De briefwisseling tussen Lodewijk van Deyssel en Albert Verwey

[p. 125]

102

Keulen 13 Augustus 1895.

W.V. Mij is de zonderlinge gebeurtenis wedervaren van als gast van een onbekende Duitschland te zijn ingetrokken.³⁵⁰ Het zal 10 a 14 dagen duren waarschijnlijk. Mondeling bizonderheden, hoop ik, als wij elkaâr omtrent begin-September in je gastvrije woning ontmoeten. Joopie is bij mij. Hartelijke groeten, ook aan Kitty.

t.t.

Karel Alb. Th.

350 Van Deyssel was in het ochtenduur van 13 augustus 1895 uit Baarn vertrokken en had, na overvloedig gedineerd te hebben in de stationsrestauratie van Keulen, zijn intrek genomen in Gasthof Hansen. Op 14 augustus reisde hij via Bonn naar Rüdesheim. ‘Mijn bedoeling is’, zo schreef hij op 15 augustus vanuit Rüdesheim aan zijn vrouw, ‘zoo gauw mogelijk aan het einde van de héenreis te komen, om dan te zien of wij ons op de terugreis nog hier of daar kunnen ophouden.’ Nog diezelfde dag reisde hij via Frankfurt naar Bensheim bij Heidelberg, van waaruit hij in het avonduur zijn vrouw berichtte: ‘Ik ben hier maar wat gebleven om uit te rusten; want ik had het vandaag geducht te kwaad, vooral in Frankfurt, een stad die ik niet kan uitstaan. Wij moesten er ongelukkig een paar uur wachten. Ik was erg beroerd, mijn honger zelfs was weg. Dat is al tijd een veeg teeken. Maar nauwelijks waren we hier, of wij hebben allebei gegeten als wolven. Nu moeten we nog tien uur sporen voor wij aan 't eind van onzen tocht zijn. Maar wij blijven eerst hier een paar dagen rusten.’ Op 17 augustus stapten vader en zoon te twaalf minuten over tienen in de trein naar Heidelberg, gingen aldaar ‘per gewonen paardentram naar den berg-spoorweg en met dezen naar het Heidelberger Slot.’ Vanuit Heidelberg zouden de reizigers te kwart over vieren in de middag aankomen in Acheren. ‘Joopie is heel goed en lief. In de spoor krijgt hij van iedereen koekjes en beschuitjes.’ Op 19 augustus kan Van Deyssel vanuit Liestal berichten: ‘Eindelijk in Zwitserland, een van mijn verlangens sinds 20 jaar. Wij zijn er nog maar eventjes in en nog vlak bij de grens, maar toch werkt het al opwekkend en verlevendigend.’ Liestal had Van Deyssel bereikt door op 18 augustus om éen uur 's middags Acheren te verlaten. Toen hij te Appenweier moest overstappen, voelde hij zich zo moe en beroerd dat hij bijna niet verder durfde en op 't punt stond daar een paar dagen te blijven uitrusten. Hij vermande zich echter en besloot tenminste tot Mülheim verder te reizen. Door gesprekken in de trein met een Zwitserse geleerde die goed bekend bleek met de Nederlandse taalkundige Dr. R.A. Kollewijn (1857-1942), vatte Van Deyssel hoe langer hoe meer moed zodat hij toch nog, na zich in Basel inwendig gerestaureerd te hebben, om acht uur 's avonds in Liestal arriveerde. Het hotel aldaar bleek ‘ingericht volgens het nieuwerwetsche Amerikaansche stelsel, zoo als de groote hotels in de groote steden, ik bedoel met overal elektrisch licht, elektrische schellen, beste-kamers (pardon!) met doorloopend water, en zoo meer. Dit heele dorp is op straat met elektrische lantaarns verlicht. En ik geloof dat dit in geheel Zwitserland zoo is.’
Op 20 augustus reisde Van Deyssel weer verder: via Biel naar Neuchâtel-Boudry en vandaar op 21 augustus naar Lausanne waar hij zich nog op diezelfde dag drie uur lang ophield op het meer van Genève, om op 24 augustus naar Bern te reizen en vandaar op 26 augustus naar Hôtel Jungfrau te Mürren bij Interlaken, op een hoogte van 1650 meter, precies duizend meter hoger dan toen hij te Houffalize de Villa des Chéras bewoonde. Aan Frederik van Eeden berichtte hij op 30 augustus onder meer: ‘Ik ben hier op een hoogte van 1700 meter boven de zee en zie de Engelschen tennis spelen boven de wolken. Intusschen lijkt de atmosfeer mij hier te star en brengt een soort van te felle, strakke, illuminatie in mijn fyzieke gestel te weeg. 6 a 800 meter schikken mij, geloof ik, het best. Je zit hier den heelen dag op de gletschers te turen, vlak tegenover je en vlak bij, geenzijds het dal. Het licht is op dagen als gisteren en vandaag ontzettend hel en sterk. Wandelend waadt je aanhoudend in een verblinding van licht zonder eenige zachtheid.’ (De briefwisseling tussen Frederik van Eeden en Lodewijk van Deyssel, tweede, herziene druk, 's-Gravenhage, 1981, p. 285). Diezelfde dag verliet hij dan ook Mürren om via Lauterbrunnen naar Interlaken te reizen en daar zijn intrek te nemen in Gasthof zum Hirschen/Hôtel du Cerf.