Algemeen letterkundig lexicon

antiquariaat

Etym: Lat. antiquus = oud.

Bedrijf dat zich bezighoudt met de handel in oude, vrij zeldzame en gezochte, niet meer in de reguliere boekhandel verkrijgbare, boeken en prenten en in handschriften. Naast de normale antiquariaten zijn er gesloten antiquariaten die hun voorraad uitsluitend via een antiquariaatscatalogus en vaak alleen op het internet aanbieden. Een ontwikkeling van na de Tweede Wereldoorlog is het zogenaamde moderne antiquariaat, dat uitgeversrestanten verkoopt tegen sterk verminderde prijs. De tweedehands boekhandel beweegt zich doorgaans niet op het terrein van het heel oude boek, noch op dat van grote hoeveelheden uitgeversrestanten, maar beperkt zich tot de verkoop van niet zo oude boeken die eerder gebruikt zijn. De grens tussen de categorieën is diffuus: zeldzaam hoeft niet oud te zijn en omgekeerd.

De meeste antiquariaten hebben zich gespecialiseerd op een bepaald terrein. Overzichten werden in het niet-digitale tijdperk geboden door het op gezette tijden verschijnende Boekenvondst; antiquarische & tweedehandsboekwinkels in Nederland en België, voor Amsterdam De boekhandels van Amsterdam van T. de Bruijn & S. Rollins en voor België het werk van E. van Balberghe, Repertorium van Belgische antiquariaten en tweedehandsboekwinkels. De website van de International League of Antiquarian Booksellers (ILAB) verschaft informatie over antiquaren wereldwijd. De Nederlandse antiquaren hebben zich verenigd in de Nederlandsche Vereeniging van Antiquaren (NVA), de Belgische in de Belgische Beroepskamer van Antiquaren.

Een van de eerste Nederlandse antiquaren was Pieter van Damme (1727-1806), een van de belangrijkste, die de handel in oude boeken een wetenschappelijke basis heeft verschaft, was Frederik Muller (1817-1881).

Lit: P.J. Buijnsters, Het verzamelen van boeken. Een handleiding (1992²) • H. de la Fontaine Verwey, De verdwenen antiquaar en andere herinneringen van een bibliothecaris (1993) • N. Maas & F.W. Kuijper (red.), Offeren aan Mercurius en Minerva. Nederlandsche Vereeniging van Antiquaren 1935-1995 (1995) • F.A. Janssen, ‘Het oudste praktische handboek voor de antiquaar’ in De Boekenwereld 12 (1996), p. 223-227 • M. Keyser, J.F. Heijbroek & I. Verheul (red.), Frederik Muller (1817-1881), leven & werken (1996) • H. van Goinga, ‘Pieter van Damme (1727-1806), Nederlands eerste antiquaar? Een verkenning naar het antiquariaat in de Republiek in de tweede helft van de achttiende eeuw’ in T. Croiset van Uchelen & H. van Goinga (red.), Van pen tot laser; 31 opstellen over boek en schrift aangeboden aan Ernst Braches (...) (1996), p. 121-142 • H. van Goinga, Alom te bekomen; veranderingen in de boekdistributie in de Republiek 1720-1800 (1999), p. 207-229 • P.J. Buijnsters, Geschiedenis van het Nederlandse antiquariaat (2007).

antiqua zie littera antiqua

antiquariaatscatalogus