Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. XXXVII.

 
Moetmen, om s'volcks gesegh, de deughd en tgoed verlegghen?
 
Siet ghy naer uwen vvegh; maer niet, vvatmen sal segghen.

+DEse vraghe volght seer wel op de veur-gaende: want ghemeynlijck, die wel beter doen wilden dat sy pleghen, [A] haer leuen beter aen stellen, ende daer toe meer te sermoone, te biechte ende ten H. Sacramente gaen: meer vasten, bidden, misse hooren, oock daghelijcks waert hun moghelijck, ende andere wercken van deuotie, penitentie, en caritate bestaen te doen: die hebben ghemeynelijck wat te hooren ende te lijden: principalijck ende oock om te segghen alleen int beghinsel van sulck een goedt veur-nemen. Ende alsoo, niet allen en beseffen sy in haer seluen bitterheydt, die int ploosschen der note ende beghinsel der deughd gheleghen is (soo wy int xxxj. Capittel gheseyt hebben) maer oock van andere menschen die op spreken, ende met schijnsel [B] + van verwijt lastigh vallen. Schijnsel van verwijt, seggh'ick, om datter gheen op-recht verwijt op de deughdt en valt. Daerom, alsmen iemandt verwijt t'ghene daer deughdt ende eere in gheleghen is: als dat hy sober en matigh is, dat hy kerckelijck, godtvruchtigh, ende heyligh is: dat en is al maer een schijnsel van verwijt, ende enen waerachtighen lof. Soo segghen de verdoemde, haer schimpen, verwijten+ ende spot beclaghende: Hi sunt quos habuimus aliquando in derisum: & in similitudinem improperij. Sprekende vande salighe aldus: Dit zijnse die wy eertijdts veur onsen spot gehouden hebben, ende tot een schijnsel van verwijt. Siet, hoe sy nu by Gode verheuen zijn.

Daerom, verre is van daer, datmen een goedt werck, om het segghen oft schimpen des weerelts soude moeten laten, men moet alsdan maer te cloecker ghemoedt zijn, ende te heughelijcker voort-gaen. Want uyt sulcks, als uyt een seker teecken, zijt ghy versekert, dattet goedt moet wesen: aenghesien dat den boosen vyandt ende de weerelt soo contrarie valt en mis-haeght. Ende bouen dit, soo hebt ghy t'ghetuyghenis van Godts woordt, van Godts dienaers, ende alle Godts vrienden, dat sulcks ghedaen, wel ghedaen is ende deughdelijck.

Des-haluen seght d'antwoorde seer wel: Siet ghy naer uwen wegh;+ Dat is, wat v te doen staet, ende niet watmen sal segghen. Want vele mensche zijn soo slecht, ende qualijck ghegrondt, dat sy oock d'alderbeste saecken, iae selfs den claren en merckelijcken roep Godts tot eenen heyligheren staet, sullen laeten varen, alleenlijck uyt dat aldersotste cleyn bescheedt, te weten: Wat salmen segghen? Ghinghe ick in

A recto absterrere non debent obloouia. 37.



illustratie

 
Virtutisne viâ, populari absterrear aurâ?
 
Vrge itur vsque tuum: discerpant cetera venti.
 
 
 
Moetmen, om tvolcks ghesech de deucht en tgoet verlegghen?
 
Siet ghy naer uwen wech: maer niet, wat men sal segghen.
 
 
 
Faut il pour le rire, Du monde, et son dire, Rompre son dessein?
 
Suy tousiours tes erres, Ne te chaillant guerres, De son caquet vain.

een cloester: veranderde ick van leuen, van cleederen, van manieren, van gheselschap: wat soudemen segghen: Wie? De goede sullen t'werck prijsen, ende Godt dancken: de quaede sullent met haer quaedt spreken te meer versekeren dat goedt en goddelijck is.

Soo antwoorde dien Philosooph, alsmen hem seyde: Men seght vele quaedts van v. Ick ghelooft wel, seyt hy, Sed mali: Maer de quaede. Als oft hy segghen wilde t'ghene dat Seneca seght: Malis+ displicere, laudari est: De quade mis-haghen, dat is soo veel als gepresen te worden. Want haer mis-prijsen, is grooten lof. Het moet wel goedt zijn, dat met het quaedt niet en accordeert.

