Tafel van den kersten ghelove. Deel 3A en 3B: Somerstuc

Inhoudsopgave

Tafel van den Kersten Ghelove (Somerstuck)

Hier beghint dat Somerstuck vander Tafel des heilighen Kersten Gheloofs der menschen.

Hier beghint dat eerste capittel vander ghenadenriker tijt der ontfermherticheit, dat God onse Heer Jhesus Cristus den gecruusten doot woude leden om der menschen salicheit ende profijt.

Dat ander capittel is vanden oest des coorns ons Heren Jhesu Cristi lichaem, hoe hi wert ghemaeyt, ingevoirt ende gevanghen.

Dat derde capittel is vanden gulden rose die die paeus wijet ende die een vroem ridder om die stat voirt, [7b] welcke rose Cristum onse Heer <die rose> van Iherico wel beteikent (dominica in rosa.)

Dat vierde capittel vander coronaci ende van menigherhande cronen, daer onse Here Ihesus Cristus mede gecroent wert.

Dat vijfte capittel is hoe dat vrome heilige cruus voor den bitteren doot ons Heren ghetimmert was.

Dat seste capittel is vander bitter passie ons Heren Ihesu Cristi ende van haer salicheit, die si ons heeft verworven.

Dat sevende capittel is van ons Heren vijf open wonden ende vanden seven woerden, die hi heeft anden cruce ghesproken ende vanden wapenen sijnre passien ende van onser vrouwen claghe ende van haren rou ende haer seven droefnisse.

Dat achtende capittel is vander begravinghe ende uutvaert des ghecruusten doden Ihesu ende hoe die vrienden Gods sijn graf bescreiden ende mit groter waerdicheden versochten.

Dat neghende capittel is van dat onse lieve Heer clam ter hellen neder om die te breken ende der ouder vaderen te verlossen ende den duvel daerin te vanghen, te binden ende te besluten.

Dat .X. capittel van den glorioseliken verrisenis ons liefs Heren Ihesu Cristi, hoe dat hi vanden smadeliken ghecruusten doot uten grave opghestaen is mit groter eren.

Dat elfte capittel hoe onse Heer Ihesus opten dach sijnre heiligher verrisenisse alre eerst openbaerde sijnre liever moeder Maria ende vandede ende mit liefliker wise van haren druck troostede, ende van onser liever vrouwen seven vruechden die si had.

Dat twalefte capittel, hoe dat onse lieve Heer Ihesus Cristus der vrouwen Maria Magdaleen biden grave openbaerde. Waerom dat die vrouwen onsen Heer volchden?

Dat dertiende capittel hoe menichwarf dat onse Heer Ihesus na sijnre verrisenisse sijn iongheren intghemeen ende bisonder hem openbaerde. Ende of sinte Pieter dootlike sonde dede.

Dat viertiende capittel van der letanien groot ende cleyn; van die vasten der quatertemper. Hier vanden ouden testamente merkelike saken ende punten. [55a]

Dat vijftiende capittel vander glorioser opvaert daer ons lieve Heer, naedat hi verresen was, clam op totter rechter zijde sijns Vaders boven alle hemelen. Daer menich notabel dinc in staet gescreven.

Dat sestiende capittel hoe dat die apostolen den heilighen Gheest opten Pinxter dach te samen ontfinghen, daer menige scone reden vanden ouden testament ende nuwen in staet.

Dat seventiende capittel vanden ghemenen raet der apostolen, die si hadden nae datsi den heilighen Gheest hadden ontfanghen, op datsi die articulen der kersten ghelove souden dichten; daer is die bedudinge vanden ghelove.

Dat achtiende capittel, hoe die twalef apostolen van Gods bevelinghe hem deilden in allen landen dat woort Gods te prediken, mirakel te doen ende dat volc te bekeren; wairom datter twalef waren ende wat elc bedude ende sijn leven ende sijn doot.

Dat neghentiende capittel vanden staet ende ordinancie der heiligher kercken ende ondersceit ende scickenisse hoorre prelaten, als van paeus, macht van bisscopen ende van priesters macht dier bevolen is biecht te horen. [88a]

Dat twintichste capittel vanden anderen staet ende ordinancie der heiligher kercken: hoe dat die doctoren, meesters, lerars, predicaren ende studenten regiert sullen werden. Een scoen disputacien twisken een meester ende enen iongher. Ende vanden doctoren ende predicaren hoe si leren sellen.

