Vermomde en naamlooze schrijvers opgespoord op het gebied der Nederlandsche en Vlaamsche letteren. Deel 1: schuilnamen en naamletters

[p. V]

[Voorwoord]

Het is twaalf jaar geleden, dat de ‘Bibliotheek van Anonymen en Pseudonymen’ het licht zag. Veel is er in dien tijd naamloos of onder schuilnaam geschreven, waarvan de schrijvers genoemd, doch niet in dat werk gevonden kunnen worden. Veel ook van vroeger dagteekening werd aangeteekend tot aanvulling en verbetering. Toch voldeed ik niet aan de belofte, destijds gedaan, van vervolgen op dit werk uit te geven. Ziehier de reden.

Alle begin is moeijelijk, dat ondervond ik destijds en beperkte daarom zooveel mogelijk de grenzen mijner taak. Later echter heb ik gemeend het veld wat ruimer te mogen en moeten nemen: 1^o. door ook aan de Vlaamsche letterkunde van 1830 tot heden geene plaats te ontzeggen; 2^o. door niet slechts de schuilnamen, maar ook - waar zij mij ongezocht in handen vielen - de naamletters uit tijdschriften en dagbladen op te nemen; 3^o. door de zinspreuken van letterkundigen mede te deelen; 4^o. door melding te maken van den waren naam van vermomde schrijvers, wier werken in het Hollandsch vertaald zijn (b.v. de Abt ***, Georg Eliot, Ouïda), en van hen, wier werken, hoewel in vreemde taal geschreven, tot onze letterkunde gebragt kunnen worden (zooals A.S.C. Wallis, de schrijver der ‘Vertraute Briefe’, enz.).

De inrigting van het werk moest hierdoor echter eene andere worden. In plaats namelijk van elk geschrift afzonderlijk te vermelden op het eerste zelfst. naamwoord van den titel, moest - naar het voorbeeld van Quérard's Super-cheries - een hoofd gegeven worden aan elken schuilnaam of naamletters, waaronder dan alle geschriften vereenigd konden worden, waarop deze gebezigd waren. De voordeelen hieruit voortspruitende zijn: meer beknoptheid en de mogelijkheid tot opsporing van den schrijver van een boek, al is dat boek zelf niet vermeld geworden. De schaduwzijde is vooral deze, dat naast deze lijst een andere gegeven moest worden, waarin (evenals bij Barbier) de schrijvers van geheel naamlooze werken vermeld werden. Ik heb echter niet geaarzeld om zulk eene wijziging in het werk aan te brengen, omdat het gebiedend noodig bleek te streven naar beknopter vorm. Overtreft desniet-

[p. VI]

temin deze uitgave de vorige in omvang, dan staat deze uitbreiding stellig niet in verhouding tot den rijkeren inhoud. Eene vergelijking der beide werken zal dit duidelijk doen zien.

Het spreekt wel van zelf, dat het thans meer dan ooit onmogelijk geworden is, om op eenige volledigheid te kunnen hopen.

Met meer aandrang nog dan te voren doe ik daarom een beroep op de mij reeds zoo herhaaldelijk betoonde welwillendheid van heeren schrijvers, uitgevers en letterkundigen, om mij te steunen door mededeeling van hetgeen zij weten en mogen zeggen.

Sommige mijner zegslieden zijn met enkele letters aangeduid, waarvan de verklaring hier ten slotte volgt:

Aa = Biogr. Woordenboek van v.d. Aa.

A.M.L. = Dr. A.M. Ledeboer, te Deventer.

B. = Beger, te Utrecht.

B.B. = (Delecourt) Diction. des Anon. et Pseud. Belges (in den ‘Bibliophile Belge’ dl. XIX-XXI).

B.J. = R. Bennink Janssonius.

F.M. = Fred. Muller.

F.V. = Ferd. Vanderhaeghen, te Gent.

H.E.B. = Biogr. Woordenb. v. Huberts, Elberts en van den Branden.

H.G. = Mr. H. Gerlings Cz., te Haarlem.

R.A. = Robidé van der Aa, Catal. v. geschriften ov. d. Belgischen opstand (in: ‘De vriend des vaderlands’).

Schr. = de Schrijver.

T. = H.W. Th. Tydeman, Predikant te Rozendaal.

Uitg. = de Uitgever.

W.G. = Witsen Geysbeek, Biogr. Anthol. Crit. Woordenboek.

Vele der zinspreuken ontleende ik aan den Dictionnaire des devises par F.V.H. (Ferd: Vanderhaegen); de namen der schrijvers in ‘de Gids’ aan het ‘Register’ van Tiele. Na deze mededeeling behoeven die bronnen niet telkens aangehaald te worden.

Alle boeken, waarvan het formaat niet is opgegeven, zijn in 8^vo.