Daerom moet een ieghelijck toe-sien, ende sijn saecken wel ouerlegghen, metten raedt van de ghene die in sulcks verstandt hebben, ende diens werck dat het is sulcks te onder-richten. Siet al-voren, wat de eere Godts, v siele saligheydt, en wel-vaert vereyscht, ende doet dat: sonder te aen-sien, wat men segghen sal, ende derghelijcke [C] kindere dinghen, ten principale niet dienende. Een cloeck peerdt gaet+ altijdts moedelijck sijn ganghen, al basten al de honden vander strate op hem: sonder hem eens te verweerdighen om te sien, oft daer op te letten: vele min van stal te staen. Maer t'gaet soo veel te cloecker [D] deur. De honden moghen bassen en volghen, willen sy: oft sy moghen weder naer huys keeren, alst haer lieder belieft: maer t'peerdt gaet metten sijnen deur. Ende men siet dat de honden langher eenen mensche volghen ende meer bassen, hoemen meer wercks daer van maeckt, ende hun bassen meer wilt beletten. Maer ist dat ghy v ganghen gaet, sonder eens daer naer te sien: sy moghen een huys oft twee verre nae-volghen al beckende en bassende, maer ten lesten, het is noch haer-lieder beste, van selfs te swijghen, ende ten neste te keeren.

[E] Ghelijck oock een vrouwe, de eyren uytten neste halende, sy gaet+ [F] met haer saecken voort, ende laet de hinnen cakelen, ende den hane mede, ist dat hem belieft, soo langhe alst hun lust: binnen dien, sy denckt: Ghy hebbet cakelen, maer ick hebbet ey. Alsoo en isser niet op te achten, op al het segghen vande menschen: maer t'beste is, Wel doen, en metten sijnen voort-gaen, sonder veel segghen. Want, ghelijck ghy met goeder conscientie niet en soudt moghen t'quaedt doen, al waert dattet v al de menschen aen presen, en daer toe stouweden: alsoo en mooght-dy dat goedt en deughdelijck is niet laeten, al soude de weerelt daerom achter v spreken, oft int selue beschimpen.

Tot sulcke dient gheseyt, t'ghene dat Titum Tacitus tot Metellum seyde, soomen leest: als hy hem lasterde, met quade op-sprake en woorden, seyt hy: Facile est in me dicere, cùm non sim responsurus:+ Ghy hebbet schoon segghen, en op my spreken, aenghesien dat ick v niet en wil antwoorden. Maer veur noch lijdtsaemer re-

den soo seyt hy totten seluen: Tu didicisti maledicere: ego, conscientia teste, didici maledicta contemnere: Ghy hebt gheleert quaedt spreken: ende ick, naer t'ghetuyghen mijnder conscientie, ende met dat ghetuyghenis te vreden, hebbe gheleert, sulcken quaden clap te versmaden. Ende, zijt ghy meester van v tonghe, om al te segghen dat v belieft: ick ben meester van mijn mijn ooren, om te moghen hooren sonder my te stooren.

D'welck ontwijfelijck wy Christenen veel beter behoorden te onderhouden, dan sulcke heydenen. Wel wetende, dat ons veur Godt, al den lof en prijs des gheheele weerelts niet en sal verschoonen, ist saecke dat onse conscientie ons veroordeelt. Ende dat ons oock al het teghen-cracy van alle menschen niet en sal beswaren, ist dat wy naer Godt en conscientie ghedaen sullen hebben. Te meer, dat wel doen en quaedt hooren oft lijden, dobbel verdienste is. Regium est: Het is een Conincklijck fait.

+ Tobias moeste wel t'verwijt van sijn huys-vrouwe hooren, ende schimpighen vloeck: al oft Godt hem daerom men blindtheydt besocht hadde, om dat hy aelmoessen gaf, de dooden was begrauende, den hongherighen spijsende, den bedruckten vertroostende, ende ander goede wercken dede. Soo oock sijn vrienden hem te veuren met sulcken op-spraeck hadden lastigh ghevallen. Maer hy en liet het daerom niet: hy wiste wel beter.

