Willem van Oranje. Antwerpen in 1583

[p. 3]

Voorwoord.

Het drama Willem van Oranje werd bekroond met den eersten prijs, geschonken door Z.M. Leopold I, in den wedstrijd van tooneelletterkunde geopend door de Maatschappij De Morgendstar, te Brussel, in 1865.

Het verslag van den jury, samengesteld uit de Heeren: Dr. Hanau B^on. Geelhand, Willems, Stroobant en Wendels, luidt, betrekkelijk dit gewrocht, als volgt:

‘Willem van Oranje, Antwerpen in 1583, toont ons de Nederlanden nog worstelend tegen de verdrukking van Spanje en tegen de verraderij van Frankrijk. Aan het volk de dappere gerechtigheid voorstellen, hetzelve doen lijden en strijden om de zegepraal hooger en hooger te doen rijzen, en aldus pogen het volksgeluk op de vrijheid te steunen, ziedaar een edel doel. De schrijver heeft het bereikt: hij ontvange onze warme gelukwenschen; want het is onder zulk een gevoel van menschelijke waardigheid dat alle nieuw despotimus versmacht moet worden.’

Dit dramatisch gewrocht werd voor de eerste maal ten tooneele gevoerd in den Cirk-Schouwbourg op 26 maart 1866, en voor de tweede maal, in Gala-vertooning, ten aanwezen van Z.K.H. den Graaf van Vlaanderen, in den schouwburg der Warande, op 22 Juli des zelfden jaars.

De Maatschappij De Morgendstar spaarde kosten noch moeite om beide vertooningen den grootsten luister bij te zetten; de tooneelkunstenaars met het uitvoeren der

[p. 4]

rollen gelast, legden den besten ijver en het grootste talent aan den dag; hier zij, voor eene en voor anderen, openlijk dank en lof gesproken; hoogst verdienden dank en lof, want beide voorstellingen liepen met zulk goed gevolg af, dat zij, niet alleen te Brussel, maar in de drukpers van het gansche Land een buitengewonen ophef maakten.

Willem van Oranje is een geschiedkundig drama: geschiedkundig in dien zin, dat het trouw, en naar de beste bronnen: Hooft, de Thou, van Meteren, Janssens, enz. de historische feiten voorstelt. Enkel hebben wij, naar het voorbeeld der beste dramatische schrijvers, de feiten samengetrokken, om dezelve tot de vereischte éénheid van handeling te brengen; zoo stellen wij onze gansche bedrijvigheid in het jaar 1583 voor, ofschoon het algemeen bekend staat dat de Hertog van Anjou den 19 Februari 1582 zijne intrede te Antwerpen deed, en eerst den 17 Januari 1583 door het volk gedwongen werd die stad te ontvluchten.

Zooals het stuk oorspronkelijk opgevat is, vereischt hetzelve eene groote, ja bezwaarlijke tooneelopvoering, vooral in het laatste bedrijf. Doch, is het zeer wel doenlijk de bezwaarlijkheden van tooneelschikking grootendeels uit den weg te ruimen, zonder den eigenlijken inhoud van het drama afbreuk te doen lijden; het laatste bedrijf, b.v. dat hier met eene gansch bijzondere verbeelding aangeduid wordt, valt in de gewone tooneelopvoering van het oogenblik dat men het gevecht achter de schermen doet plaats grijpen.

de Schrijver.

Brussel - 1867