Onder de groene linde. Verhalende liederen uit de mondelinge overlevering. Deel 2. Liederen over ontluikende liefde, werving, vrijage en zwangerschap

[p. 66]

4
Het was op enen avond laat

Samenvatting

Een wandelaar beluistert een gesprek tussen drie meisjes die hun huwelijkskansen bespreken. De volgorde en combinatie van de mogelijkheden die elk meisje voor zichzelf ziet wisselen per variant.

Toelichting

Naar alle waarschijnlijkheid werd dit lied gezongen en mogelijk ook gemaakt door Klein Jan, een welhaast legendarische straat- en marktzanger die op het eind van de zeventiende en in het begin van de achttiende eeuw met zijn liedjeswagen door Amsterdam trok en daar elke Maandag op de Botermarkt en elke Zaterdag op de Dam zijn nieuwste liederen ten beste gaf. In een aan deze Klein Jan, die in werkelijkheid Pieter de Vos heette, toegeschreven verzameling liedbladen^1. komt een lied voor met de titel Een ontdekte Vrysters-klagt, waarvan de eerste regel luidt: Ik hoorde lest drie meysjes klagen en dat als wijsaanduiding heeft: Ik kwam lest over de Doelen.

Het belangrijkste verspreidingsgebied van het lied is, althans wat onze opnamen betreft, gelegen rond de rivier de Maas.

1. ‘Verzameling Nijhoff’ vel 18; zie Kossmann.

Lied
A. Het was eens op enen avond laat

Opname 9 oktober 1965

[p. 67]

Het was eens op enen avond laat,
Kwam ik over een straatje gegaan.
Daar vond ik vriendinnetjes bij elkaar,
Drie jonge meisjes staan
En die spraken tegen elkaar
Over die minnerij voorwaar.
En ik bleef daar een weinig staan
En hoorde dat praatje eens aan.

Het oudste meisje van die drie
Dat sprak geheel bedrukt:
Een minnaar voorwaar die krijg ik niet
En daarover liet zij ene zucht.
En zij riep met een droef geschrei:
Het zal wel weer haast kermis zijn
En om dan weer te blijven in huis,
Is dat niet een droevig kruis?

Het tweede meisje [sprak daarna:
Ik word hier nooit de bruid
Maar ik geef er de weerga aan,
Ik trek het land hier uit.]^*
'k Ga liever naar een ander land
Waar ik kan krijgen een man.
Al ben ik hier nog twintig jaar,
Ik krijg gene man voorwaar.

Het derde meisje [sprak daarna:
Ik blijf hier nog een jaar.
De liefde gaat er de wereld niet uit,
't Fortuin kan draaien raar.]^*

* tussen haken geplaatste tekst overgenomen van andere varianten

* tussen haken geplaatste tekst overgenomen van andere varianten

[p. 68]

 

Er komen zes ripse^** in een jaar,

 

Vier van de zon en twee van de maan^***

 

En daar nog bij een schrikkeljaar.

 

Wij hebben nog kans voorwaar.

Johanna Verlaak-Gommans (geb. 1892) te Helden. Zie lied 1 voor meer gegevens over haar.

** eclipsen, verduisteringen

*** Het verband tussen de kans op een huwelijk en de zons- en maansverduisteringen komt in alle varianten voor

B. Het was eens op enen zondag laat

De strofen worden metrisch enigszins vrij gezongen (rubato), in tegenstelling tot het in vast ritme (gusto) voorgedragen refrein.

Opname 1 april 1970 (eerste van de zeven opgenomen strofen)

Het was eens op enen zondag laat,
Kwam ik er's door een straatje gegaan
En ik vond er, vriendjes, metterdaad
Drie jonge meisjes staan.

[p. 69]

 

Tieraralalalalalala, tieralalalalalala,

 

Tieralalalalalalalalalalalalalala.

 

En ik vond er, vriendjes, metterdaad

 

Drie jonge meisjes staan.

Willem Beinsberger (1898-1985) te Rekem was in Bocholt (België) depothouder van Bocholtbier. Hij leerde zijn liederen van oudere mensen en familieleden en van militairen in de periode 1914-1918. Hij zong bij voorkeur wanneer hij met de bierkar onderweg was.

Data en plaatsen van opname

30 06 1962	Buitenpost
09 10 1965	Helden
06 11 1967	Broekhuizen
16 06 1969	Ospel
01 04 1970	Rekem
15 01 1975	Udenhout

Vermeldingen/Literatuur

Kossmann 1938-1939.