plastiek

Etym: Gr. plassein = uit leem kneden, vormen, zich een voorstelling maken van.

Aan de beeldende kunst ontleende term voor de suggestieve kracht die van een tekst uit kan gaan, d.w.z. de zintuiglijke voorstelling die men zich kan maken van het in de tekst beschrevene. Men spreekt daarom ook wel van de aanschouwelijkheid van de tekst. In feite is de term een metafoor, omdat taal alleen langs indirecte weg de werkelijkheid kan weergeven. Men bedoelt er dan ook doorgaans evocatief, schilderachtig, levendig of iets dergelijks mee. Die zeggingskracht van de tekst wordt overigens niet alleen bepaald door het visueel voorstelbare, maar ook door de klank en het ritme.

Lit: Th. Meyer, Das Stilgesetz der Poesie (1901; reprint 1990) • J. Elema, Poëtica (1949) • W. Kramer, ’Gezelle’s plastiek’ in Literair-stilistische studiën (1950), p. 168-187 • G.H. Wynia, ’Essayist of dichter: idee en plastiek’ in Vestdijkkroniek (1984) 43, p. 21-33 • G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, Bd 6 (2003), kol. 1239-1268.