Dat .XXI. capitulum vanden derden staet ende ordinanci der heiligher kerken, hoe dat die predicaers [94d] prediken ende den volc die werken der barmherticheit leren sullen. Seer scoen hoe die predicaers den menschen leren sullen, beide iode, heiden, quaet ende goet.

Dat .XXII. capittel vanden eersten werken der ontfermherticheit, als die hongherighen te spisen ende die dorstighen te laven; hier sijn drie questien hoemen aelmissen gheven ende distribueren sal.

Dat .XXIII. capittel vanden anderen werc der ontfermherticheit: die wandelaren ende die peregrinen te harberghen ende te ontfaen. Hier veel vanden ouden testaments ende nuwen testaments; groot oirbair in desen wercken.

Dat .XXIIII. capittel vanden derden werc der ontfermherticheit, als die naecten ende die bloten te cleden; hier van onsen Heer ende sinte Martijn ende hoe dit werc boven alle ander over gaet.

Dat .XXV. capittel vanden vierden werc der ontfermherticheit, als die siecken te vanden ende te visitieren. Hier een groot notabel van enen cruce van mededogen.

Dat .XXVI. capittel vanden vijften werck der ontfermherticheit, als die ghevanghen te troosten. Hier of hevet men sonderlinghe saken van Cristo, Daniele ende Moyse.

Dat .XXVII. capittel van den sesten werc der ontfermherticheit is als die doden te begraven; <hier> veel vanden ouden testament is gescreven.

Dat .XXVIII. capittel hoemen die kercken wyet. Ende hoemen die seven ghetiden hout ende singt, hoe die bisscop <wyet> ende wattet beduut.

Dat .XXIX. capittel hoemen die altaren stichtet ende wiet ende wat dat tot onser leer beduut. Hier heeft men een sonderlinghe manier van bedinghe, dien wi doen voerden heilighen altaer.

Dat .XXX. capittel vanden dienst Gods der seven ghetiden, diemen over alle die heilige kercke houdt ende singhet. Wat die seven ghetiden figurieren ende scone oratien daer of, die die paeus Innocencius daer of ghemaect heeft.

Dat. XXXI. capittel, hoe die seven sacramenten der heiligher kercken, als most uten wijnkelre vander openre gecruuster zijden Cristi sijn uutghevloten, medicijn, boete teghen die die siecte onser sonden. Ende hoe dat elc sacrament ghenoemt wert ende van waerden is ghelijct den godliken duechden.

Dat. XXXII. capittel vanden eersten sacrament der heiliger kercken, als vanden dope die drierleye is, daer in elc die mensche wart in ghekerstent; van drieleye dope des waters, des gheests ende des bloits.

Dat .XXXIII. capittel vanden anderen sacrament der heiligher kerken als wat vormen beduut, dat die bisscop selve an onsen voorhoofden strijct; hoe dat een mensch ghewapent wart teghens den duvel ende wort een ridder Gods.

Dat .XXXIIII. capittel vanden derden sacrament der heiligher kercken, als priesterlike oorden; hoe die gegheven wart, hoemen dyaken ende subdyaken wyet ende van waerden wat si sijn.

Dat. XXXV. capittel vanden vierden sacrament der heiligher kercken als vander penitencien, daermen die sonden doer pleecht te vergheven ende te beteren, - hier verstaen [125a] wi guede penitencie ende valsche, - ende van rou, biecht ende boet.

Dat .XXXVI. capittel vanden vijften sacrament der heiligher <kercken> als vanden heilighen sacrament lichaem ons liefs Heren Ihesu Cristi Hier hebben wi oec dat beduut, datmen inder missen doet ende alle die cledinghe des priesters ende veel ander waerdicheden.

Dat .XXXVII. capittel vanden sesten sacrament der heiligher kercken als vander echtscap, huwelic, daer man ende wijf doer die ewe vergaderen. Hoe God dit self maecte ende wat enen gueden wive toebehoirt [131a] ende enen gueden man.