+ Soo oock Iob daerom vanden wegh der deughden niet en weeck. Christus heeft ons van sulcks in sy seluen claren spieghel ghenoegh+ ghegeuen, in al sijn leuen. Als oock dien blinde-man neffens den wegh, die dies maer te luyder en riep tot onsen Heere, hoe hem de scharen meer teghen waren en straften van sijn goedt veur-nemen.

+Men leest van Moyses Maurus, eenen roouer ende moorder, hoe dat hy int beiagh van sijn boos voort-stel, de bosschen en wildernissen van Egypten deur-loopende, tot die heylighe heremijten ende Religieusen, die daer woonden, ten goede ghelucke comende, beweeght heeft gheweest in haerlieder heyligh en stranghe leuen, een begheerte crijghende om die naer te volghen: soo hy oock van stonden aen ghedaen heeft, hem aen Isidorus Abt bevelende, om sijn discipel ende leerlinck te wesen. Wat heeft hy ghedacht en ghedaen? heeft hy ghepeyst, Watmen segghen soude? principalijck sijne mede-ghesellen, sulcke wildt-vanghen en voghelen? Hy heeft al anders sijn goedt veur-nemen houden staende, dan dat hyt met sulck een licht loos windeken soude hebben laeten om stooten. Hy heeft vijf-en-seuentigh iaer lanck Gode soo ghedient. Eerst veur al, ses iaer lanck in een celleken ghesloten, en penitentie doende ouer sijn veur-gaende sondigh leuen. Hy stondt een groot deel des nachts in sijn ghebedt,

sonder hem te roeren: vastende altijdts te water ende ten broode. Hy gingh s'daeghs van hutte te hutte, de wildernis deur, ende vulde de cruyckskens der heremijten met water, uyt liefde ende ghedienstighe ghehoorsaemheydt. Binnen dien viel hy hier en daer inde handen ende t'ghemoet van sijn oude calanten, roouers, en sulcke lantdt-schuymers. Wat dede hy? Schaemde hy hem van sijn habijt? Van sijn werck: van sijn veranderinghe van leuen, om haer-lieder segghen? Neen hy doch. maer hy bekeerdese selue tot een beter. Ende ghelijck hy van een moor wit geworden was: alsoo leerde hyse oock haer swart vel, en sondighe smetten af-legghen: ende braghtse met hem, ende maeckter oock heylighe heremijten af. Hy is een Heyligh, vermaert in deughden, wiens dagh comt den xxviij.Augusti.

Soo ist oock van S. Willem, Hertogh van Aquitanien, deur+ Sinte Bernardt totter eendrachtigheydt der H. Kercke, ende tot leedtschap van sijne sonden ghebraght zijnde. als hy sijnen staet, habijt, en leuen ghelaten heeft, een heremijt werdende: het harnas, t'welck hy teghen de eenigheydt der H. Kercke ghebruyckt hadde, nu uyt leedtschap en penitentie op sijn bloot lijf draghende, ende seer scherpelijck in grooter ootmoedigheydt leuende. Waert saecke dat hy daer op ghepast hadde, op t'ghene dat sijn vrienden, ende al de weerelt seyde: soo soude hy haest den ploegh hebben laten staen, ende om ghesien. Maer ter contrarie heeft hy selue vele andere tot sijn veur-nemen ghetrocken, ende een Orden inghestelt der Wilhelmijten, int iaer ons Heeren 1155. Soo moetmen int goedt voor-gaen, ende andere laten segghen soo't hun lust.

Ghebedt, om ghestadigheydt der deughden.

WAnt wy sonder v, o aldersoetste Iesu, niet goedts ghepeysen, beghinnen, noch min vol-commen en connen: maeckt ons vol-standigh in deughden: ende gheeft ons gratie soo alle beletselen te verachten: dat wy den wegh der saligheydt ombelemmert deur-wandelen, ende den loon der deughden ghenieten moghen. Amen.


Vorige Volgende