Onder de groene linde. Verhalende liederen uit de mondelinge overlevering. Deel 1. Liederen met magische, religieuze en stichtelijke thematiek

[p. 69]

2
Daar ging een jager uit jagen (de Griekse jager)

Samenvatting

Een jager wordt door een heks meegevoerd naar een hoge berg, waar hij drie van haar slachtoffers ziet: twee gekookt en een aan het spit. Hij vreest dat ook hem een dergelijk lot beschoren is, maar tot zijn geluk blijkt de echtgenoot van de heks net als hij uit Griekenland afkomstig te zijn. De jager vertelt dat hij een Griekse koningszoon is [dat hij nog maar elf jaar oud is en dat hij hoopt even groot te worden als de bomen in het bos]. De heks wil hem aan haar dochter koppelen; ze geeft hem een toverpaard om haar te gaan zoeken. De jager neemt zijn kans waar: hij gaat er vandoor en roept vanuit de verte dat ze haar dochter mag houden. Woedend blijft de heks achter.

Toelichting

Volgens onze zegslieden werd dit lied in het begin van deze eeuw bijna niet meer gezongen. Het is misschien nog enigszins bekend geweest bij Friese koppelarbeiders die in het noordelijk deel van Groningen seizoenarbeid verrichtten. De hieronder afgedrukte tekst die in Winschoten werd opgenomen, is waarschijnlijk indirect afkomstig uit het liedboekje De Oost-Indische Theeboom (Amsterdam 1767; tot 1818 diverse malen in Deventer en Amsterdam herdrukt) waaraan liedvoorbeeld B is ontleend^1. Een grotendeels gelijkluidende en vrij gave variant komt voor in het handschrift van C. Bakker uit Broek in Waterland (ca. 1900).

In verband met de corrupte tekst van variant A laten wij ter vergelijking de versie volgen uit ‘De Oost-Indische Theeboom’ van 1767. Waar de nummering van de strofen in variant A afweek van die in dit liedboekje zijn de corresponderende strofen tussen haakjes aangegeven.

1. Geciteerd in Veurman 1966.

[p. 70]

Lied
A. Er wou er een jager uit jagen gaan

Opname 26 januari 1963
(geen melodie)

Er wou er een jager uit jagen gaan
Van verren al in het woud.
Hij vond er niks te jagen
Dan een stuk verbonden hout.

Och jager, och, zeide de andere jager,
Daarginder daar wandelt een boos wijf.

Zou ik voor die boos wijf vrezen?
Ik vrees nog voor geen boos man!
Ze had dat woordje nog niet half gezegd,
Toen kwam dat boos wijf d'r al aan,

Pakt' hem al bij zijn arm
En 't paardje bij de toom
En klom met 'em op een berg
Die zeven en zeventig mailen waren hoog.

De bergen die waren zo hoog
En de dalen die waren zo diep.
Er lagen drie enige zoontjes
En de derde was al aan het spit.

Och, zegde, nou moet ik toch zelf zien voor mijn ogen
En sterven hier zo den dood,
Nou moet ik mij toch beklagen
Dat ik een Grijksman ben.

Zijt gij een van de Grijken?
Daar is mijn man vandaan.
Laat horen uw lieve ouders
Of ik die dan wel kan.

[p. 71]

8 (10)

 

De koning van de Grijken

 

Dat is zo'n lieve man

En de moeder al naam Marie
Dat is de moeder van mie.

Dan heb ik nog een klein dochtertje

Die draagt een halve paraplu
Al boven haar hoofd en boven haar borst

En alle mensen zijn voor haar verborcht.

Pocht gij zo van uw klein dochtertje?
Dan wo'k dat ik haar eens zag,
Dan wo'k haar wel vriendelijk kussen
En kussen haar de goede nacht.

Woudt gij haar wel vriendelijk kussen
En kussen haar een goede nacht?

Dan heb ik nog een klein paardje,
Die loopt nog snelder als de wind,
Die wil ik u wel lenen,
Ga 'r naar toe, dat gij haar vindt!

Hij klom er al opper het paardje
En reed er zo lustig op los
Maar toen hij 'n eindje van haar was
Riep hij: Adu doe swaarte swien,
Dien dochter is mie veul te boos!

As ik die in mien klauwen haar
Geliek ik die zonet haar
Den zolstoe mie nait verwieten
Dat ik was zölf zo swaart.

En ze sluig mit de voeste al op 'n boom
Dat de boom van groen ondobberde
En van al zijn bladeren schoon.