Dat .XXXVIII. capittel vanden sevenden sacramenten der heiligher kercken, als van-[133d] den olye, daermen die siecken mede salft ende vanden commendacien, diemen den doden nae doet. Hoe die priester den siecken sal vermanen ende overlesen. Ende wat waerdicheit ende salicheit. Ende vanden bosen gheest hoe hi verschijnt.

Dat .XXXIX. capittel vanden sekeren regulen der consciencien, diemen in die vierscaer der penitencien moet weten ende houden. Item van neghen regulen der penitencien ende vier dinghen die den mensche naghelen ant cruce der penitencien.

Dat .XL. capittel van sonderlinghe tiden inden iaer, daer die heilighe kerck veel wonders in begaet. Item hier van vier tiden binnen den iaer; daer veel notabele dinghen van- [139b] den ouden testament in staet.

Dat.XLI. capittel vanden historien ende ghestichte, die voor Cristus tiden onder die Romeynen ende heyden ghevielen. Item van vier doechden ende menich exempel, die daer toe dienen.

Dat .XLII. capittel vanden heidenschen beelden ende die depinctien, daer si die duechden mede wouden leren ende die onduechden gheven te kennen. Item van veel beelden ende guede leer daer toe.

Dat - XLIII - capittel vanden striden tusschen den duechden ende den sonden. Item van twien riken ende dispensacien tusschen die sonden ende der duechden.

Dat .XLIIII. capittel van exempel, mirakel, heilich leven gueder menschen, die na Cristus tiden sijn ghesciet. Item hier veel gueder exempelen uutten Vaderboec.

Dat .XLV. capittel van des keysers throen ende hoemen hem kiest ende croent; vander ridderen oorden ende vanden huusman. Ende hoe Willem van Hollant is ghecroent ende vanden regulen [157c] die den ridderen toe horen sellen.

Dat .XLVI. capittel van den speel of tijtverdrijf der heren of der vrouwen, daermen nochtan guede exempelen bi mach verstaen ende leren. Item, hoe dat scaecspul was ghemaect ende menich notabel sake. Et cetera.

Dat .XLVII. capittel vanden coninc Salomon ende vander coninghinne van Saba, van horen parabolen, notabilen, proverbien, bisproken ende leer die te ghehoeghen staèn. Item van die coninghinne van Saba ende Salomon. Ende van horen disputacien veel nobels dincs.

Dat .XLVIII. capittel vanden morghenspraeck tusschen den ontfermhertichsten God Cristum ende den mistroostighen sondaer, die in wanhoep ghevallen is. Menich soet dinc van Gods ontfermherticheit ende troest den sondaren ende leren te sterven.

Dat .XLIX. capittel van Entekerst toecoemst, van sijnre hantieringhe ende hoe hi sal eynde ne- [176b] men. Item hier veel teykenen sijnre toecoemst ende wat hi bedriven sal mit sijn bedriechner.

Dat .L. capittel vanden ionxsten daghe ende vanden ghemenen oordel, dat God sitten sal over die levende ende over die doden. Item hier vanden .XV. teykenen ende woorden, die God spreken sal totten gueden ende totten quaden.

Dat .LI. capittel vander ewigher verdoemenisse ende vander onsprekeliker pinen der hellen. Item veel questien vander pinen der hellen ende elc na sinen sonden.

Dat .LII. capittel vanden veghevier ende hoe die ellendige sielen van onser weldaet gheholpen werden ende vanden enghelen ghetroost ende ghevisitiert. Item veel saken, waer-om dat dat veghevier ymmer is, ende waer mede men die sielen sel helpen. Ende hoe swaer ende bitter dattet is.

Dat .LIII. capittel van dat scone hemelrijc, glorie ende salicheit des ewichs levens. Hoe die goede God sal gheven sentencie den gueden ende hoe scoen dat dat hemelrijc is. Een soet gebet dat Anselmus leert. Hier eindt nu die tafel vanden Somerstuck inden boec dat daer hiet die Tafel van den Kersten Ghelove. Et sic finita est tabula.

Vanden keyser Constantinus, hoe hi die heilighe kerk vryede; ende vander disputacien twisschen den paeus Silvester ende den joden, daer hi ende sijn moeder overheren van waren.

Corrigenda.