat we wat Vlamingen nemen.

Wat moet ik doen met De Overjas en het boekje van Gilliams? Naar Greshoff sturen? - En met de vērhalen van Henri Bruning?

Ik geloof steeds meer dat onze verzameling toch ‘matig’ zal worden, maar we kunnen nu niet meer terug. De inhoudsopgaaf van die bundels van Godthelp en Mirande had inderdaad weinig verontrustends.^2.

Je moet later heusch de verhalen van V.G. Stort bestudeeren: zijn slechte kanten lijken sprekend op jou als je naar het kitschige toegaat, zijn Lambert Brodeck (Bep en ik hebben ons erg geamuseerd bij het overlezen van dit verhaal) is familie van Charles de Blécourt. Je zult zien dat je er werkelijk wat aan hebt, al zal je er tegenaan kijken als tegen je karikatuur.

Voilà. De brief van Menno heeft mij toch veel goed gedaan. Hij zal je zelf wschl. ook wel geschreven hebben.

Hartelijk je

E.

P.S. - Na met die andere rotpen volslagen te zijn gebrouilleerd heb

1. ‘De verdwenen Christen’. In Forum 4 (1935) 6 (juni), p. 552-567. Zie 2347 n 2.

* dit in tegenstelling met wat ervan verteld wordt.

2. Zie 2588 n 5.

[p. 396]

ik nu een glazen pen gekocht; ik geloof niet dat het resultaat veel beter is, maar het schrijven gaat makkelijker!