Dit lied werd opgezegd door Gezina Harms-Kuipers (1892-1981) te Winschoten. Mevrouw Harms werd geboren in Heiligerlee. Ze werkte na het verlaten van de lagere school op een groentekwekerij en trouwde op 23-jarige leeftijd met een binnenschipper. Ze was bekend als iemand die graag zong en voordroeg bij feestelijke gelegenheden, hoewel ze

[p. 72]

daartoe als schipppersvrouw weinig mogelijkheden had. Toen ze in 1956 aan de wal ging wonen werd ze actief in het verenigingsleven, in het bijzonder in de bejaardensociëteit. Daar heeft ze het lied van de Griekse jager zo dikwijls en met zoveel verve voorgedragen dat verschillende bejaardenverzorgsters het nu grotendeels van buiten kennen. Mevrouw Harms leerde het lied van haar moeder die het wel eens opzei wanneer ze bezig was met huishoudelijk werk. Waarschijnlijk was aan haar moeder en aan haar grootmoeder Geessien Zuurman, die het nu en dan in de huiselijke kring voordroeg, evenmin een melodie bekend.

B. Daar ging een Jager uyt Jagen

Daar ging een Jager uyt Jagen
Zo veer al in het Woud
Hy vond daar niet wild weeten
Als een gebonden Man oud.

Jager zeyde hy Jager
In 't Bos daar wandeld een Wijf
Komt zy jou in 't gemoed
't Zal kosten u Jonger-lijf.

Zou ik voor een Wijf vreezen
Ik vrees nog voor geen Man
Eer hij dat Woord ten halve had
Doe kwam 'er dat booze Wijf an.

Zy nam hem by den Armen
En 't Paardje al by den Toog
En klom 'er mee den Berg op
Die zeventien Mijlen was hoog.

De Bergen waaren hooge
En de Dalen die leyden zo dik
Daar lagen der twee gezoden
De derden ley aan een Spit.

Zal ik hier moeten sterven
Als ik voor mijn oogen beken
Zo mag ik er mijn wel beklagen
Dat ik 'er een Grieke-man ben.

[p. 73]

7

 

Bend gy ook van de Grieken

 

Daar isser mijn Man van dan

 

Zo noemt mij eens jou Ouders

 

Laat horen of ikze wel kan.

Zoud ik mijn Ouders noemen?
Weet dan wie dat ze zijn;
De Koning van de Grieken
Dat is 'er de Vader van mijn.

Zijn Huys-vrouw Margareta
Dat is 'er de Moeder van mijn
De Naam moogt gy wel weeten
Wie dat 'er mijn Ouders zijn.

De Koning van de Grieken
Dat is zo een kleine Man
Zoud gy niet hooger wassen
Wat baat jou leven dan.

Zou ik 'er niet hooger wassen
Ik ben der maar elf Jaar oud
Ik hoop nog hooger te wassen
Als 'er Boomen staan in 't Woud.

Hoop je nog hooger te wassen
Als 'er Boomen staan in 't Woud
Zo heb ik nog een Dogter
Die is jonk en daar toe stout.

Zij draagt op haaren Hoofje
Een Kroon van Paarlen fijn
Al kwamen 'er zeven Koningen
Zij zouden voor haar niet zijn.

Zij draagt op haare Borsten
Een Lely met een Zwaard
De Booze uyt der Helle
Is voor mijn Dogter vervaard.

[p. 74]

15

 

Gy roemt zo van uw Dogter

 

Ik wou dat ik ze eens zag

 

Ik zou 'er heymelijk kussen

 

En bieden haar goeden-dag.

Ik heb nog een kleyn Paardje
't Loopt snelder dan de wind
Dat zal ik u heymelijk leenen;
Gaat zoekt dat gy haar vind.

De Jager zat op het Paardje
Hij reeder zo lustig voort
Adieu jou zwarte Hoere
Jou dogter mij niet bekoord.

Had ik jou in mijn klauwen
Gelijkje van d' Morgen waart
Je zou het mij niet zeggen
Dat ik was veel te zwart.

Zy nam daar eene Knoesten
En sloeg 'er al op den Boom
Dat d' Boom in 't Groene-woud daverde
En alle Bladeren schoon.

Data en plaatsen van opname

26 01 1963	Winschoten
08 03 1963	Surhuisterveen
14 12 1963	Buitenpost
01 09 1965	zelfde informante
22 11 1967	Veenwoudsterwal

[p. 75]

Vermeldingen/Literatuur

Blyau en Tasseel 1962, 142-143; Duyse 1903-1908, I, 44-47; Meier 1935-39, I, 45-49; Veurman 1961; Veurman 1963, Veurman 1966; Willems 1848, 123-125.